سلامت نیوز:کودک باید در کنار مادرش باشد. بعید است کسی باشد که در این مورد نظر دیگری داشته باشد اما اتفاقات مختلف می‌توانند مادر و کودک را از هم جدا کنند.
به گزارش سلامت نیوز، وقایع اتفاقیه نوشت: زندانی‌شدن مادر در بسیاری از کشورها یکی از همین اتفاقات است اما سنت همراه‌داشتن بچه در زندان از طرف مادران هم در کشورهای زیادی برقرار بوده، از جمله در ایران اما شرایط نگهداری کودکان، سن آنها و ... همیشه محل مناقشه بوده؛ مناقشاتی که مدت‌هاست پروژه ساخت مهدکودک در زندان‌های ایران را مطرح کرده است. بسیاری معتقدند حضور کودکان چه در دوره نوزادی و چه بعد از دو‌سالگی، در زندان، با خود آسیب‌هایی به همراه دارد. از طرفی جداکردن این افراد از مادرانشان نیز آسیب‌هایی برای مادر و فرزند ایجاد می‌کند. همین وضعیت، شرایطی را ایجاد کرده است که مسئولان بهزیستی و زندان‌ها از سال 79 در بلاتکلیفی بمانند و نتوانند تصمیمی نهایی بگیرند.
به گفته مسئولان قوه‌قضائیه حدود 400 تا 430 کودک زیر هفت سال در زندان‌ها حضور دارند اما آمار ارائه‌شده از سوی رئیس سازمان زندان‌ها در اسفند 94 حاکی از آن است که ۲۰۰ تا ۲۵۰ کودک با مادران خود در زندان‌ها زندگی می‌کنند ولی آماری که چند روز پیش یکی از اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس اعلام کرد عددی بسیار بزرگ‌تر را نشان می‌دهد. محمدجواد فتحی از زندگی بیشتر از 2300 کودک در زندان‌ها خبر داد و لزوم ساخت مهدکودک را یادآوری کرد. باوجوداین به نظر می‌رسد در تمام سال‌های گذشته بهزیستی یکی از نهادهای مخالف با حضور بچه‌ها در زندان بوده است.
سال گذشته محمد نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان بهزیستی گفت: «مجوز تأسیس مهدکودک در زندان‌ها صادر نخواهد شد زیرا جای کودک زیر هفت سال در زندان نیست.» بااین‌حال، او چند روز پیش درحالی‌که دوباره بحث ساخت مهدکودک اوج گرفته بود، گفت: «طی هشت سال گذشته با سازمان زندان‌ها تفاهمنامه‌ای داشته‌ایم که کودکان بالای دو سال به بهزیستی واگذار شوند زیرا محیط زندان برای این کودکان مناسب نیست. کودکان زیر دو سال نیز قرار شده اگر ارتباط عاطفی با مادر دارند در زندان بمانند. چند سالی است که این موضوع مورد بحث است که مهدهای کودک و شیرخوارگاه‌هایی در کنار زندان‌ها ساخته شود تا از کودکان مادران زندانی نگهداری شود اما به‌دلیل مشکلات حراستی و حفاظتی در زندان‌ها این امر محقق نبود و فقط در دو زندان این اتفاق افتاد اما امسال سازمان زندان‌ها موافقت کرده و اگر هر زندان بتواند مشکل حراستی خود را حل و برای دریافت مجوز اقدام کند، ما نیز مجوز تأسیس این مهدها را می‌دهیم.»نفریه در پایان اعلام کرد: «هر زندان که بیش از 10 کودک داشته باشد سازمان بهزیستی به آن مجوز تأسیس مهدکودک می‌دهد.»
