به گزارش سلامت نیوز به نقل از فارس، 236 سال از تولید اولین واكسن دنیا كه برای بیماری آبله توسط جنر كشف شد می‌گذرد. این واكسن كه برای پیشگیری از آبله گاوی اولین بار در سال 1774 میلادی به پسربچه‌ای تزریق شد توانست بیش از 12 قرن بعد یعنی در سال 1979 میلادی موجبات ریشه‌كنی این بیماری مسری كه به صورت تاول‌های ریز روی پوست بدن كودكان بروز می‌كرد و با تب همراه بود را فراهم كند.

107 سال بعد در سال 1881 لویی پاستور فرانسوی، استاد شیمی دانشگاه استراسبورگ كه در یك خانواده تهیدست به دنیا آمده بود. واكسن سیاه‌زخم را برای علاج قطعی بیماری گوسفندان كشف كرد. او باكتری این بیماری را در دمایی بالاتر از دمای بدن حیوان كشت داد تا مایعی برای تلقیح تهیه كند كه موجب حمله خفیف سیاه‌زخم در جانور شود و حیوان را برای روزی كه دچار حمله شدید بیماری می‌شود، ایمن سازد.

پیشرفت‌های این دانشمند بزرگ كه 3 فرزند اولش را قبل از رسیدن آنها به سن بلوغ از دست داد ادامه یافت و 3 سال بعد از كشف واكسن سیاه‌زخم یعنی در سال 1884 توانست واكسنی برای بیماری‌ هاری، ابداع كند.

پژوهش‌های پاستور كه مبتنی بر كشف جنر یعنی واردكردن میكروب ضعیف‌شده بیماری به بدن فرد سالم بود، ایمن‌سازی را به علمی بسیار كارآمد تبدیل كرد و زمینه را برای وقوع انقلابی در مهار بیماری‌های عفونی آماده كرد.

27 دسامبر یا به عبارتی 6 دی سالروز تولد این دانشمند بزرگ بهانه خوبی برای بررسی وضع این 2 بیماری در ایران و جهان و بررسی آخرین وضعیت آنهاست.

*هر 10دقیقه یك نفر در جهان بر اثر بیماری هاری می‌میرد

احمد فیاض، رئیس بخش تحقیقات و مركز رفرانس‌های انستیتو پاستور ایران می گوید: بیماری هاری هر 10 دقیقه به طور متوسط جان یك نفر را در جهان می‌گیرد این بیماری درمان ندارد اما 100درصد قابل پیشگیری است.

وی می‌افزاید: در كشور پاكستان، هاری به شدت در شهرهای اسلام‌آباد، كویته، پیشاور دیده می‌شود به صورتی كه امكان درمان و كنترل این شهرها مانند ایران فراهم نیست و تنها افرادی كه توانایی مالی دارند به مراكز مربوطه مراجعه می‌كنند. طبق آمارهای موجود در سال 1355 در كشور پاكستان تعداد 2 هزار نفر جان خود را از دست دادند.

فیاض اضافه می كند: كشور افغانستان نیز یكی از كشورهایی است كه در گذشته توسط انستیتو پاستور ایران، بیماری هاری در آن كنترل شده است اما با توجه به اینكه در آنجا پیشگیری به درستی انجام نمی‌شود هنوز بیماری‌ هاری در این كشور بسیار است.

وی اظهار می‌دارد: در برخی از كشورها شیوع بیماری هاری به صفر رسیده است و در بعضی از كشورها در شرف پاك شدن آن هستیم؛ در كشور ایران نیز برای كنترل بیماری هاری در وحوش و حیوانات اهلی اقدامات مناسبی انجام شده است.

*بیماری هاری در اروپای غربی به صورت كامل كنترل شد

فیاض با بیان اینكه در 25 سال گذشته بیماری هاری در اروپای غربی بسیار شایع بود، می‌گوید: سالانه در این منطقه 1500 مورد بیماری هاری در اروپای غربی گزارش می‌شد اما در حال حاضر یك مورد بیماری هاری حیوانی در اروپای غربی دیده نمی‌شود و این آمار نشان می‌دهد كه بیماری هاری در اروپای غربی به صورت كامل كنترل شده است.

