سلامت نیوز:سالك یك بیماری پوستی است كه بوسیله گزش پشه خاكی آلوده به نوعی انگل، منتقل می‌شود. سالانه حدود دو میلیون مورد این بیماری در سراسر دنیا و از جمله ایران اتفاق می‌افتد.

به گزارش ایسنا، سالك در ایران در بسیاری از نقاط وجود داشته است؛ بطوری كه در استان‌های گلستان، سمنان، اصفهان، ‌یزد، كرمان، فارس، ‌هرمزگان، بوشهر، اهواز، ایلام و سیستان و بلوچستان شیوع بالایی دارد و سالانه بالغ بر 20 هزار مورد مبتلا به سالك در كشور ثبت و گزارش می‌شود.


 سالك چگونه منتقل می‌شود؟

سالك توسط گزش برخی گونه‌های پشه خاكی آلوده منتقل می‌شود. پشه خاكی بسیار كوچك است و اندازه آن حدود یك سوم پشه‌های معمولی است و به سختی دیده می‌شود. در ایران دو نوع سالك شهری (نوع خشك) و روستایی (نوع مرطوب) وجود دارد. در سالك نوع شهری (خشك) مخزن بیماری عمدتا بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ‌ها هستند. به این ترتیب پشه خاكی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالك، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.

در سالك نوع روستایی (مرطوب) موش‌های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاكی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.


علائم سالك

پس از چند هفته تا چند ماه از گزش پشه خاكی آلوده، برجستگی كوچك قرمز رنگی ظاهر شده كه به تدریج بزرگ و بزرگ‌تر شده و مركز آن زخم می‌شود. تعداد ضایعات معمولا یكی است اما ممكن است متعدد نیز باشد. در سالك نوع روستایی ترشحات چركی بر روی زخم وجود دارد و اطراف آن قرمز و برجسته است كه به همین دلیل به آن نوع مرطوب گفته می‌شود.


در سالك نوع شهری ضایعه معمولا بدون ترشح و چرك است؛ بنابراین به آن نوع خشك نیز می‌گویند. احتمال عفونت ثانویه با باكتری‌ها نیز وجود دارد. ضایعات معمولا بدون درد و خارش است.



چرا سالك یك بیماری جدی است؟

ضایعه سالك به شكل یك زخم بد شكل ممكن است برای بیشتر از یكسال باقی بماند. این موضوع ممكن است اثرات روانی در بیمار حتی پس از بهبودی را به دنبال داشته باشد. در برخی موارد با تهاجم به پلك و بینی ممكن است موجب ایجاد ضایعه ماندگار در چهره و یا تغییر شكل شدید در بیمار شود. همچنین ایجاد عفونت ثانویه با باكتری‌ها، ممكن است عوارض شدیدی را ایجاد كند.



آیا پیشگیری از ابتلا به سالك ممكن است؟

بنابر اعلام مركز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، با رعایت موارد ذیل می‌توان احتمال ابتلا به سالك را بسیار كاهش داد و یا اصلا به آن مبتلا نشد:

- در مناطقی كه این بیماری وجود دارد حتی‌الامكان در هنگام غروب آفتاب و شب از خانه خارج نشوید، چرا كه در این زمان پشه خاكی حداكثر فعالیت را دارد.

- روی پنجره‌ها توری مناسب نصب و پشت درها پرده مناسب آویزان كنید تا امكان ورود پشه خاكی به داخل خانه به حداقل برسد.

- هنگام غروب آفتاب و در طول شب از پشه بند آغشته به حشره كش استفاده كنید.

- برای از بین بردن پشه‌ها در داخل اطاق‌ها از اسپری حشره‌كش استفاده كنید.

- در صورت بروز سالك درمان خود را جدی بگیرید؛ چرا كه در نوع شهری امكان انتقال بیماری به افراد سالم وجود دارد.

- خانه خود را با فاصله مناسب از اصطبل دام‌ها بسازید.

- در جمع آوری و دفع مناسب زباله، نخاله‌های ساختمانی و تسطیح مخروبه‌ها كه مكان‌های مناسبی برای تكثیر پشه خاكی هستند، دقت كنید و با مسئولان مربوطه همكاری كنید.

- جهت معدوم كردن جوندگان در نوع روستایی با مسوولان ذیربط همكاری كنید.

- در كنترل بیماری در سگ‌ها و نگهداری بهداشتی سگ‌ها در نوع شهری با مسئولان همكاری كنید.


 آیا بیماری سالك نیاز به درمان دارد؟

در سالك نوع شهری از آنجا كه بیماران مخزن بیماری هستند، لازم است بیماران تحت درمان قرار گیرند؛ چرا كه با درمان و بهبود، حالت مخزن بودن آنها از بین می‌رود. به این ترتیب خطر آلوده شدن پشه‌های خاكی و انتقال بیماری وجود نخواهد داشت.

در سالك نوع روستایی تنها موارد خاص تحت درمان قرار می‌گیرند. این موارد شامل ضایعات بیشتر از 3 سانتیمتر، ضایعات موجود در صورت، تعداد بیشتر از 3 ضایعه، ایجاد ضایعه منتشر سالكی و وجود ضایعه در روی مفاصل است.

درمان سالك به دو صورت موضعی و عضلانی انجام می‌شود. درمان موضعی بصورت تزریق دارو و به اطراف زخم هفته‌ای یكبار و یخ زدن آن توسط مواد خاص (كرایو) دو هفته یكبار (حداكثر 12 هفته) انجام می‌شود. درمان عضلانی نیز به صورت تزریق روزانه دارو به مدت 14 روز (در نوع روستایی) و 21 روز (در نوع شهری) است.

پانسمان ضایعه سالكی در كنترل بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. پانسمان ضایعه ضمن پیشگیری از عوارض عفونی، باعث جلوگیری از آلوده شدن پشه خاكی و قطع زنجیره انتقال می‌شود. بنابراین لازم است محل زخم را روزانه یك یا دو بار با آب لوله كشی و صابون شسته و با بتادین یا پماد اكسیددوزنگ پانسمان شود.