سلامت نیوز: بدون شک بسیاری از ما کارتون ملوان زبل را به یاد داریم که با خوردن اسفناج به‌طور ناگهانی قوی می‌شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری آنلاین،داستان خوردن داروها و مكمل‌های ورزشی اگرچه به ظاهر همین كاركرد را دارد اما می‌تواند آسیب‌های جدی به بدن افراد وارد كنند. دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در مورد عوارض هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌ها گفت: در نتیجه مصرف خودسرانه این هورمون‌ها، سطح كلی هورمون‌ها در بدن افراد دچار تغییر می‌شود. وی افزود: مركز كنترل رفتارهای جنسی در مغز، در مجاورت قسمت كنترل رفتار قرار دارد. هنگامی كه سطح هورمون‌های جنسی كه عموما جزو هورمون‌های مردانه هستند تغییر می‌كند، رفتار فرد مصرف‌كننده نیز به‌طور خشونت‌آمیزی تغییر می‌كند. همچنین از دیگر عوارض این هورمون‌ها دیابت، پرفشاری و سكته‌های مغزی، قلبی و مشكلات كبدی و كلیوی است. هورمون‌های مصرفی در بدنسازی عموما به‌صورت تزریقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخلاف یك تصور اشتباه تزریق در موضع عضلات مورد نظر علاوه بر بی‌اثر بودن آن به‌صورت موضعی ممكن است عوارض خطرناكی مثل ترومبوز یا آمبولی را نیز به‌دنبال داشته باشد. عموم داروهای هورمونی در كبد متابولیزه می‌شود و بنابراین تزریق موضعی این داروها جهت اثر بخشی مضاعف تلقی بیهوده است.
تناسب هیكل به هر قیمتی
دكتر براتی تأكید می‌كند: متأسفانه ورزشكاران برای اینكه شكل و تناسب بدنی خود را به هر قیمتی حفظ كنند به این هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌ها روی می‌آورند و از عوارض آن غافل هستند. ورزشكاران باید بدانند كه همه آنها نیاز به مصرف مكمل ندارند و فقط با تجویز متخصصان این امر مجاز است. هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌ها (و نیز تحریك‌كننده هورمون‌های بدن) ازجمله موادی هستند كه برای بدن ورزشكاران مضرند و در فهرست ممنوعه قرار دارند. برخی دیگر از این مكمل‌ها كه در این فهرست قرار ندارند مثل اسید آمینه، كراتین، پودرهای پروتئینی Bcaa ممنوع نیستند ولی نحوه استفاده و شرط سنی آنها باید رعایت شود. به‌طور مثال افراد زیر 18سال به هیچ عنوان حق استفاده خودسرانه از این مواد را ندارند و باید با آزمایش‌های دوره‌ای و پایش سلامت و تحت شرایط خاص و زیرنظر پزشك برایشان تجویز شود. دوز‌هایی كه روی بسته‌بندی این هورمون‌ها چاپ شده، دوزهای تجاری است. فروشنده‌ها به‌دنبال مصرف بیشتر مصرف‌كننده هستند. همچنین مكمل‌ها باید آرم و لوگوی وزارت بهداشت و باركد شبنم داشته باشند. از آنجا كه صنعت مكمل‌ها بسیار پرسود است متأسفانه دیده شده كه در قوطی مكمل‌های اصلی از مواد غیرمجاز آنابولیك جهت اثربخشی بیشتر به‌كار برده می‌شود. بنابراین برای خرید این مكمل‌ها باید به داروخانه‌های مجاز مراجعه شود كه دارای مجوز وزارت بهداشت و یاتأیید فدراسیون پزشكی ورزشی هستند.