رئیس بخش مركز رفرانس‌های انستیتو پاستور ایران با بیان اینكه برای كنترل بیماری هاری در كشور 20 میلیون واحد سرم ضد انسانی هاری مصرف می‌شود، اضافه می‌كند: تهیه واكسن سلولی بسیار گران است و درمان و پیشگیری هزینه بسیار سنگینی را برای وزارت بهداشت و درمان دارد.

وی با بیان اینكه بیماری هاری به غیر از شهر تهران در تمام استان‌های ایران وجود دارد‌ می‌افزاید: خوشبختانه در كشور ایران كنترل انسانی خوبی در زمینه بیماری هاری انجام شده است و ایران از این لحاظ نسبت به كشورهای همسایه و منطقه وضعیت بسیار مطلوبی دارد.

*افراد مأنوس با سگ بشتر از دیگران هاری می‌گیرند

سیمین سیمانی، معاون بخش تحقیقات انستیتو پاستور ایران نیز می‌گوید: خوردن گوشت و مغز حیوان آلوده به ویروس هاری موجب انتقال این بیماری به انسان می‌شود و موارد انتقال این بیماری از طریق خوردن مغز گاو و گوسفند در ایران نیز گزارش شده است.

وی اظهار می‌دارد: سگ مهمترین ناقل بیماری هاری در دنیاست و بدترین گازگرفتگی توسط سگ‌ها صورت می‌گیرد به همین لحاظ كودكان مأنوس با سگ‌ها و سایر حیوانات بیشترین آسیب را از این نظر می‌بینند.

معاون بخش تحقیقات و مركز رفرانس‌های هاری انستیتو پاستور ایران با بیان اینكه بالاترین میزان ابتلا به هاری در جنوب آمریكای شمالی و شمال آمریكای جنوبی گزارش شده است می‌افزاید: در شمال كشور، روباه و شغال و در غرب و شمال غربی كشور گرگ‌ها از مخازن بیماری هاری هستند البته در تمام آنها سگ‌ها ناقل اصلی بیماری هاری به حساب می‌آیند.

سیمانی با اعلام این آمار كه روزانه 100 كودك در آفریقا و آسیا بر اثر بیماری هاری می‌میرند،تأكید می‌كند: بهترین راه ممكن برای مقابله با این بیماری در جهان، آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب است.

معاون بخش تحقیقات و مركز رفرانس‌های هاری انستیتو پاستور ایران می‌گوید: یكی از خطرات ابتلا به بیماری هاری استفاده از مغز گاو، گوسفند و گوساله مبتلا به این بیماری است چرا كه مغز سرشار از ویروس‌ هاری است كه در بعضی مناطق ایران نیز گزارش شده است.

*سالانه 9میلیارد تومان برای كنترل بیماری هاری در كشور هزینه می‌شود

محمدرضا شیرزادی، رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت می‌گوید: سالانه 9 میلیارد تومان برای كنترل بیماری هاری در كشور هزینه می‌شود كه این مبلغ فقط شامل خرید واكسن و سرم است.

وی با بیان اینكه كنترل بیماری وحوش بخش اصلی و پایه‌ای را باید در محیط زیست كشور داشته باشد، می‌افزاید: متأسفانه اولویتی از نظر محیط زیست برای آن در نظر گرفته نشده است و علت آن، این است كه این سازمان، تجهیزات و نفرات لازم را برای كنترل وحوش ندارد.

شیرزادی با اشاره به اینكه سگ‌ها نقش اصلی را در بیماری هاری دارند، تأكید می‌كند: واكسیناسیون سگ‌ها مقوله‌ای است كه باید به صورت جدی پیگری شود البته دیگر وحوش و حیوانات اهلی نیز باید در اولویت‌های بعدی برای اقدامات پیشگیرانه از بیماری هاری قرار داده شوند.

