به گزارش سلامت نیوز به نقل از  نظام پرستاری، اندک نیستند پرستارانی که در رشته های علمی و غیر علمی موفق به کسب درجات بالا و مدال های مختلف شده اند. نمونه آن «شیدا رفیع زاده» پرستار موفق گرگانی است که در سومین دوره مسابقات، همایش و نمایشگاه بین المللی اختراعات زنان مخترع جهان که به میزبانی كره‌جنوبی در سئول برگزار شده بود خوش درخشید و از تیم هشت نفره اعزامی از ایران در رقابت با 28 كشور شركت‌كننده در این همایش موفق به دریافت مدال نقره شد و جایزه ویژه هیئت رئیسه انجمن مخترعان كشور لهستان را به خود اختصاص داد.


 البته رفیع زاده پیش از این به عنوان کارمند نمونه سال 1384و پرستار نمونه سال 1389 انتخاب شده بود.

مسابقات و نمایشگاه بین‌المللی و تخصصی اختراعات 2010 كره‌جنوبی(16 تا 19 اردیبهشت 1389) تحت حمایت مستقیمسازمان مالكیت فكری ملل متحد WIPO، فدراسیون جهانی مخترعان IFIA، مركز زنان كره‌جنوبی و سازمان‌های علمی و تحقیقاتی مرتبط با مخترعان برگزار شد و دستگاه آنتی دیسمنوره 08 رفیع زاده در این همایش به عنوان طرح پژوهشی برگزیده انتخاب شد.

لطفا خودتان را معرفی کنید.

رفیع زاده: سال 1359در گرگان متولد شدم. در سال 1378 در رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان پذیرفته شدم و در سال 1382 نیز به عنوان دانشجوی ممتاز فارغ التحصیل شدم. پس از آن طرحم را گذراندم و یک سال منتظر کنکور کارشناسی ارشد شدم که متأسفانه پذیرفته نشدم و سال 1387 به استخدام قراردادی مرکز بهداشت و درمان گرگان درآمدم. اکنون نیز در بخش فوریت های پزشکی مرکز بهداشت شهری روستایی جلین از توابع گرگان مشغول به ارائه مراقبت های پرستاری هستم.

شما که فارغ التحصیل ممتاز بودید چرا ادامه تحصیل ندادید؟

رفیع زاده: هرگز تصور نمی کردم در کارشناسی ارشد قبول نشوم. البته می توانستم از طریق آیین نامه فارغ التحصیلی ممتاز برای شرکت در آزمون اقدام کنم اما به دلیل اینکه در ماههای مهر و آبان درسمان تمام شده بود ریزنمراتم دیر به مرکز آزمون اعلام شد و گفتند ان شاءالله سال آینده از این طریق شرکت کنید که سال بعد نیز بر اساس آیین نامه جدید فقط فارغ التحصیلان همان سال می توانستند از این مزایا استفاده کنند، بنابراین از ادامه تحصیل با استفاده از مزایای فارغ التحصیلی ممتاز محروم ماندم.

دوست نداشتید در بیمارستان مشغول به کار شوید؟

رفیع زاده: در دوران دانشجویی بیمارستان 15 آذر گرگان اصرار داشتند طرحم را آنجا بگذرانم. حتی به خاطر اینکه تصور می کردم در کنکور کارشناسی ارشد قبول می شوم چند ماهی هم طرح نرفتم و اضافه طرح هم برایم تعیین شد اما به هر حال شرایط طوری رقم خورد که به مرکز بهداشت آمدم. از آنجایی که در مرکز بهداشت کار تحقیقاتی هم انجام می دادم و عضو باشگاه پژوهشگران جوان هم بودم در مرکز بهداشت مشغول به کار شدم. البته اختراعم نیز طرح پژوهشی بود که به ثبت اختراع انجامید. اکنون نیز به صورت پیمانی در این مرکز مشغول به کار هستم. البته از کار در این محیط راضی هستم ولی حقوقم پایین است.