شیوع اختلالات روانی در میان کودکان زندان
مطالعه‌ای که سال 1382 در رابطه با کودکان زنان زندانی انجام شده بود، نشان داد که 33 درصد کودکان زندان دارای مشکلات روانی بودند و آثاری از مشکلات گفتاری نیز در میان آنها مشاهده می‌شد. یک‌سوم این کودکان نیز از اختلالات روانی از خفیف تا شدید رنج می‌بردند. بیماری‌های عفونی مانند عفونت ادراری نیز در میان کودکان زندان شایع بود و در 13 درصد از آنها علائمی از کودک‌آزاری مشاهده می‌شد. از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهند کودکان زندان بیشتر از سایر هم‌سن‌وسال‌های خود در معرض بزهکاری قرار دارند و زودتر از سایر بزهکاران در این مسیر قرار می‌گیرند و بسیاری از آنها به جرم ارتکاب جرایم مختلف به زندان بازمی‌گردند. به‌این‌ترتیب، در صورت عدم توجه به این مسئله، مسئولان باید منتظر ورود بزهکاران جدید در آینده‌ای نه‌چندان دور به جامعه و خطراتی که ایجاد خواهند کرد، باشند.
2 سالگی سقف حضور کودکان در زندان
طبق تبصره ماده «یک» آیین‌نامه اجرایی سازمانزندان‌ها، محکومان و متهمان زن می‌توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه داشته باشند و مدیران زندان‌ها می‌توانند نسبت به تفکیک اطفال دو تا 6 سال در محل مجزا (مهدکودک) اقدام یا نسبت به انتقال این کودکان به بهزیستی مبادرت کنند. باوجود آیین‌نامه سازمان زندان‌ها مبنی‌بر مجازبودن ماندن کودکان در زندان تا دو‌سالگی، بسیاری از کودکان زندان تا 6سالگی به همراه مادران خود در زندان می‌مانند و طی این سال‌ها از حداقل حقوق خود نیز محروم می‌شوند، تا جایی که برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این کودکان هیچ تصوری از خیابان و محیط خارج از زندان ندارند.
تفاهمنامه‌هایی که روی کاغذ می‌مانند
از سال 1379 براساس تفاهمنامه‌ای بین سازمان بهزیستی و سازمان زندان‌ها، تصمیم گرفته شد که کودکان زندان پس از دو‌سالگی به شبانه‌روزی‌های بهزیستی یا اقوام سپرده شوند. به گفته حمیدرضا الوند، مدیرکل وقت دفتر شبه‌خانواده بهزیستی، این طرح سال 1381 در زندان گنبد استان گلستان به‌صورت آزمایشی اجرا شد اما همانجا مسکوت باقی ماند و دامنه اجرای آن به سایر زندان‌ها نرسید. در همین سال توافقی بین سازمان بهزیستی و سازمان زندان‌ها صورت گرفت که براساس آن قرار بود بچه‌های زیر هفت سال که در بند زنان در کنار مادرانشان نگهداری می‌شدند، به بهزیستی سپرده شوند و پس از آزادی مادر، بچه مجددا در اختیار خانواده قرار بگیرد.
براساس این توافق، دیگر کودکان دو سال به بالا حق ماندن در زندان را نداشتند اما این توافقنامه نیز به صورت محدود اجرایی شد و در بسیاری از زندان‌ها مشاهده می‌شد که این اتفاق رخ نمی‌دهد. سال 88 معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری وقت به جای نگهداری این کودکان در بهزیستی، پیشنهاد راه‌اندازی مهدکودک در مجاورت زندان زنان را مطرح کرد. بر‌این‌اساس تفاهمنامه‌ای بین سازمان زندان‌ها و سازمان بهزیستی با عنوان «سرای مهر» منعقد شده که براساس آن در مجاورت زندان زنان، مهدکودک‌هایی برای نگهداری از فرزندان زندانیان احداث شود. مهر سال 91 همایون هاشمی، رئیس وقت سازمان بهزیستی اعلام کرد که بهزیستی منتظر مجوز سازمان زندان‌ها برای احداث مهدکودک در مجاورت زندان زنان است اما این مسئله کار پیچیده‌ای بوده و طرحی نیست که تنها به دست سازمان بهزیستی انجام شود و از آنجایی که بحث زندان زنان مطرح است، موضوع دارای بار امنیتی و حراستی می‌شود. بااین‌حال، این طرح در دولت دهم اجرایی نشد و در دولت یازدهم معاونت امور زنان و خانواده دوباره وعده پیگیری این طرح را مطرح کرد.