وی ادامه می‌دهد: متأسفانه در اكثر مناطق روستایی این فرهنگ هنوز جا نیفتاده است كه صاحبان سگ‌های نگهبان باید حیوان خود را واكسینه كنند و رعایت‌نكردن همین امر باعث می‌شود تا بیماری از حیوان به انسان انتقال پیدا كند.

رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت بیان می‌دارد: انجام اقدامات كنترل در كشورهایی مانند استرالیا، ژاپن، انگلیس، ایرلند، سوئد باعث شد كه بیماری هاری كنترل شود اما این كشورها با موارد هاری در میان انسان و حیوانی مواجه شدند كه در كشور خودشان وجود نداشت.

وی می‌گوید: مهاجرت گروه‌های بسیاری از كشورهای آلوده به كشورهای پاك از جمله مهاجرت افغان‌های آلوده به بیماری هاری به ایران سبب شد تا توجه بیشتری به مسئله هاری صورت گیرد.

شیرزادی تصریح می‌كند: در سال 1388 بیشترین موارد بیماری هاری در استان اردبیل و پس از آن به ترتیب در استان‌های گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی این بیماری گزارش شده است كه طبق آمار ثبت‌شده، موارد حیوان گزیدگی از سال 1366 كه بالغ بر 18 هزار مورد بوده است با افزایش جمعیت انسانی و افزایش جمعیت حیوانی همچنین تقویت نظام مراقبت بهداشتی و نقش آنها در ثبت آمارهای حیوان گزید‌گی، روند رو به رشدی داشته و به 135 هزار مورد فزونی داشته است.

وی اشاره می‌كند: گزارش‌های ثبت‌شده در خصوص افراد مبتلا به هاری 4 نفر در سال 88 و 6 نفر در سال 87 بوده است كه خوشبختانه این آمار نشان‌ می‌دهد كه در كشور با توجه به افزایش موارد حیوان گزید‌گی آمار هاری افزایش نداشته است و می‌توان گفت اقدامات مناسب در كنترل بیماری هاری در كشور صورت گرفته است البته به لحاظ هزینه 9 میلیارد تومانی كه برای كنترل آن متحمل می‌شویم امید داریم این تعداد نیز به به صفر برسد.

شیرزادی خاطرنشان می‌كند: بیشترین آمار حیوان‌گزیدگی در جنس مذكر گزارش شده است كه علت آن تحریكات حیوان توسط جنس مذكر و تماس بیشتر این جنس با حیوانات است. همچنین بیشترین آمار در سنین 10 تا 15 سالگی دیده شده است.

رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت هاری بیماری كشنده است و فرد پس از ظهور علائم آن می‌میرد اعلام می‌كند: سالانه 120 هزار نفر براثر حیوان گزیدگی تحت درمان رایگان پیشگیری از بیماری هاری قرار می‌گیرند.

سیاه زخم

سیاه زخم،بیماری است كه از گذشته وجود داشته است كه میزان تخریب آن نسبت به هاری كمتر است اما متأسفانه گفته می‌شود كه به چند دلیل برای تولید بمب میكروبی هم مورد استفاده می‌شود؛ اولاً میكروبی است بسیار قوی و به سهولت پراكنده می‌شود. ثانیاً عفونت شش‌ها كه در این بیماری رخ می‌دهد منجر به آلودگی افراد دیگر نخواهد شد لذا فقط بر روی یك هدف تاثیر می‌گذارد و به سرعت فرد مبتلا را از پای در می‌آورد، خطر مرگ در آن بالاتر از 80 درصد است.

*كمتر از 500 نفر در سال به سیاه‌زخم مبتلا می‌شوند

آراسب دباغ‌مقدم، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكی ارتش می‌گوید: با توجه به واكسیناسیون دام توسط سازمان دامپزشكی بر ضد سیاه زخم آمار بیماری در كشور كاهش یافته است و زیر 500 نفر در سال در كشور به این بیماری مبتلا می‌شوند.

وی می‌افزاید: سیاه زخم‌ از قدیمی‌ترین بیماری‌های كشور است و یكی از دلایل تشكیل سازمان دامپزشكی به علت این عارضه بوده است چرا كه هم روی انسان اثر دارد و هم موجب تأثیر بر صادرات دام می‌شود.