واردات غیرقانونی مكمل‌های بدنسازی
این پزشك متخصص همچنین افزود: متأسفانه طیف گسترده‌ای از مكمل‌های بدنسازی به‌صورت غیرقانونی وارد كشور می‌شوند كه نمی‌توانیم روی سلامت آنها تكیه كنیم و بسیاری از این مكمل‌ها آلوده به مواد نیروزا و استروئید آنابولیك هستند كه می‌تواند خطرات بسیاری را برای بدن داشته باشند. عوارض بی‌شمار، ارمغان مصرف مكمل‌های بدنسازی است. مكمل‌های بدنسازی به‌خصوص مكمل‌های آلوده به مواد استروئیدی می‌تواند منجر به افزایش فشارخون، آریتیمی قلب، ناباروری در خانم‌ها و آقایان، اختلالات كبدی، بروز آكنه (كه یكی از شایع‌ترین عوارض آن است) و همچنین ایجاد تومور خصوصا تومورهایی در كبد از عوارض بسیار شایع مصرف مكمل‌های بدنسازی است. اختلالات كلیوی از دیگر عوارض حاد مصرف مكمل‌های بدنسازی است. همچنین مصرف مكمل‌های بدنسازی در نوجوانان می‌تواند باعث كاهش رشد جسمی یا تغییراتی در دستگاه تناسلی آنها و نهایتا بروز عقیمی در سال‌های بعدی شود.
مرگ در كمین مصرف‌كنندگان بی‌رویه پودرهای پروتئینی
این متخصص پزشكی ورزشی همچنین درخصوص عوارض جانبی مكمل‌های بدنسازی گفت: متأسفانه مصرف بی‌رویه بسیاری از پودرهای پروتئینی در دوزهای بالا می‌تواند خطرات مهلكی مثل دفع آب از بدن و بروز دهیدراسیون و در نهایت خطرات كما و مرگ به‌طور خاصه در آب و هوای گرم و تحت تمرینات طاقت‌فرسا را نیز به همراه داشته باشد.
مصرف به شرط تجویز پزشك
این پزشك متخصص افزود: مصرف هیچ مكملی حتی اگر مورد تأیید باشد بدون تجویز پزشك توصیه نمی‌شود و مكمل‌هایی كه ممكن است به برخی از بدنسازان توصیه كنیم در شرایط خاص و برای افرادی است كه به‌طور حرفه‌ای به این ورزش می‌پردازند و اكثر روزهای هفته و چندین ساعت در روز به تمرینات سخت مشغولند یا مشكل گوارشی یا اختلال در جذب دارند و یا كمبود آهن دارند كه ممكن است مكمل آهن برای آنها تجویز كنیم و یا برای ریكاوری بین تمرینات شدید برای پیشگیری از خستگی و یا تقویت قوای عمومی بدن ازجمله سیستم ایمنی آنها تجویز كنیم. وی تأكید كرد: تجویز مكمل‌ها از سوی متخصص تغذیه نیز به شرط انجام آزمایش‌های مختلف و بررسی اختلالات كبدی و كلیوی فرد بلامانع است و بعد از بررسی‌های لازم، مكمل‌ها را در دوزهای پایین با توجه به وزن ورزشكار و درصد عضله و چربی بدن وی تجویز می‌كنیم. متأسفانه درصد قابل توجهی از بدنسازانی كه به كلینیك مراجعه می‌كنند به‌دلیل مصرف مكمل‌های آلوده بدنسازی دچار درجاتی از اختلالات كبدی و كلیوی خصوصا كبد چرب شده‌اند.
مصرف كراتین
مصرف كراتین امروزه در بین ورزشكاران ایرانی و البته سایر كشورها شایع شده است اما بسیاری از این ورزشكاران بدون اطلاع از عوارض مصرف بی‌رویه كراتین برای رسیدن به اهداف خود در مدت كوتاه اقدام به مصرف بیش از اندازه مجاز این مكمل می‌كنند.
