سلامت نیوز:مناظره «آزاد‌سازی مواد مخدر»، یكی از پرچالش‌ترین برنامه‌های یازدهمین كنگره بین‌المللی دانش اعتیاد بود.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: از اوایل تابستان امسال، بحث‌هایی كه موافقان و مخالفان، متولیان مقابله با اعتیاد در عرصه دولتی و غیر دولتی درباره توزیع كنترل شده مواد مخدر با یكدیگر داشتند، در فواصل چند كیلومتری و در حاشیه‌ای امن بود.
در این كنگره، 4 كارشناس، حسن نوروزی؛ سخنگوی كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، پرویز افشار؛ سخنگو و معاون كاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر، آذرخش مكری؛ معاون مركز ملی مطالعات اعتیاد و حسن رفیعی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، در فاصله‌ای كمتر از دو متر نشستند تا موافقت و مخالفت با اقدامی كه نه تنها آینده قطعیت و اجرای آن نامعلوم است، بلكه حتی عوارض و مزایای ناشناخته دارد - چون از آخرین تجربه دولت وقت درباره توزیع تحت نظارت یك ماده مخدر، بیش از 40 سال می‌گذرد- رو در روی هم مطرح كنند.
حسن نوروزی، سخنگوی كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در سخنان خود تاكید بر این داشت كه برای دفاع از معتادان به عنوان انسان‌های بی‌سرپرست و رها شده در این مناظره شركت كرده و در توضیح علت طرح پیشنهاد توزیع كنترل شده مواد مخدر با هدف كاهش مصرف و قطع ارتباط مصرف‌كننده و قاچاقچی در كمیسیون قضایی و حقوقی مجلس گفت: «ما در حال بحث درباره كاهش مجازات اعدام قاچاقچیان بودیم و به این نتیجه رسیدیم كه حذف سالانه 10 قاچاقچی بین‌المللی، بهتر از حذف سالانه 6هزار قاچاقچی جزء و توزیع‌كننده خرد است.
مطالعات علمی و آماری به ما نشان داد كه بعد از اعدام یك حامل و فروشنده 30 گرم شیشه، باید منتظر ورود همسر و پسر و دختر او به عرصه خرید و فروش مواد مخدر باشیم و در واقع با دست خودمان برای عرضه مواد مخدر سرباز درست می‌كنیم. طی 8 ماه مطالعه و كار در كمیسیون و صحن مجلس و كسب نظر قضات و چهره‌های دانشگاهی، این طرح را به شورای نگهبان هم فرستادیم اما قانون ما قانون خدا نیست و هروقت متوجه اشتباه‌مان شدیم باید اصلاح كنیم. در همین اثنا، آقای دهقان (عضو كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس و طراح پیشنهاد عرضه كنترل شده مواد مخدر) در حضور مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر پیشنهادی درباره توزیع كنترل شده مواد مخدر داد كه البته چون طرح اولیه، صرفا درباره كاهش مجازات اعدام بود و به شورای نگهبان ارسال شده بود، این پیشنهاد حذف شد.
اما طرح جدید در دست است و مبنای آن هم سیاست‌های كلی نظام و بندهای مربوط به مبارزه با مواد مخدر است كه در این سیاست‌ها بر اتخاذ راهكارهای پیشگیرانه در مقابله با تهدیدات و ایجاد و گسترش امكانات عمومی برای تشخیص و درمان و بازتوانی تاكید شده است.»نوروزی افزود: « بنا بر آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، 3 میلیون معتاد در كشور داریم. درمان و بازتوانی مصرف‌كنندگان یعنی چه؟ یعنی اینكه معتاد را در چهارراه سیروس یا میدان شوش رها كنیم ؟ آمار معتادان بی‌مكان در سطح تهران 120 هزار نفر است. من در میدان شوش شاهد تزریق مواد بودم.