از اختراعتان بگویید و اینکه این ایده چطور به ذهن شما خطور کرد ؟

رفیع زاده: دستگاهی که اختراع کردم آنتی دیسمنوره 08 است. البته ابتدا به صورت طرح پژوهشی بود که  از زمانی که ایده آن در ذهنم جرقه زد تا به نتیجه رسیدن آن 5 سال به طول انجامید.

دیسمنوره اولیه اختلال شایع ژنیکولوژیک در زنان شامل دردهای شدید قاعدگی است که عموماً 50 درصد زنان جهان به این اختلال دچار هستند. از آنجایی که این اختلال در بین اعضای خانواده خودم نیز وجود داشت به این فکر افتادم که راه حلی برای رفع این مشکل بیابم.

انگیزه شما از این اختراع چه بود؟

رفیع زاده: من از سال 1381 عضو باشگاه پژوهشگران جوان شدم. یکی از ملاک های عضویت در این باشگاه دانشجوی ممتاز بودن است. از آنجایی که به کارهای تحقیقاتی بسیار علاقه مند بودم، از دوران دانشجویی مقالات مروری انجام می دادم ولی این نوع مقالات مرا ارضا نمی کرد بنابراین به انجام فعالیت های پژوهشی و مقالات کاربردی روی آوردم. پس از مشورت با خانم منصوره حسینی، کارشناس ارشد پرستاری و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گرگان به این نتیجه رسیدیم که روی این اختلال شایع در زنان کار کنیم.

این اختلال بسیار دردناک است و علاوه بر مشکلات جسمی آسیب های روحی و حتی خانوادگی را برای زنان دچار این معضل ایجاد می کند. طی بررسی ها متوجه شدیم زنانی که دچار این اختلال می شوند عموماً برای رفع درد خود هزینه درمانی زیادی را به صورت ماهانه صرف می کردند. حتی بستری می شدند و ممکن بود هر ماه  2 یا 3 روز از کار و زندگی خود عقب بمانند. همچنین داروهای زیادی مصرف می کردند که بر اثر استفاده درازمدت عوارض جانبی نیز داشت.

ما مصمم شدیم که از طریق انجام کار پژوهشی گرما و ارتعاش را همزمان به بیمار وارد کنیم و اثر آن را بررسی کنیم که خوشبختانه متوجه شدیم می تواند در کاهش درد مؤثر باشد و این تأثیرگذاری مثبت تا حدی بود که افراد مورد آزمایش ما مصر بودند که باز هم از این دستگاه استفاده کنند.

چطور به نتیجه رسیدید؟

رفیع زاده: ابتدا طرح پژوهشی آن را نوشتم که در باشگاه پژوهشگران جوان به تصویب رسید و هزینه آن را نیز باشگاه تقبل کرد. ما قبل از انجام طرح طی پرس و جو از 70 بیمار history (تاریخچه) ای را در این زمینه از آنان دریافت کردیم که در زمان آغاز درد چه اقداماتی را انجام می دادند. بیشتر بیماران معتقد بودند هنگام گرم کردن یا ایجاد ارتعاش در محیط دردزا از میزان دردشان کاسته می شد.

ما نیز به این نتیجه رسیدیم که اگر دستگاهی بتواند ارتعاش و گرما را همزمان تولید کند این مشکل برطرف می شود. زیرا فرد برای ایجاد ارتعاش انرژی زیادی مصرف می کرد و پس از مدت کوتاهی خسته می شد یا در ایجاد گرما نیز پس از گذشت 5 دقیقه از شدت گرمای اولیه کاسته می شد. بنابراین به فکر اختراع این دستگاه افتادیم.

جستجوهای ما نشان داد تا آن زمان چنین دستگاهی در جهان برای دیسمنوره اختراع نشده و استفاده از دستگاه های لاغری نیز که گرما و ارتعاش (وبیره) را با هم تولید می کند برای کاهش دردهای قاعدگی احتمال خونریزی را تشدید می کند.