كراتین چه عوارضی دارد؟
تحقیقات نشان داده‌اند مكمل كراتین باعث می‌شود كه مولكول كراتین در داخل عضلات به دام بیفتد و از ترشح كراتین در ادرار جلوگیری می‌كند. همانطور كه گفتیم، كراتینین محصول نهایی كراتین در بدن است كه از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. افزایش مكمل كراتین، باعث افزایش كراتینین در خون می‌شود. ترشح كراتینین به‌عنوان یك شاخص عملكرد درست كلیه استفاده می‌شود. جالب است كه بدانید افزایش كراتینین در خون، در نارسایی كلیه نیز اتفاق می‌افتد كه در بیشتر موارد در مراحل پیشرفته نیاز به پیوند كلیه به‌وجود می‌آید.البته به جز موارد گفته شده، درصورت كمبود آب شدید در بدن نیز كراتینین افزایش می‌یابد.
از طرفی، ورزشكارانی كه از مكمل كراتین استفاده می‌كنند و نیاز به كاهش وزن شدید در كوتاه‌مدت دارند و برای كاهش وزن از كاهش میزان آب بدن استفاده می‌كنند مصرف كراتین می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد. به زبان ساده، این كار باعث جمع شدن مواد سمی در كلیه می‌شود و این مواد كار سلول‌های كلیه برای دفع را با مشكل مواجه می‌سازد.
مصرف خودسرانه پروتئین‌ها و مكمل‌های ورزشی در بسیاری از باشگاه‌ها رواج دارد و در صورتی كه در استفاده از این تركیبات دقت كافی صورت نگیرد می‌تواند عوارض خطرناكی مانند فشار خون و آسیب به كلیه را به همراه داشته باشد.
خطرات مصرف چربی‌سوزها در آرایشگاه‌ها
این عضو هیأت علمی دانشگاه اضافه می‌كند، متأسفانه امروزه شاهد تجویز داروهای چربی‌سوز و تناسب اندام در آرایشگاه‌های زنانه و باشگاه‌های بدنسازی هستیم، روند نامطلوبی كه می‌تواند به‌شدت سلامت زنان در دوره باروری را تهدید كند.مصرف این داروها به‌دلیل مواد محرك موجود در آن می‌تواند طیف گسترده‌ای از اختلالات از جمله افزایش ضربان قلب، فشارخون و نیز افزایش تحریك پذیری سیستم عصبی فرد ورزشكار را به‌وجود آورد. این مواد اثر سركوب‌كنندگی بر حس اشتها را داشته و به این ترتیب می‌تواند درصورت مصرف طولانی مدت عوارض سوء گوارشی و تغذیه‌ای را به‌همراه داشته باشد.گذشته از این ما شاهد این هم هستیم كه برای اثربخشی مضاعف، بعضی از خانم‌ها علاوه بر مصرف داروی چربی‌سوز به مصرف سیگار برای اثرات سركوب‌كنندگی آن نیز روی می‌آورند.گفتنی است استفاده تركیبی از روش‌های فوق اثرات جبران ناپذیری بر متابولیسم كلسیم در استخوان گذاشته و زمینه را برای پوكی زودرس استخوان فراهم می‌كند.گذشته از موارد فوق تجویز ورزش‌های غیراصولی با شدت بالا برای كاهش وزن از علل ثابت شده در بروز اختلالات قاعدگی است كه در نهایت منجر به برهم خوردن تعادل هورمونی و اختلالات پسیكوفیزیولوژیكال می‌شود. شما با افزودن مواد خاص به رژیم غذایی روزانه خود می‌توانید روند كاهش وزن را سرعت ببخشید. مصرف آب، دانه سویا، میوه‌جات و سبزی‌ها و استفاده از چای سبز و ادویه به میزان مختصر روند چربی‌سوزی در بدن را تسریع كند.