تزریق می‌كرد و از من پرسید: حاج‌آقا چكار می‌كنی؟ گفتم، تماشا می‌كنم. جلوگیری از تغییر الگوی مصرف یعنی چه؟ مسوولان بگویند كه چند كمپ ترك اعتیاد داریم و دولت چند كمپ ایجاد كرده؟ ما نمی‌گوییم توزیع مواد مخدر آزاد شود. این همه سال مبارزه كردیم اما امروز با تنوع مواد مواجهیم. ما آمار می‌خواهیم. آمار دقیق از تعداد معتادان مصرف‌كننده مواد سنتی و صنعتی. سال 1356 اعلام می‌شد دو میلیون معتاد داریم ولی سال 1396 اعلام كردند 800 هزار معتاد داریم در حالی كه معتادان در خیابان رها شده‌اند. آمار بدهید كه امروز در تهران چند كیلو مواد سنتی یا صنعتی مصرف می‌شود ؟ اعلام كنید كه از این تعداد اعدامی، جرم چند نفر كشت مواد مخدر بوده است. 30 هزار و 327 نفر مبتلا به ایدز هستند كه 67 درصدشان به دلیل تزریق مواد مخدر مبتلا شده‌اند. با وجود این آمار وقتی از توزیع كنترل شده مواد مخدر حرف می‌زنیم می‌گویند وا اسلاما. وقتی می‌گوییم به معتادان سرنگ تمیز بدهید، می‌گویند اعتیاد جرم است.
ما گفتیم جوان‌مان را را از این كمپ‌های ترك اعتیاد كه حیوان را هم بیمار می‌كند، نجات بدهید. ما می‌گوییم اگر قوه‌قضاییه عرضه مدیریت زندان‌ها را ندارد، ما این زندان‌ها را اداره می‌كنیم. 10 سال در زندان‌ها و اردوگاه‌های عراق اسیر بودم اما یك مورد خلاف در زندان ندیدم. چرا در زندان لاجورد چناران، 600 نفر از 800 زندانی معتادند؟در ایران، نبود پول معنا ندارد. اگر می‌گویند پول نیست، دروغ است. یك نفر گفت آنهایی كه با پول قاچاقچیان رفتند مجلس، از قاچاقچی دفاع می‌كنند. من با پول قاچاقچی رفتم مجلس؟ من بچه كارگرم. ما نگفتیم ترانزیت و توزیع مواد مخدر آزاد شود، ما از دولت خواستیم معتادان را رها نكند كه با این تعداد مبتلای ایدز مواجه شویم. گفتیم زندان‌ها را كارخانه كنید.
در ام‌القرای اسلام بد است كه در تهران شاهد تزریق مواد مخدر باشیم و 10 نفر با یك سوزن تزریق كنند. چطور برای ساخت مترو تا مرقد حضرت امام 1000 میلیارد تومان هزینه می‌كنیم؟ 200 میلیارد تومان كم بگذاریم و كمتر بسازیم و این پول را برسانیم به درمان آن جوان. اینها بچه‌های خودمان هستند.»پرویز افشار، سخنگو و معاون كاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر به دنبال اظهارات نوروزی و در مخالفت با هرگونه اقدامی كه به توزیع آزادانه و غیركارشناسی شده مواد مخدر تعبیر شود، گفت: «مجموع آمار سنوات چندساله احكام صادره اعدام كه با قانون اخیر به حبس تبدیل شد حدود 5 هزار نفر است ضمن آنكه بر اساس گزارش‌های رسمی از مبادی انتظامی، تعداد معتادان متجاهر در كل كشور، 50 الی 60 هزار نفر است كه به نظر ما این رقم، حدود 40 هزار نفر است زیرا بخشی از مجموعه آسیب‌دیدگان اجتماعی، متجاهرند و باقی را زنان خیابانی، كودكان كار، بیماران روانی مزمن، متكدیان، كارگران فصلی و اتباع بیگانه بی‌سرپناه تشكیل می‌دهند.
در عین حال، تعداد معتادان متجاهر در شهر تهران هم حدود 15 هزار نفر است كه البته نیازمند برنامه‌های درمانی جامع هستند. اما برای درمان این افراد هم مواد 15 و 16 اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر محقق نشده و تاكیدات این مواد قانونی درباره مشخص مراكز درمانی و معافیت داوطلبان درمان از تعقیب كیفری به اجرا در نیامده است. اگر این قانون اجرا می‌شد، هیچگاه با حدت و شدت اعتیاد و عوامل سوق‌دهنده معتادان به سمت خیابان خوابی مواجه نمی‌شدیم.»
