به گزارش سلامت نیوز، كمر درد یكی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به مراكز درمانی و پزشكان عمومی است و می‌توان گفت كه نخستین علت مراجعه بیماران به پزشكان عمومی است.

كمر درد، درد آزار دهنده‌ای است كه ممكن است، شخص را از انجام كارهای روزمره باز دارد و به استراحت وادار ‌كند. بنابراین، می‌تواند علاوه بر مشكلات جسمی، مشكلات روحی و روانی و اثرات منفی بر اقتصاد خانواده و جامعه بگذارد.

امروزه با پیشرفت زندگی، شیوع كمر درد نه تنها كاهش پیدا نكرده است، بلكه افزایش نیز پیدا كرده است. سن بروز كمر درد نیز در جامعه كاهش پیدا كرده است.

علیرضا زالی، جراح و متخصص مغز و اعصاب در گفت‌و‌گوی تفصیلی با  فارس درباره كمر درد می‌گوید: كمردرد یكی از شایع‌ترین علل مراجعات افراد به مطب‌های پزشكان عمومی است.

*دو سوم مردم جامعه شهری ایرانی در طول زندگی خود به كمردرد مبتلا می‌شوند

به گفته وی مطالعه‌ای در سطح شهرهای كشور انجام شده است، نشان می‌دهد كه دو سوم مردم جامعه شهری كه در كشور زندگی می‌كنند، در طول زندگی خود مبتلا به كمردرد می‌شوند و با توجه به اینكه جامعه ایرانی به سمت صنعتی شدن پیش می‌رود شیوع كمردرد رو به افزایش است.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: نكته مهمی كه وجود دارد این است كه الگوی زندگی جامعه ایرانی تغییر كرده است و شاهد افزایش بیماریهای غیر واگیر از جمله شیوع كمر هستیم. سن بروز كمر درد نیز كاهش پیدا كرده است و به طور مثال پیش‌بینی می‌كنیم كه با وجود اینكه آرترز ستون فقرات و پوكی استخوان افزایش پیدا كرده است. سن بروز كمر درد نیز نسبت به جوامع جهانی حدود یك دهه كاهش پیدا كرده است و در حال حاضر نسبت به معدل جهانی یك دهه كمردردهای ناشی از آرترز ستون فقرات و پوكی استخوان پایین آمده است.

*تغییر الگوی زندگی افراد موجب افزایش كمردرد شده است

زالی می‌گوید: برای اینكه بروز كمر درد در جامعه كاهش پیدا كند باید مداخلاتی در زمینه تغییر الگوی زندگی افراد فراهم شود كه شانس استمرار كمردرد در كشور به حداقل برسد. زندگی ماشینی و عدم تحرك بدنی یكی از عواملی است كه باعث استعداد ابتلا به كمر درد می شود.

*حدود نیم درصد افراد با كمردرد شدید به پزشك مراجعه می‌كنند

وی معتقد است: بر اساس مطالعات انجام شده حدود نیم درصد از بیمارانی كه با كمردرد شدید به پزشك مراجعه می‌كنند، نیاز به مداخله جراحی دارند و اساساً علل حاد و گذرا و درمان‌پذیر دارد. برخی از مطالعات حاكی از این است، كسانی كه با یك دوره كمردرد مراجعه می‌كنند، معمولاً در 75 درصد موارد در سال اول پس از كمردرد مجدداً با كمردرد به پزشك مراجعه می‌كنند و مفهوم آن این است كه در جامعه ایرانی كمردرد می‌تواند یكی از علل اصلی بار مراجعات به پزشك باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: بیشترین مراجعات جامعه ایرانی برای درمان كمر درد در سنین بین 30 تا 50 سالگی است. با توجه به اینكه از نظر سنی تطابق با شكل‌گیری و فرآیند آرترز و پوكی استخوان است. این آمار مفهوم خاص خود را پیدا می‌كند. كمر درد ممكن است حاد یا مزمن باشد. كمر درد حاد معمولاً 4 تا 6 هفته طول می‌كشد. در مواردی نیز درد طولانی مدت ادامه می‌یابد و حتی در مواردی ممكن است تمام طول عمر فرد ادامه پیدا كند.

وی می‌گوید: مسئله‌ای كه موجب شده است، كمردرد شیوع بیشتری پیدا كند، این است كه قامت ستون فقرات و عناصر نگهدارنده و حمایتی ستون فقرات به ویژه عضلات اطراف مهره‌های كمر در صورتی كه از ضعف ساختاری برخوردار باشد در تشدید كمردرد نقش مؤثری ایفا می‌كند.