بنابراین ما برای ساخت این دستگاه اقدام کردیم. ارتعاش و گرمای مشخص شده را روی 70 کیس آزمایش کردیم که روی آنان اثر مثبت داشت. سپس برای ثبت به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور فرستادیم که این اختراع با عنوان دستگاه رفع درد همراه با قاعدگی (آنتی دیسمنوره 08) با شماره 58420 به ثبت اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی رسید.

در ساخت دستگاه به صورت تیمی کار می کردید؟

رفیع زاده: ایده این طرح پژوهشی از من بود و مجری طرح نیز خودم بودم. اما در پیشبرد این طرح خانم منصوره حسینی (کارشناس ارشد پرستاری) و خانم دکتر جویباری، خانم دکتر ثناگو، و خانم دکتر منتظری( متخصص زنان و زایمان) نیز همکاری کردند. در ساخت دستگاه آقای امین قلعه قافی (دانشجوی الکترونیک) نیز به لحاظ فنی به ما کمک کرد. اما اختراع به نام من، خانم حسینی و آقای قلعه قافی به ثبت رسید.

آیا این اختراع از سوی مراکز ذیربط نیز به تأیید رسیده است؟

رفیع زاده: بله- پس از ثبت اختراع آن را به تجهیزات پزشکی کشور فرستادیم که این مرکز نیز پس از تأیید اختراع آن را نوآوری اعلام کرد و به وزارت بهداشت فرستاد که وزارت بهداشت نیز پس از بررسی تأییدیه صادر کرد. علاوه بر آن این اختراع تأییدیه اداره سلامت مادران دفتر سلامت جمعیت خانواده را نیز داراست. اما متأسفانه این اختراع هنوز به تولید انبوه نرسیده است.

برای رساندن آن به سطح تولید انبوه چه اقداماتی انجام داده اید؟

با تجهیزات پزشکی صحبت کرده ایم اما درخواست جالبی را مطرح کردند که 5 یا 6 نمونه از دستگاه را به وزارت بهداشت ارسال کنیم تا آنان دوباره طرح پژوهشی انجام دهند و نتیجه را بررسی کنند. در حالی که ما دارای کارخانه نیستیم و ساخت یک نمونه از آن بدون حمایت مالی نیز برای من به سختی انجام شد.

در مسابقه ای که در کره جنوبی برگزار شد کشورهای دیگر بسیار راحت تر برخورد می کردند و بدون سنگ اندازی روی طرح قیمت می گذاشتند و مایل به خرید طرح برای رساندن به تولید انبوه بودند. اما کشور ما در این زمینه بسیار سختگیری می کند و شاید به همین دلیل است که بسیاری از اختراعات جوانان و مبتکران ما پنهان می ماند و به مرحله عملیاتی نمی رسد.

گویا از مسئولان نیز گله مند هستید؟

رفیع زاده: باور کنید چند تن از مسئولان پیشنهاد کردند امتیاز این اختراع را به کشورهای دیگر واگذار کنم تا در آنجا ساخته و وارد ایران شود اما من مخالفت کردم و گفتم من ایرانی ام اختراعم در کشورم به ثبت رسیده و اجازه نمی دهم افتخار آن برای کشور دیگری رقم بخورد. متأسفانه در کشور ما این موانع وجود دارد.

مسئولان باید توجه داشته باشند که اختراع جوانان کشور ما برای نمایشگاه و قرار گرفتن در معرض دید همگان نیست بلکه باید از نوجوانان و جوانان مخترع و نخبه حمایت کنند، برای تلاش آنان ارزش قائل شوند و انگیزه را در آنان از بین نبرند. به نظر می رسد باید بنیاد ملی نخبگان نهاد ریاست جمهوری برای اجرایی شدن و رسیدن به تولید انبوه این اختراعات فعالانه وارد عمل شود تا بچه ها مجبور نباشند اختراعات خود را به کشورهای خارجی واگذار کنند.

در کره جنوبی چه برخوردی با اختراع شما داشتند؟

رفیع زاده: استقبال بسیار خوبی شد. غرفه جوانان مخترع ایرانی بسیار شلوغ بود. حتی کشورهای دیگر اعطای بورسیه برای ادامه تحصیل را به ما به عنوان گروه 8 نفره تیم ایرانی پیشنهاد دادند اما من راغب نبودم و دوست داشتم و هنوز هم علاقه مندم در کشور خودم ادامه تحصیل دهم.