افشار افزود: «حدود 9 هزار مركز درمان اعتیاد در انواع مختلف در كشور فعال است كه 91 درصد این مراكز، غیر دولتی است و سهم دولت و حاكمیت در درمان اعتیاد بسیار كم است. در عین حال، صرفا افراد متمكن می‌توانند به این مراكز بروند اما اگر اعتیاد را یك بیماری می‌دانیم و قانونگذار هم به صراحت اعلام كرده كه دولت باید هزینه درمان اعتیاد افراد بی‌بضاعت را پرداخت كند، آیا زمینه اجرای بیمه همگانی درمان اعتیاد فراهم شده؟»آذرخش مكری؛ معاون مركز ملی مطالعات اعتیاد از جمله موافقان تامل بر مزایا و عوارض توزیع كنترل شده مواد مخدر بود و در سخنان خود گفت: «تصمیم حاكمیت برای تزریق كنترل شده مواد مخدر در جامعه، صددرصد مذموم نیست و ارزش فكر كردن دارد.
زمانی كه شربت تریاك تولید و در مراكز درمانی توزیع شد، همه نگران بودند كه تریاك، كل ایران را می‌گیرد در حالی كه اتفاقا قاچاق و سوءمصرف شربت تریاك در مقایسه با متادون بسیار كم بود. شرارت در ذات ماده مخدر نیست بلكه در تعامل جامعه با آن ماده نهفته است. متاسفانه، سال‌هاست كه طب اعتیاد این‌گونه به مواد مخدر نگاه می‌كند؛ مار شروری كه دایم در حال گزیدن مردم است اما این تئوری اشتباه است چرا كه رابطه بین انسان‌ها و مواد، آن ماده را به یك مار شرور تبدیل می‌كند. فردی كه از زندگی خوبی برخوردار است در مقابل قوی‌ترین مواد اعتیادآور هم مقاوم است و حتی اگر كوكایین مصرف می‌كند، بعد از مدتی آن را كنار می‌گذارد.»مكری افزود: «علم دو راهكار به ما می‌دهد.
مواد مخدر در جامعه تزریق كنیم یا جامعه را از دسترسی به مواد مخدر محروم كنیم. با محدود كردن جامعه، گرفتار خشونت از نوع گانگستری و مشابه مكزیك خواهیم شد. البته ما در ایران، باندهای خشونت نداریم. شاید توزیع‌كننده‌های مواد مخدر با هم درگیر شوند ولی مثل باندهای مكزیك، كشتار دسته جمعی راه نمی‌اندازند. شاید به این دلیل كه ما در ایران با قحطی مواد مخدر مواجه نیستیم. به هر حال شربت تریاك و متادون در مراكز درمانی توزیع می‌شود و همین توزیع، تجمع فشار تقاضا را كاهش داده. اما تاكید می‌كنم كه شرایط و زندگی ناشاد باعث وابستگی افراد به مواد مخدر می‌شود و نه وفور مواد مخدر در جامعه. شرارت در مواد مخدر نیست، شرارت در زندگی آدم‌هاست.
درمانگران اعتیاد سال‌ها مرتكب این خطا بودند و هستند كه اگر افراد را از مواد مخدر دور نگه داریم، درمان می‌شوند در حالی كه اینطور نیست و صرف دور ماندن از مواد به بهبودی نمی‌رسد. اگر مواد مخدر را از آدم‌های ناشاد و ناموفق و ناراضی بگیریم، با چیز دیگری خودشان را مشغول می‌كنند. قرنطینه معتادان باعث بهبودی نمی‌شود و بنابراین، سرمایه كشور را برای احداث مراكز اقامتی درمان اعتیاد هزینه نكنیم. ممكن است سوال شود پس باید كمپ‌های ترك اعتیاد تعطیل شوند و اصلا چرا خانواده‌ها از وجود این كمپ‌ها استقبال می‌كنند؟
چون كمپ‌ها، اثرات و عوارض حاد مصرف مواد را كنترل می‌كنند و بنابراین، حتما به این كمپ‌ها نیاز داریم. این مراكز باید باشد ولی با وجود این مراكز هم معتاد، بهبود پیدا نمی‌كند و با این مراكز نمی‌توانیم اعتیاد را ریشه كن كنیم. درمان اعتیاد، درمان روانی اجتماعی است. پیشگیری واقعی با 10 هزار میلیارد تومان هم ممكن نیست.