*كاهش فعالیت بدنی موجب بروز كمر درد شده است

زالی معتقداست: با توجه به اینكه معدل و سرانه ورزش منظم و استاندارد در كشور ایران بسیار پایین است، بنابراین یكی از دلایل افزایش كمردرد در جامعه ایرانی می‌تواند عدم تحرك و عدم ورزش مناسب و منظم باشد. نشستن‌های طولانی و فقر ورزش منظم می‌تواند عاملی برای تشدید كمردرد باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: یكی از نكته‌هایی كه نیازمند آموزش منظم است. انجام ورزش منظم است كه از اهمیت زیادی برخوردار است و این بسیار مهم است كه این آموزش‌ها از سنین پایین داده شود.

* استفاده از كوله پشتی‌های سنگین و نشستن‌های طولانی موجب كمردرد می‌شود

وی می‌گوید: وضعیت قرارگیری افراد به خصوص نوجوانان و جوانان در نشستن‌های طولانی، راه رفتن، ایستادن، انجام فعالیت‌های ورزشی و فیزیكی، استفاده از رایانه و كار مستمر با آن از عاداتی است كه افراد جامعه ایرانی با آن روبه‌رو هستند. استفاده از كوله‌پشتی‌های سنگین و استفاده از كیف‌های تحصیلی سنگین و غیراستاندارد نیز موجب می‌شود كه در آینده كمردردهای مزمن در این كودكان و نوجوانان رخ دهد.

*علم ارگونومی در طراحی و ساخت صندلی و میز رعایت نمی‌شود

زالی می‌افزاید: در كشورهای توسعه یافته تمام اقدامات عمرانی، ساختمانی و فیزیكی بر مبنای علم نوین ارگونومی شكل گرفته است و اگر قرار است صندلی یا یك میز كار طراحی شود باید اصول ارگونومی در آن رعایت شود.

وی معتقد است: متأسفانه در ابعاد مختلف ساختاری و فیزیكی خودمان كمتر به علم ارگونومی توجه می‌كنیم و این غیراستاندارد بودن فضای فیزیكی روزانه ما موجب شده است كه عدم رعایت اصول ارگونومی در كنار ناتوانی مزمن عناصر متشكله ستون فقرات و ورزشی دست به دست هم دهند و كمردرد را در جامعه ما از مسائل جدی و مبتلا به كنند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: متأسفانه كاهش بار بیماری‌های ناشی از كمردردهای مزمن به شدت با الگوی زندگی ایرانی در ارتباط است و نیاز به آموزش و پیشگیری دارد كه این آموزش و پیشگیری باید از سطح پایین‌تر شروع شود و استمرار پیدا كند.

زالی می‌گوید: افراد جوان فعالیت ورزش مستمر و استفاده مناسب و مكفی از مواد لبنی انجام نشود، شكل‌گیری ساختار استخوانی این افراد به ویژه در قلمرو ستون فقرات در سال‌های بعد با مشكلات جدی روبه‌رو خواهند شد. به ویژه این افراد بعد از سنین یائسگی دچار كمردردهای مزمن می‌شوند. بیماری‌های فرسایشی ستون فقرات و بیماری‌های پیشرونده موجب بروز دردهای آزاردهنده ستون فقرات می شوند.

وی می‌افزاید: باید دقت كنیم كه موارد لبنی به 2 دلیل مورد توجه هستند اولین به دلیل اینكه كلسیم دارند و دلیل دوم این است كه پروتئین بیولوژیكی كه به راحتی در دسترس قرار می‌گیرد، اهمیت دارد. هنوز هم در دسترس‌ترین پروتئین بیولوژیك بعد از تخم مرغ در مواد لبنی یافت می‌شود. تنوعی كه در مواد لبنی در كشور وجود دارد امكان دارد افراد با سلیقه و ذائقه مختلف از انواع این مواد لبنی استفاده كنند چون در جامعه ایرانی یكی از مشكلاتی كه وجود دارد فقدان آنزیم لاكتاز در دستگاه گوارش افراد است.

وی معتقد است: نكته‌ای كه وجود دارد این است كه در صنعت مواد لبنی فراهم سازی مواد مناسب تغذیه‌ای فرآیندی وجود دارد كه به مواد لبنی پروبیوتیك مشهور هستند و نسبت به مواد لبنی سنتی مواد و عناصر مورد لزوم و هم از نظر اصلاح مشكلات استخوانی و عضلانی و در دسترس قرار گرفتن محیط مناسب مواد مغذی داخل مواد لبنی تأثیرات خود را دارند.