انتخاب و اعطای مدال و جوایز در بخش مسابقات این عرصه بین‌المللی به مخترعان با بررسی دقیق اختراعات وی توسط هیئت داورانی از كره‌جنوبی صورت گرفت و مراسم اعطای مدال نیز با حضور وزرا و شخصیت‌های برجسته كشور كره‌جنوبی به اجرا درآمد.

زمانی که در مسابقات بین المللی زنان مخترع جهان که شرکت کردم متوجه شدم این اختراع برای بازدیدکنندگان بسیار جالب است. زیرا کره جنوبی، چین و ژاپن تولید کننده این نوع دستگاه ها هستند و بسیار راغب بودند که یا امتیاز این طرح را خریداری کنند اما من زیر بار نرفتم چرا که علاقه مندم در کشور خودم به تولید انبوه برسد و افتخار آن برای کشور عزیزم ایران بماند.

البته پس از ورود به ایران نیز از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی گلستان و شورای اسلامی شهر گرگان تقدیر شدم.

قیمت این دستگاه را در صورت تولید انبوه چقدر برآورد می کنید؟

رفیع زاده: دقیقا نمی دانم. اما مطمئنم اگر به تولید انبوه برسد و برای آن تبلیغ شود شاید به قیمت دستگاه های لاغری برسد. به هر حال قیمت بالایی نخواهد داشت و بازار خودش را دارد.

مزایای این دستگاه چیست؟

رفیع زاده: این دستگاه نمونه مشابهی مخصوص این بیماری در جهان ندارد. اندازه آن نیز کوچک است. اما اگر بخواهد به تولید انبوه درآید باید تغییر شکل داده و در قالب بازار طراحی شود. دستگاه به صورت توامان ویبریشن و حرارت تولید می کند و درجه حرارت و زمان آن با توجه به ریتم ویبریشن از خصوصیات منحصر به فرد این دستگاه است.

 صرفه جویی در هزینه ها یکی از مهمترین مزایای استفاده از این دستگاه است. چرا که زنان مبتلا به این عارضه هرماه با بستری شدن در درمانگاه به از کار افتادگی موقت و اختلال در کارکرد زندگی دچار می شوند که استفاده از این دستگاه در پیشگیری از این اختلال و صرفه جویی در وقت بسیار مؤثر است.

اگر این دستگاه قبل از آغاز درد قاعدگی 10 دقیقه روی پوست ناحیه زیر شکم قرار گیرد اثر بسیار مثبتی در کاهش درد دارد. پیشگیری از عوارض جانبی داروها از دیگر مزایای این دستگاه است. آزمایش ما بر روی نمونه های مختلف نشان داد افراد بیش از دارو به استفاده از این دستگاه تمایل داشتند زیرا تسکین دهنده درد آنان بود. البته برخی به دلیل مواجهه با عواض دارویی به ویژه عوارض گوارشی ناشی از مصرف پروفن نمی توانستند از دارو برای کاهش درد خود استفاده کنند. از سوی دیگر مصرف قرص و داروها در این زمینه به مرور زمان اثر خود را از دست می دهد.

علاوه برآن کمبود آگاهی خانواده ها و به ویژه مردان در زمینه این بیماری ارثی به بروز اختلافات خانوادگی منجر می شد چرا که زنان و دختران مبتلا به این عارضه طی این بیماری دچار افت فشار خون می شوند و باید هر ماه چند روز سرم تزریق کنند و این مسئله برای خانواده ها نگران کننده است.

تحصیل در رشته پرستاری چقدر شما را در انجام این اختراع یاری کرد؟

رفیع زاده: من از پرستاری نکات بسیاری آموختم. طرح پژوهشی هم که ارائه دادم مربوط به همین رشته بود. به اعتقاد من پرستاران می توانند بهترین باشند به شرط اینکه بخواهند. پرستاران ما خود را در محدوده خاصی از مراقبت های پرستاری (nursing care) قرار داده اند در حالی که پرستاری مانند گذشته نیست آکادمیک شده و بعد آموزش به بیمار که سطح مهمی از درمان یعنی پیشگیری را در بر می گیرد مورد غفلت واقع شده است.

