سلامت نیوز:نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان می‌گوید تعداد کودکان کار در ایران افزایش یافته است. براساس اعلام سازمان‌های بین‌المللی تعداد کودکان کار از سال ۲۰۰۰میلادی تاکنون یک‌سوم کاهش یافته است و از ۲۴۶میلیون نفر به ۱۶۸‌میلیون نفر رسیده است.

به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: هرچند آمار دقیقی از تعداد کودکان کار در ایران وجود ندارد، اما شواهد و قرائن نشان‌دهنده افزایش تعداد این کودکان در سال‌های اخیر است. شاید یکی از دلایل این امر مهاجرت اتباع خارجی به ایران باشد، هرچند جز این باید به مساله مهمی به نام کاهش سطح رفاه اجتماعی و بزرگ شدن شکاف میان درآمد‌ها و هزینه‌ها اشاره داشت.

همه‌ تحلیل‌ها و پژوهش‌ها اشاره‌های مستقیمی به فقر، اعتیاد، مهاجرت و... به عنوان دلایل به وجود آمدن کودکان کار و خیابان دارند. عوامل مختلفی همچون عوامل اقتصادی (شیوع بالای بیکاری، فقر، بی‌عدالتی و...)، عوامل اجتماعی (ازدیاد جمعیت، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ، کمبود قوانین حمایتی از کودکان و...)، عوامل خانوادگی (خانواده‌های پرجمعیت، خانواده‌های پرتنش، فوت یا جدایی والدین، اعتیاد در خانواده، سابقه بزهکاری والدین و...)، عوامل زیستی و روانی (بحران هویت، فرار از خانه و مدرسه، اعتیاد، بزهکاری و...) و نبود نظارت‌های دولتی در دفاع از حقوق کودکان بر شکل‌گیری پدیده کودکان ‌خیابانی تاثیر داشته‌اند.

بار تامین اجاره‌خانه بر دوش کودکان

نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان، عنوان کرد: متاسفانه به‌رغم آنکه در سطح جهان آمار کودکان کار رو به کاهش بوده، اما در ایران شاهد افزایش تعداد کودکان کار هستیم و تا زمانی‌که ساختارهای اقتصادی کشور اصلاح و فقر ریشه‌کن نشود، این روند ادامه دارد. طاهره پژوهش افزود: زمانی‌که حداقل دستمزد یک کارگر 800‌هزار تومان است و ایضا قیمت اجاره‌خانه‌ها سر به فلک می‌‌گذارد، با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان فهمید که با این میزان حقوق و دستمزد حتی نمی‌توان یک سرپناه مناسب داشت و از حداقل‌ها بهره‌مند بود؛ به این ترتیب وقتی از اوضاع اقتصادی نابسامانمان آگاه نیستیم و ساختارهای غلط را اصلاح نمی‌‌کنیم، عجیب نیست در آیین‌نامه‌‌هایمان مدعی آن شویم که با پرداخت ماهانه 50‌هزار تومان به هر کودک کار می‌توان آنان را به چرخه تحصیل برگرداند و از رشد این معضل در کشور جلوگیری کرد.

او در ادامه ضمن تاکید بر اینکه مساله کودکان کار باید مساله همه باشد و باید بدانیم بدون همکاری همه‌جانبه این معضل در کشور حل نمی‌شود، افزود: چنانچه بخواهیم کودکی را از چرخه تولید خارج کنیم، باید درک صحیحی از شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور داشته باشیم. پژوهش ادامه داد: متاسفانه کودکان کار در حال حاضر هزینه اجاره‌خانه و معیشت خانواده خود را تامین می‌کنند و اگر کار را از آنها بگیریم به‌طور کلی از صحنه روزگار محو می‌شوند، به همین دلیل است که مسئولان باید در راستای اصلاح ساختارها اقدام کنند.

او در ادامه به تلاش در راستای تدوین «آیین‌نامه حمایت‌های اجتماعی از کودکان کار» اشاره کرد و گفت: مدت‌ها برای تدوین «آیین‌نامه حمایت‌های اجتماعی از کودکان کار» در جلسات مشترک وزارت تعاون، کار و رفاه ‌اجتماعی با نمایندگان شبکه یاری کودکان کار و خیابان، تلاش شد، اما پس از تدوین، این آیین‌نامه اجرایی نشد و متاسفانه از سال گذشته هیچ‌گونه اقدامی در راستای اجرا شدن آن صورت نگرفته است.

نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه ضمن تاکید بر آنکه نیاز است خانواده‌های کودکان کار شناسایی و یارانه‌ای برای آنها در نظر گرفته شود، اظهار کرد: خانواده‌هایی که زیر خط فقر هستند، قادر به تامین حداقل‌های زندگی خود نیستند؛ به این دلیل باید وضعیت پرداخت یارانه‌های نقدی نیز در کشور اصلاح شود. پژوهش تصریح کرد: به جای پرداخت یارانه یکسان به تمامی اقشار جامعه، از بالای شهر تا پایین شهر، باید یارانه تنها به آن‌دسته از افراد جامعه که مشکلات ‌مالی داشته و بدون حمایت‌های دولت قادر به ادامه روند طبیعی زندگی خود نیستند، پرداخت شود.