هورمون‌های استروئیدی غیر قانونی
انواعی از داروها كه از هورمون جنسی مردانه مشتق شده و برای تقویت عضلات استفاده غیرقانونی دارند. وجود این مواد در خون و ادرار ورزشكاران به‌عنوان دوپینگ محسوب می‌شود. استفاده از این داروها به‌خصوص در خانم‌ها باعث ریزش موی سر، بروز صفات ثانویه جنسی مردانه مثل رشد استخوان‌های صورت، پرمویی، اختلال سیستم باروری و بم شدن صدا می‌شود.گاه این عوارض حتی بعد از قطع مصرف داروها نیز باقی خواهد ماند. استفاده از این داروها در مردان هم با وجود اینكه این مواد مشتقات تستوسترون هستند، به‌دلیل سركوب سیستم ترشح هورمون مردانه درونی، باعث كوچك شدن بیضه‌ها، عقیمی و بیماری پروستات می‌شود. علاوه بر این، عوارض كبدی مثل سرطان‌های كبدی و عوارض روانی شدید این داروها تا سال‌ها بعد بیمار را آزار خواهد داد.
اعتیاد به داروهای هورمونی
دكتر براتی در ادامه گفت‌وگو درخصوص عوارض داروهای مذكور به اعتیادآوری این داروها اشاره می‌كند.یكی از عوارض سوء‌مصرف داروهای مذكور وابستگی روانی به داروهای استروئید آنابولیك است. متأسفانه مشاهده می‌شود كه مصرف طولانی مدت این داروها بر سیستم‌های كنترل رفتار و خلق وخو تأثیر گذاشته و لذا پس از ترك مصرف این مواد، فرد علائم ترك را كه شامل بی‌حالی، بی‌حوصلگی، پرخاشگری و ضعف گسترده عضلات است را تجربه می‌كند.
داروهای نسل جدید
دكتر براتی درخصوص مصرف داروهای جدید توسط افراد افزود: متأسفانه طی یك دهه گذشته شاهد این موضوع هستیم كه بدنسازان به دسته‌ای از هورمون‌ها تحت عنوان داروهای رشد (از دسته هورمون‌های پپتیدی) یا شبه هورمون رشد و مشتقات آن(growthhormone) روی آورده‌اند با این تصور كه داروهای مذكور فاقد اثرات جانبی هورمون‌های استروئیدی هستند غافل از اینكه این هورمون‌ها با اثرات گسترده بر بافت‌های همبند بدن می‌توانند زمینه رشد ناموزون و افسارگسیخته بافت‌های مختلف عضلانی مثل عضله قلب و بافت‌های پیوندی را فراهم كرده و به نوعی بدن را در معرض سرطان‌های بدخیم یا هیپرتروفی بیماری‌زای قلبی كه از عوامل مؤثر در بروز مرگ‌های ناگهانی است را فراهم آورد.
تهدید سلامت قلب و عروق با استروئیدهای آنابولیك
زمانی‌كه فردی خودسرانه شروع به مصرف استروئیدهای آنابولیك می‌كند، تعادل كلسترول خون به‌هم می‌ریزد. از طرف دیگر می‌تواند خشكی و شكنندگی عروق خونی را هم به‌دنبال داشته باشد. همچنین استروئیدها می‌توانند پارگی مویرگ‌ها و افزایش فشار خون را به‌دنبال داشته باشند. گاهی این افزایش فشار خون تا ابد با فرد خواهد ماند. مصرف مداوم انواع استروئیدها افزایش چربی بد و تری‌گلیسرید خون و كاهش چربی خوب خون را در پی خواهد داشت. با این حساب تمام این عوامل دست به‌دست هم می‌دهند و زمینه ابتلای فرد به بیماری مزمن و ناگهانی قلب و عروق را فراهم می‌كنند.
چند مورد از عوارض ناخوشایند مصرف مكمل‌های پیش از ورزش:
استفراغ
مورمورشدن یا بی‌حسی درصورت، لب‌ها یا انگشتان دست وپا
عصبی شدن
اسپاسم عضلانی
سردرد
برافروختگی و گرگرفتگی پوست
اختلال خواب
خارش
افزایش فشارخون
آسیب كلیه‌ها
درد قفسه سینه
نظر شما