دی سال 93 رحیم مطهرنژاد، مدیرعامل بنیاد تعاون زندانیان از پروژه ساخت مهدکودک در ندامتگاه زنان شهرری بازدید کرد و از بهره‌برداری آن در دهه فجر خبر داد. 21 بهمن همان سال همزمان با دهه فجر نیز الهام امین‌زاده، معاون وقت حقوقی رئیس‌جمهوری و شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده، این پروژه را افتتاح کردند. مهدکودک فوق در زمینی به مساحت 580 مترمربع در داخل زندان و در دو طبقه ساخته شد. طبقه اول این مهد شامل شیرخوارگاه، رختکن، سرویس حمام، آشپزخانه، سالن چندمنظوره و حیاط مرکزی داخلی و طبقه دوم آن شامل خوابگاه، اتاق بازی، حمام و سرویس بهداشتی است. دو حیاط مجزا یکی در داخل ساختمان به متراژ 240 مترمربع و دیگری بیرون از مهد به وسعت 150 مترمربع نیز ساخته شد.باوجود اینکه سال 93 خبر از افتتاح این مهدکودک توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری داده شد اما اسفند 94 بود که محمد نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد: درحال‌حاضر هیچ مهدکودکی در زندان‌های کشور نداریم اما چند سال پیش بازدیدی از زندان‌ها داشتیم و خدمات مراقبتی خوبی برای کودکان ساکن در زندان فراهم کردیم. با وجود این اظهارات، تأسیس مهدکودک زندان، با چالش‌ها و انتقاداتی از سوی روان‌شناسان و جامعه‌شناسان روبه‌روست که تأسیس این مهدکودک‌ها را نیازمند بررسی‌های کارشناسی بیشتری می‌کند.
به‌عنوان مثال مونیکا نادی، روان‌شناس و فعال حقوق کودکان در مورد شرایط حضور کودکان در زندان‌های ایران اظهار کرد که نفس عمل نگهداری و بودن کودکان زیر هفت سال در زندان درست نیست و نباید برای امر نادرست برنامه‌ریزی شود. سال گذشته هم که خانم مولاوردی، خبر تأسیس مهدکودک در یکی از زندان‌ها را مطرح کرد، سازمان بهزیستی با این درخواست مخالفت کرده و همان زمان اعلام شده بود آسیب‌های محیط زندان برای کودک بیشتر از فواید آن است. هرچند کودک نیازهایی جدی در این سنین دارد که باید توسط مادر برطرف شود اما قرارگرفتن در محیط نامساعد زندان و زندگی کنار افرادی که سابقه محکومیت و جرایم مختلف داشته و همچنین زندگی در کنار مادری که در شرایط بسیار بدی زندگی می‌کند، روی روان او اثرات مخرب بیشتری دارد. او با ارائه راهکارهایی تصریح کرد که تسهیل خروج مادران زندانی، مجازات‌های جایگزین و مرخصی‌های بیشتر می‌تواند راهکاری مناسب برای تأمین نیازهای کودکانی باشد که مادران آنها به هر دلیلی در زندان به سر می‌برند. نه محیط زندان در کنار مادر و نه سپردن کودک به بهزیستی، هیچ یک گزینه‌های مناسبی برای این کودکان نیستند و باید تا جای ممکن امکانی ایجاد شود تا این مادران بتوانند از زندان خارج شوند و در کنار فرزندان خود باشند.
نظر شما