دباغ‌مقدم اضافه می‌كند: این عارضه ماهیتاً یك بیماری دامی است كه بیشتر در بین گوسفندان و در مناطقی كه پرورش گوسفند بیشتر است دیده می‌شود. راه انتقال آن 3 نوع است كه یكی از انواع شایع آن سیاه زخم پوستی است كه به علت تماس با دام بیمار یا فرآورده‌های دامی خوراكی و غیر خواركی آلودگی ایجاد می‌شود و به صورت زخم‌ سیاه رنگی كه سقف سیاه رنگ دارد و اطراف آن مثل قله آتش‌نشان برجسته است ایجاد می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: راه دیگر انتقال تنفسی است كه نسبت به راه پوستی احتمال انتقال ‌آن كمتر است اما وقتی شخصی مبتلا شود عوارض بیشتری دارد و بیشتر این افراد كسانی هستند كه مثل قالیبافان با گرد و غبار و اسپور یا هاگ سر و كار دارند.

دباغ‌مقدم تصریح می‌كند: نوع دیگر راه انتقال از طریق گوارش است كه نسبت به 2 تای دیگر بسیار نادرتر است اما كشندگی آن بالاتر است. نوع گوارشی سیاه زخم بیشتر هنگامی ایجاد می‌شود كه وقتی دام مبتلا به سیاه زخم است مردم دام را به صورت حلال ذبح می‌كنند ولی به بهداشت آن توجهی ندارند. لذا اگر دام بیمار باشد فردی كه فقط حلال‌بودن را مطابق پاك‌بودن می‌داند و آن را به صورت كباب نیم‌پخته مصرف می‌كند دچار سیاه‌زخم می‌شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكی ارتش خاطرنشان می‌كند: در حدود 10 سال گذشته چندین نوع سیاه زخم پوستی را از طریق سفید آب غیر بهداشتی داشتیم چون سفید آب از مغز حرام یا نخاع گوسفندان تهیه می‌شود آنهایی كه غیر بهداشتی بودند نوع پوستی این عارضه را ایجاد می‌كرد.

وی می‌افزاید: در كشور ما با توجه به واكسیناسیون دام توسط سازمان دامپزشكی بر ضد سیاه زخم آمار بیماری كاهش یافته است و به زیر 500 نفر در سال به این بیماری مبتلا می‌شوند. این افراد بیشتر كسانی بودند كه با دام سر و كار داشتند و كمتر افراد شهری به این بیماری مبتلا می‌شوند.

*95 مورد ابتلا به سیاه‌زخم در سال جاری در كشور گزارش شده است

محمدرضا شیرزادی،رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان وزارت بهداشت اظهار می‌دارد: سال گذشته 220 مورد ابتلا به سیاه‌زخم كه همه آن از نوع پوستی بود گزارش شد و خوشبختانه مرگ و میر بر اثر این عارضه نداشتیم.

وی می‌افزاید: بیشترین موارد این بیماری در آذربایجان شرقی و غربی مشاهده شده است اما در همه جای كشور می‌تواند اتفاق افتد.

شیرزادی با بیان اینكه كنترل این بیماری از اولویت‌های سازمان دامپزشكی است تصریح می‌كند: به همین دلیل این عارضه با كنترل دام قابل كنترل است و مواردی كه به عنوان ابتلا اتفاق افتاده است در افرادی دیده شده كه به طور غیرقانونی و غیربهداشتی اقدام به ذبح دام مریض و آلوده كرده‌اند و ترشحات دام روی زخم فرد ریخته و آلودگی ایجاد كرده است.

وی با اشاره به اینكه تاكنون 95 مورد ابتلا به سیاه زخم در سال جاری گزارش شده است خاطرنشان می‌كند: نوع گزارشی و ریوی این بیماری كشنده است كه در طی چند سال گذشته در ایران گزارش نشده است. همچنین باید در نظر داشت فرم گوارشی از طریق خوردن گوشت خام آلوده دام و فرم ریوی با استنشاق اسپور سیاه‌زخم اتفاق می‌افتد.