از سوی دیگر چون پرستاران و به طور کلی کادر درمانی با کیسهای مختلفی سر و کار دارند مشکلات را به صورت عملی درک می کنند بنابراین می توانند مقالات کاربردی برای رفع این مشکلات ارائه دهند. اما متأسفانه مشغله کاری زیاد پرستاران آنان را از پرداختن به این بعد بازداشته است. یا به آنان بها داده نشده است.

البته به گمانم خود پرستاران نیز هنوز به ارزش  واقعی خود پی نبرده اند و هویت حرفه ای خود را نیافته اند. نحوه برخورد برخی از همکارانم هنگامی که متوجه می شوند موفق به کسب مدال مسابقات بین المللی شده ام جالب است. گاهی باور نمی کنند پرستار هستم و حتی تعجب می کنند.

به اعتقاد من باید برای تغییر این دیدگاه از زمان دانشجویی روی پرستاران کار کرد. اساتیدی که فقط از پرستاری به آموزش مراقبت های ابتدایی در بیمارستان اکتفا می کنند الگوی مناسبی برای دانشجو به شمار نمی روند. وقتی دانشجوی ما از استاد ممتاز، موفق و فعال در طرح های پژوهشی آموزش می بیند بدون شک در نوع ایجاد دیدگاه حرفه ای و باورپذیری او نسبت به حرفه موثر است.

حتی می توان برای ایجاد انگیزه در دانشجویان پرستاری و سایر رشته ها نسبت به درنظر گرفتن سهمیه برای ادامه تحصیل دانشجویان موفق فعال در عرصه پژوهشی اقدام کرد تا هم خود فرد به ادامه این مسیر ترغیب شود و هم تفاوتی بین او و سایر دانشجویان قائل شد. هر چند من معتقدم خود فرد باید به خود انگیزه دهد و منتظر تشویق نباشد اما مسئولین نیز باید در عمل نشان دهند که برای افراد خاص و دانشجویان نخبه ارزش قائل هستند.


دیدگاه شما نسبت به سازمان نظام پرستاری چیست؟

رفیع زاده: تا پیش از تشکیل سازمان کسی پرستاری را نمی شناخت. نظام پرستاری تاکنون خیلی تلاش کرده است اما هنوز هم جای کار بسیاری دارد. ما باید آموزش پرستاری را به عنوان یکی از عرصه های مهم فعالیت پرستاران در جامعه جا بیندازیم. ما قادریم بسیاری از مشکلات جامعه را قبل از وقوع حل کنیم پیش از بروز بیماری ها آموزش های لازم را به مردم بدهیم تا پیشگیری کنند. تجویز برخی داروها و آزمایش ها از سوی پرستاران در همه جای دنیا رواج دارد. حتی در کشور ما بهورزان هم در خانه های بهداشت این کار را انجام می دهند اما پرستاران اجازه انجام آن را ندارند. ای کاش نظام پرستاری چارچوبی را تعریف کند که پرستاران بتوانند از مُهر نظام پرستاری نه فقط در پایان گزارش نویسی خود بلکه در بخش های مهم و اساسی حرفه ای نهایت استفاده را ببرند.

سخن آخر...

رفیع زاده: خیلی دوست دارم در رشته داخلی جراحی پرستاری ادامه تحصیل دهم و اختراعم هم به تولید انبوه برسد. از پیشنهادات و راهکارهای مسئولان نظام پرستاری نیز در این زمینه استقبال می کنم. امیدوارم از هر راهی که صلاح می دانند در جهت معرفی این اختراع به نهادهای ذیربط و رساندن به مرحله تولید انبوه کمک کنند و حمایت خود را از من و سایر پژوهشگران این حرفه دریغ نکنند.

گفت و گو از سمیه ایزدی