* كمر دردهای زیر 20سالگی و بالای 55 سالگی باید جدی گرفته شود

زالی می‌افزاید: بروز كمردرد در زیر سن 20 سالگی و بالای 55 سالگی باید جدی گرفته شود . اگر كمردرد حاد و شدید و درد آن پیش رونده و شدت آن فزاینده باشد باید به پزشك مراجعه شود و باید بررسی‌های لازم صورت گیرد . توجه به كمردرد اطفال نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی كه فردی مبتلا به بیماری زمینه‌ای است و دچار كمردرد می‌شود باید توجه بیشتری به كمردرد خود داشته باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌گوید: بیماری كه از ضایعات سرطانی سینه و پروستات و یا انواع سرطان‌ها رنج می‌برد و تحت درمان هستند در صورتی كه دچار دردهای ستون فقرات شود، باید به طور دقیق بررسی شود.

وی می‌گوید: بروز كمردرد پس از ضربه‌های شدید نیز احتیاج به بررسی بیشتر دارد. وجود علائم نظیر دردهای پراكنده در مفاصل دیگر، كاهش وزن و تغییر ناگهانی اجابت مزاج، احساس كسالت عمومی، تب‌های متناوب، تعریق شبانه جزو مواردی است كه اگر همراه با كمردرد باشد باید توجه ویژه‌ای به درد داشته باشیم. دردهای شبانه كمردرد كه به خصوص با خوابیدن بدتر می‌شود و عمدتاً در طول شب به سراغ افراد می‌آید و با راه‌رفتن و استراحت بهبود پیدا می‌كند، جزو مواردی هستند كه نیازمند بررسی بیشتری هستند.

زالی معتقد است: بروز اختلالاتی نظیر احساس بی‌حسی،‌ كرخی، گزگز شدن، سستی، ناتوانی در حركت پاها، بی‌اختیاری ادار و مدفوع همراه كمردرد جزو مواردی است كه نیاز به بررسی عمیق‌تری است و كسانی كه ستون فقرات آنها مبتلا به آرتورز است زانوی آنها آرتروز دارد چون بیماری آرتروز یك بیماری منتشره است كه هم زانو را می‌گیرد و هم ستون فقرات را درگیر می‌كند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: در دوران بارداری به دلایل مختلفی ممكن است كمردرد در زنان ایجاد كند، ممكن است فردی قبلاً دچار كمردردهای مزمن باشد یا دچار دیسكپاتی بوده به دلیل اینكه این فرد درمان مقتضی برای درد كمر خود نداشته باشد و كمردرد استمرار پیدا می‌كند و در دوران بارداری بر شدت كمردرد او افزوده می‌شود.

*افزایش وزن و تغییرات هورمونی موجب بروز كمر درد در زنان باردار شود

وی اضافه می‌كند: نكته دومی كه وجود دارد این است كه تغییراتی در دوران بارداری رخ می‌دهد كه به دلایل مختلفی می‌تواند كمردرد را ایجاد كند. تغییراتی كه در افزایش وزن افراد ایجاد شده است، می‌تواند عاملی برای بروز كمردرد در زنان باردار باشد و تغییرات ساختاری كه در شكم زنان در دوران بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند انحنای ستون فقرات را تغییر دهد.

زالی می‌گوید: در صورتی كه عضلات كافی و مستحكمی در ناحیه ستون فقرات كمری وجود نداشته باشد، می‌تواند موجب بروز كمردرد و تشدید آن در زنان باردار شود.

وی می‌افزاید: اساساً در دوران بارداری با پدیده‌ای به نوعی یك حالت شلی در رباط‌ها در لیگمان‌های عضلات اطراف عضلات ستون فقرات و ناحیه كف لگن ایجاد می‌شود و این افراد به دلیل شلی كه در ناحیه كف لگن خود بروز پیدا می‌كند، مستعد دردهای مزمن در دوران بارداری هستند.

*كمبود آهن و كلسیم موجب بروز كمر درد می‌شود

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: در برخی از بیمارانی كه دچار اختلالات تغذیه‌ای مانند كمبود آهن یا كلسیم هستند و در گذشته نیز از تغذیه كافی برخوردار نبوده در دوران بارداری كمردرد آنها تشدید پیدا می‌كند كه باید قبل از بارداری از تغذیه خود را تغییر دهند و كمبودهای خود را جبران كنند.

زالی با بیان اینكه تغییرات هورمونی از علل عمده كمر درد در دوران بارداری است، می‌افزاید: تغییرات هورمونی كه در دوران بارداری رخ می‌دهد در ایجاد كمردرد می تواند دخیل باشد.