ببینید كه كدام كشورها كمترین مشكل را از بابت مواد مخدر دارند؛ ژاپن، آلمان، بلژیك، فنلاند، سوئد، اتریش، هلند و فرانسه. اما بدترین وضعیت را امریكا دارد چون رفاه و عدالت اجتماعی، قدرتمندترین سلاح در مقابل اعتیاد است و اتفاقا امریكا از این بابت بدترین كارنامه را دارد. پیشگیری واقعی، توزیع رفاه و عدالت اجتماعی است.»حسن رفیعی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی كه سال 1386، با انجام ارزیابی سریع اعتیاد در ایران، اعداد تكان‌دهنده‌ای از وضعیت سوءمصرف مواد مخدر و نفوذ زیر پوستی مواد صنعتی در جامعه ایرانی ارایه داد، سخنران دیگری در این مناظره بود كه به عنوان مخالف توزیع كنترل شده مواد مخدر و صنعتی، از نوع با تاثیر و عواقب كم یا زیاد، سخن گفت.
«در امریكا بعد از بحث‌های بسیار به این نتیجه رسیدند كه مصرف طبی ماری جوانا در برخی ایالت‌ها آزاد شود. در ایالت‌های موافق آزادی، ظرف مدت 3 سال، مصرف غیرقانونی ماری‌جوانا دچار افزایش قابل توجه شد. در جمعیت 300 میلیون نفری امریكا، 20 میلیون نفر وابسته به مصرف مواد مخدر هستند و این رقم، یعنی 6 درصد جمعیت این كشور. توزیع آزادانه مواد مخدر، چگونه منجر به قطع ارتباط مصرف‌كننده و قاچاقچی می‌شود؟ در ایالت كلرادو، موارد مرگ در تصادفات رانندگی ناشی از توهم حشیش 48 درصد افزایش یافت. در ایالت‌هایی كه مصرف ماری جوانا آزاد بود، مصرف مواد مخدر 63 درصد و در ایالت‌های مخالف آزاد‌سازی، 21 درصد افزایش داشت.
آیا تجربه توزیع كوپنی تریاك در زمان شاه را فراموش كرده‌ایم؟ سال 1353، وزیر بهداری وقت در نشستی در رامسر اعلام می‌كند كه مصرف تریاك 6 برابر افزایش یافته و كوپن‌ها به دست جوانان 20 ساله رسیده است. بنابراین، با توزیع آزادانه مواد مخدر، ارتباط مصرف‌كننده با قاچاقچی قطع نمی‌شود، شدت اعتیاد هم پایین نمی‌آید. در زمان شاه، توزیع ماده سبك را آزاد كردند كه مصرف ماده سنگین گسترش نیابد اما اتفاقا در اوج توزیع كوپن تریاك، هرویین وارد شد. بنابراین، افزایش دسترسی مانع از ورود مواد سنگین‌تر هم نمی‌شود.
ما دنبال شادكامی و هدفمندی هستیم اما افراد، شادی و ناشادی را به مصرف مواد مخدر ضمیمه می‌كنند. من هم موافقم كه عدالت و رفاه اجتماعی می‌تواند از اعتیاد پیشگیری كند اما باید آزادی را هم به این مولفه‌ها اضافه كنیم. وقتی بیش از 30 درصد جوانان ما بیكارند، نمی‌توانیم مدافع توزیع آزادانه مواد مخدر باشیم. اعتیاد یك بیماری است و باید درمان شود. من به جای جرم‌زدایی از مصرف، قائل به كیفر زدایی از مصرف هستم. با معتاد فقط باید به 3 روش برخورد كنیم؛ درمان، درمان، درمان.»
نظر شما