سلامت نیوز:پوکی استخوان بیماری خاموشی است که تا عوارض آن بروز نکند، شناسایی نمی‌شود. به همین خاطر تا عوارض آن از جمله شکستگی‌های متعدد در فرد ظاهر نشود، معمولا متوجه پوکی استخوان نمی‌شود.

به گزارش سلامت نیوز، فرهیختگان نوشت: باقر لاریجانی، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درخصوص شیوع پوکی استخوان می‌گوید: «در زنان بالای 50 سال از هر سه زن یک نفر و در مردان بالای 50 سال از هر پنج نفر یک نفر به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند.»

 مرگ با استخوان‌های پوک

پوک‌شدگی؛ یعنی از میان تهی‌شدن و از دست دادن ماده اصلی. پوکی استخوان هم از این معنی خارج نیست. پوکی استخوان بیماری‌ای است که کاهش تراکم استخوان، کاهش استحکام آن و در نتیجه ضعیف و سست شدن استخوان‌ها را به بار می‌آورد. این بیماری در عمل منجر به استخوان‌های سوراخ سوراخ غیرنرمال می‌شود که مانند اسفنج می‌توان آنها را فشار داد. این اختلال اسکلت بدن باعث تحلیل رفتن استخوان‌ها و شکستگی‌های متعدد در استخوان‌ها می‌شود. در این بیماری استخوان پوک شده نسبت به یک استخوان عادی تراکم کمتری دارد. استخوان‌هایی که دچار بیماری پوکی استخوان می‌شوند با کوچک‌ترین آسیب می‌شکنند.

افشین استوار در این خصوص می‌گوید: «شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در مچ دست، مهره‌های ستون فقرات و لگن رخ می‌دهد. البته شکستگی لگن از بقیه مهم‌تر است؛ چرا‌که باعث ناتوانی، وابستگی و حتی مرگ افراد می‌شود. سالانه 20 درصد موارد شکستگی لگن، سبب مرگ افراد مبتلا می‌شود. بعضی از شکستگی‌های استرسی ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان تا چندین سال تشخیص داده نمی‌شوند، زیرا باعث به‌وجود آمدن هیچ علائمی نمی‌شوند.»

 سیگار استخوان را دود می‌کند

 سن بالا، سابقه فامیلی، یائسگی، مصرف سیگار و الکل، مصرف داروهای کورتنی و لاغری از جمله عواملی هستند که لاریجانی آنها را در تشدید و تسریع پوکی استخوان مهم می‌داند. بعضی از افراد نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. پوکی استخوان در زنان، سفید پوست‌ها و آسیایی‌ها شایع‌تر است. سابقه پوکی استخوان در بین اعضای خانواده و سابقه شکستگی استخوان در بزرگسالی از جمله عوامل خطر‌زا برای ابتلا به پوکی استخوان است. سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد مواد الکلی، ورزش نکردن و رژیم غذایی دارای ‌کلسیم کم از عوامل دیگری هستند که در پوکی استخوان موثرند. سیگار موجب کاهش خون‌رسانی به استخوان و پوکی استخوان می‌شود. افراد مسن که سیگاری هستند، 30 تا 40 درصد بیش از همسالان غیرسیگاری خود احتمال شکستگی لگن دارند. نیکوتین سیگار از یک طرف موجب کاهش فعالیت سلول‌های استخوان‌ساز و از طرفی موجب کاهش جذب کلسیم از غذا می‌شود. میزان ابتلا‌به پوکی استخوان با افزایش سن رشد عجیبی دارد، به همین دلیل باید مراقبت‌های لازم در افراد میانسال و پیر به دقت انجام شود.

 شیرهای کم‌کلسیم

کلسیم و ویتامین دی دو عامل برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان هستند. لاریجانی در خصوص مصرف کلسیم و ویتامین دی در ایران می‌گوید:‌ «مصرف کلسیم به صورت روزانه از طریق موادغذایی، مصرف روزانه ویتامین دی، انجام حرکات ورزشی و مصرف مکمل‌های دارویی می‌تواند از بروز پوکی استخوان پیشگیری کند. میزان مصرف کلسیم روزانه در کشور ما حدود 60 درصد و میزان مصرف ویتامین دی 20 درصد توصیه‌های جهانی است؛ بنابراین از این لحاظ با کمبود جدی به ویژه در مصرف ویتامین دی مواجه هستیم. لازم است افراد زیر 50 سال روزانه بین 400 تا 800 واحد و افراد بالای این سن روزانه 800 تا هزار واحد ویتامین دی مصرف کنند.» اما سوال این است که ویتامین دی و کلسیم از کدام منابع غذایی به بدن انسان می‌رسد. مواد لبنی به ویژه شیر منبع اصلی کلسیم بدن انسان است. رقیق بودن شیرها و غلظت پایین آنها علاوه‌بر اینکه اعتراض مصرف‌کنندگان را به دنبال داشته این‌گونه واکنش باقر لاریجانی را برانگیخته است که می‌گوید: «اکنون میزان مصرف شیر در کشور رو به افزایش است؛ اما اشکالی که وجود دارد این است که میزان کلسیم شیرهایی که کلسیم به آنها افزوده نشده، بسیار کم است و مصرف آنها به تنهایی نمی‌تواند کمبود کلسیم افراد را جبران کند.»

 استخوان‌هایی که پوک نمی‌شوند

تغذیه مناسب و ورزش مداوم از مهم‌ترین عواملی هستند که موجب به‌دست آوردن استخوان با تراکم بالا می‌شوند. انجام منظم فعالیت‌های ورزشی موجب استحکام استخوان و قدرت گرفتن آنها می‌شود. همانند مصرف کافی کلسیم و ویتامین دی و دیگر اصول یک تغذیه مناسب، انجام ورزش‌های ایستاده می‌تواند تاثیر به‌سزایی در افزایش تراکم استخوان داشته باشد. ورزش‌های ایستاده موجب می‌شوند نیروی وزن بدن، استخوان‌های ستون مهره، لگن و اندام‌های تحتانی را تحت استرس قرار دهد.

استرس‌های وارده به استخوان از مهم‌ترین عوامل قوی شدن آن هستند. استخوان در قسمت‌هایی که به آن نیرو و کشش بیشتری وارد می‌شود قوی‌تر می‌شود. بنابراین اگر نیرو یا کششی به آن وارد نشود، به تدریج تراکم خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل کسانی که به علت بیماری مزمن مدت زیادی در بستر استراحت می‌کنند یا کسانی که در فضا مدت زیادی در حالت بی‌وزنی قرار می‌گیرند دچار پوکی استخوان می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد ﺑﺮﺍی ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ استخوان‌ها ﻭ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺌﻮﭘﺮﻭﺯ، ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺣﺮﻛﺖ‌ﻫﺎی ورزشی ﺗﺤﻤﻞ ﻭﺯﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﺩه‌ﺭﻭی می‌تواند ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺳﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻦ یائسگی ﻣﻔﻴﺪ باشد.