وی می‌گوید: اما از علل شایعی كه كمردرد در دوران بارداری ایجاد می‌شود، همه بیماری ‌های مهمی كه در افراد غیرباردار موجب بروز كمر درد شود نیز در زنان باردار ممكن است رخ دهد. وجود تومورهای استخوانی، پارگی دیسك، عفونت مهره‌ها، التهابات مفاصل نیز موجب بروز كمردرد می‌شوند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: برخی از بیماری‌هایی مانند مفصل درمان نشده به خصوص اگر تمهیداتی برای درمان آن انجام نداده و ممكن است در دوران بارداری این بیماری تشدید پیدا كند و بیماری‌های زمینه عروقی، اسكلتی، هورمونی داشته باشد در زمان بارداری افزایش پیدا می‌كند. بنابراین در زمان بارداری كمردردهای پیش‌رونده، فزاینده رخ دهد و كمردردی كه علاوه بر ناحیه كمر ناحیه پاها و قسمت فوقانی كشیده شود و همراه با كمردرد تورم در پاها ایجاد شود و دردهای منتشر شده بروز پیدا كند، تورم، تغییرات دردناك و حساسیت موضع شدید در بقیه ناحیه ستون فقرات رخ دهد از اهمیت خاصی برخوردار است و هرگونه تغییر عصبی در وضعیت پاها از جمله تغییر حركتی و بی‌حسی نیز باید به آن توجه اساسی شود.

وی می‌گوید: مهمترین فاكتور و عامل ایجاد كمردرد در دوران بارداری عدم استطاعت ستون فقرات زنان جوان در مقابل تغییرات فیزیكی هورمونی كه در دوران بارداری ایجاد می‌شود، است. بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل از اینكه باردار شوند كمردرد خود را درمان كنند و بیماری‌های مزمن ستون فقرات را نیز درمان كنند و اگر بیماری آنها علاج شده باشد باردار شوند. به دلیل اینكه برخی از درمان برخی از دردهای كمر باید از داروها و عمل‌های مداخله‌ای مانند جراحی استفاده شود و در دوران بارداری باید فرد از مصرف داروها اجتناب كند و از آسیب به جنین پیشگیری شود، باید قبل از بارداری درمان كنند.

*انجام فعالیت‌های ورزشی در دوران بارداری موجب كاهش كمر درد می‌شود

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: معمولاً برای اینكه فرد باردار بتواند دوران بارداری همراه با كمردرد را به خوبی طی كند باید از یك سیستم ستون فقران كاملاً مستحكم و كاملاً دینامیك و پویا برخوردار باشند. انجام فعالیت‌های ورزشی قبل از بارداری و فعالیت‌های مجاز در دوران بارداری به صورت تمرینات منظم تحت نظر ماماها یا متخصصان زنان انجام شود و گاهی افراد در زمان بارداری ممكن است فعالیت‌های ورزشی قبلی خود را ترك كنند و گاهی برخی از كمر دردها در دوران بارداریبه دلیل این است كه زنی قبل از باردار ورزش منظم انجام می‌داده است و پس بارداری ورزش خود را ترك می‌كند كه موجب بروز كمر درد می‌شود. استمرار فعالیت‌های ورزشی مستمر به خصوص فعالیت‌های ایزومتریك از اهمیت زیادی برخوردار است.

*شایع‌ترین علت كمردرد اسپاسم عضلات است

زالی می‌افزاید: شایع‌ترین علت كمردرد اسپاسم عضلات است و زمانی كه فشار غیر قابل تحملی به ستون فقرات وارد شود كه موجب گرفتگی شدید عضلات اطراف ستون فقرات می‌شود كه به صورت اسپاسم و گرفتگی بروز پیدا می‌كند كه بعد از 3 تا 5 روز این اسپاسم‌ها برطرف می‌شود و معمولاً مشكلات جدی در این افراد وجود ندارد.

*اضطراب و ‌افسردگی می‌تواند درد كمر را به یك درد مزمن تبدیل كند

وی می‌افزاید: اگر این فرد در طول هفته‌ها دچار اسپاسم كمر باشد بررسی دقیق آن از اهمیت زیادی برخوردار است و در اكثر مواردی كه برای كمردرد به پزشك مراجعه می‌كنند اسپاسم‌های عضلانی است. استرس‌ها موجب كمردرد می‌شود هر نوع دردی را استرس‌ها افزایش می‌دهند. تغییرات فیزیولوژی ناشی از استرس‌ها منجر می‌شود كه آستانه گیرنده‌های درد تغییر پیدا كند و تمام دردها از جمله درد كمر با استرس افزایش پیدا می‌كند. اضطراب،‌ افسردگی زمینه تبدیل درد ستون فقرات را به یك درد مزمن فراهم می‌كند.