او ادامه داد: حدود 12سال است که به دنبال آن هستیم که بهزیستی از طریق وزارت ‌بهداشت یک بیمارستان را در سطح شهر به کودکان کار اختصاص دهد؛ این در حالی است که زمانی بهزیستی مدعی شد این مساله پیگیری و به‌زودی محقق می‌شود، اما تاکنون شاهد تحقق آن نبوده‌ایم. پژوهش همچنین عنوان کرد: علاوه بر تمامی این مشکلات، مسائل و آسیب‌های کارگاه‌های کمتر از 10نفر که مشمول قانون کار نمی‌شوند نیز یکی از معضلات است؛ زیرا بسیاری از کودکان کار در این کارگاه‌ها مشغول کار هستند.

او با اشاره به کیفیت آموزشی مدارس کشور گفت: تا وقتی مدارس ایران به محل دوستدار کودک تبدیل نشوند، وضعیتی بهتر از این نداریم، زیرا کودک باید بتواند ویژگی‌ها و توانمندی‌های خود را در مدرسه کشف کند و پرسشگری آزادانه داشته باشد تا توانایی کشف راه‌های پیشرفت را فراگیرد، در غیر ‌این صورت فرد در مدرسه به کودک منفعلی تبدیل می‌شود که انگیزه لازم را برای ادامه تحصیل ندارد.

‌ لزوم تصویب لایحه حقوق کودکان و نوجوانان

یک فعال حوزه کودکان در گفت‌وگو با «آرمان» به تشریح مشکلات متعدد کودکان کار می‌پردازد و می‌گوید: کودکان نباید کار کنند و اشتغال کودکان تحصیل و حضور در فضاهای آموزشی است. در بسیاری از جوامع و متاسفانه در ایران شاهد بروز چنین پدیده‌ای هستیم. قطعا این مساله مربوط به خلأهای موجود در رفاه ‌اجتماعی و بحث عدالت اجتماعی است. ثریا عزیزپناه می‌افزاید: ایران موظف شده براساس قوانین سازمان کار بین‌المللی (ILO) کار کودکان را ممنوع کند و در این قانون کودکان تا 15سالگی به هیچ ‌عنوان نباید به کار گمارده شوند. او خاطرنشان می‌کند: در چند سال اخیر شاهد ایجاد کارگاه‌های خانگی یا کارگاه‌هایی با تعداد کارگران کمتر از 10نفر هستیم و در این کارگاه‌ها نظارتی در این زمینه وجود ندارد.

طبق قوانین کار ایران، نوجوانان 15 تا 18‌ساله نباید به مشاغل زیان‌آوری که سلامتی آنها را به خطر می‌اندازد مشغول باشند و همچنین نباید در فضاهای کاریخطرناک قرار گیرند. عزیزپناه ادامه می‌دهد: منتها بحث نظارت بسیار ضعیف است و نظارت قانونگذار بر بسیاری از اماکن وجود ندارد. او می‌گوید: دلایل متعددی برای کار کودک مانند خلأهای قانونی، نابرابری‌های اجتماعی و عدم توزیع درست ثروت ملی وجود دارد. تنگناهای معیشتی، بیکاری، تورم، گرانی، مهاجرت ‌از روستاها به کلانشهرها، حاشیه‌نشینی، مهاجرت پناهجویان‌ افغان و... به کشور باعث بروز آسیب کودکان ‌کار می‌شود و کودکان به‌جای حضور در پشت نیمکت‌های مدرسه، در معابر و کارگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند.

عزیزپناه می‌افزاید: عمل نکردن به قوانین مربوط به کار کودک یکی دیگر از عوامل بروز این آسیب‌هاست. زمانی‌که کودک از لحاظ جسمی، روحی و اجتماعی، تحت‌سرپرستی و حمایت پدر، مادر و جامعه نباشد و در مقابل در شرایط ناگواری مانند زباله‌گردی قرار گیرد این وضعیت رشد همه‌جانبه او را از نظر جسمی، روحی، روانی و اجتماعی دچار نقصان می‌کند و سرنوشت و آینده‌ای نامعلوم برای آنها رقم زده می‌شود.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی خاطرنشان می‌کند: هفت سال قبل لایحه‌ای تحت عنوان لایحه حمایت از کار و کودکان خیابان تدوین شد، اما این لایحه را به دلیل لایحه حقوق کودکان‌و‌نوجوانان از دستور کار خارج کردند. لایحه حقوق کودکان‌و‌نوجوانان نیز تاکنون به تصویب نرسیده است. آیین‌نامه‌های وزارت کار و امور‌اجتماعی که برای بهبود بخشیدن به شرایط کار کودکان‌ کار تدوین شد نیز اجرا نشده است. این کودکان در معرض خشونت، آزار و ابتلا به بیماری‌های مختلف هستند. بنابراین لازم است لایحه حقوق کودکان‌و‌نوجوانان هرچه زودتر به صحن علنی آمده و تصویب شود.