سلامت نیوز:براساس آخرین آمارهای سرشماری سال ۹۵، ۱۳‌میلیون و ۲۶۰‌هزار نفر در تهران ساکن هستند. علاوه بر این جمعیت میلیون‌ها نفر در طول روز به این کلانشهر رفت‌وآمد می‌کنند. با توجه به جمعیت زیاد موجود در این شهر و همچنین نبود هیچ‌گونه نظارت بر رفت‌و‌آمد‌های شهری، طبیعی است پایتخت بالاترین میزان جرم و جنایت را داشته باشد.

به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: براساس اظهارات رئیس پلیس آگاهی ناجا سه استان تهران، خراسان رضوی و اصفهان جرم‌خیزترین استان‌های کشور در طول 9‌ماهه اول سال ۹۵ معرفی شده‌اند. عوامل مختلفی برای وقوع جرم در یک شهر وجود دارد. بافت جمعیتی یکی از این موارد است.

تهران با داشتن بافت جمعیتی شهری-روستایی مهاجرپذیرترین شهر ایران است. این شهر به‌دلیل موقعیت خاص سیاسی تحت‌عنوان «پایتخت» سالانه میزبان میلیون‌ها ایرانی است. البته نمی‌توان تمرکز مراکز تجاری، خدماتی، بهداشتی، فرهنگی و... را نیز در میزان تمایل افراد به سفر و اقامت در تهران بی‌تاثیر دانست.

در هر صورت بافت جمعیتی تهران مدام درحال تغییر است. فراوانی جمعیت نیز عامل بسیار مهمی برای افزایش میزان جرم‌خیزی یک شهر است. جمعیت بیش از اندازه و نامحدود تهران دست هر مجرمی را برای تخلف و جرم باز می‌گذارد.

حاشیه‌نشینی شهر را مستعد جرم می‌کند

اغلب افراد ساکن در یک شهر دارای پیشینه خانوادگی و شغلی محکم و قابل استناد هستند. آنها افراد قابل‌اعتمادند که آینده خود را در گرو آینده شهر می‌دانند و برای آبادانی و رفاه در محل زندگی خود تلاش می‌کنند. افراد مهاجر کم‌بضاعت که توان خرید یا اجاره منزل مسکونی را در کلانشهر تهران ندارند، ناگزیر به مناطق حاشیه‌ای و دورافتاده پناه می‌برند. اکثر جمعیت حاشیه‌نشین شهر دارای شغل ثابت نیستند، خانه ندارند و به‌شدت از فقر رنج می‌برند.

جوانان حاشیه‌نشین برای امرار معاش و به دست آوردن حداقل درآمد راهی شهر بزرگی مانند تهران شده‌اند و به‌محض ورود متوجه تفاوت نحوه زندگی خود با شهروندان می‌شوند. آنها نیز ساکن این شهر هستند، اما خانه‌ای مجلل یا ماشینی گران‌قیمت ندارند، بعضا در خانه خود از نعمت برق، آب و گاز محروم هستند و در کسب حداقل درآمد درمانده‌اند.

بنابراین آنها احساس می‌کنند به شهروند درجه دو تبدیل شده‌اند و احتمال بسیار بالای عقده‌گشایی این جوانان وجود دارد. براساس آمار دو‌هزار و 800 محله حاشیه‌نشین در کشور وجود دارند و تهران میزبان بیشترین میزان تعداد حاشیه‌نشین در کشور است.

پدیده حاشیه‌نشینی به‌دلیل فقر، بی‌سوادی، جمعیت جوانان بیکار، عدم ایجاد اشتغال پایدار، مهاجرت، خشکسالی و کم‌آبی و... به وجود می‌آید. مناطق حاشیه‌نشین یکی از محیط‌ها و موقعیت‌های بروز و ارتکاب جرم تلقی می‌شود و زمینه، بستر و فرصت ارتکاب جرم را برای عوامل و عناصر دخیل در بروز جرایم فراهم می‌کند. مناطق حاشیه‌نشین، مناطق بی‌دفاع شهری هستند که نقش و سهم آنها در بروز و تکوین جرایم بسیار بالاست.

حمل‌و‌نقل و نگهداری مواد مخدر در مناطق حاشیه‌نشین بسیار رایج است و مجرمان بیشتر در مناطق حاشیه‌نشین شهرها پنهان می‌شوند، زیرا شناسایی آنها در این مناطق دشوار است. اراذل و اوباش نیز در این مناطق راحت‌تر قادر به مختل کردن نظم و امنیت‌عمومی هستند.

به‌گفته رئیس پلیس تهران جرایم رخ‌داده در این شهر نسبت به مناطق دیگر کشور از پیچیدگی بیشتری برخوردارند. حسین رحیمی توضیحی درباره علت این امر نداده، اما قطعا جمعیت زیاد تهران، حاشیه‌نشینی، مهاجرپذیری و... در میزان پیچیدگی جرایم در تهران بی‌‌تاثیر نیستند.

نظر مجرمان به شهر جلب می‌‌شود

تهران دارای بیشترین تعداد مال و فروشگاه‌ بزرگ در کشور است. ساختمان‌های مرکزی تمام بانک‌ها، سازمان‌ها و نهادهای اداری و دولتی در این شهر هستند و در مناطقی از شهر چندین مرکز تجاری در یک محدوده متمرکز شده‌اند. با این اوصاف، تهران بهشت مجرمان و سارقان است! البته امکانات امنیتی و حفاظتی ابرسازه‌های شهری در تهران کار را برای هر سارقی سخت می‌کند. آنها برای گذر از دوربین‌های امنیتی، شیشه‌های ضدضربه، درهای ریموت‌دار، آژیرخطر و... نیازمند نقشه‌های تیزهوشانه دزدی و فرار هستند.

اگر از بالا به تهران نگاه کنید، آن را شهری محصور در میان دوربین‌های مداربسته می‌بینید و اکثر شهروندان با هدف نظارت و افزایش امنیت، در ساختمان تجاری یا مسکونی خود دوربین مداربسته نصب می‌کنند. باتوجه به تمرکز واحدهای‌ تجاری-مالی، این شهر مکان مستعدی برای حضور مجرمان است؛ از سوی دیگر پیشرفت و گسترش امکانات امنیتی-حفاظتی در اماکن عمومی و خصوصی مجرمان را ناچار به برنامه‌ریزی و ساماندهی بیشتر در هنگام ارتکاب جرم می‌کند. بنابراین سارقان و مجرمان در تهران برای ارتکاب جرایمی مانند کلاهبرداری، سرقت، آدم‌ربایی، حمل موادمخدر و... باید برنامه‌ریزی بیشتری نسبت به مجرمان شهرستانی داشته باشند.

نکته حائز اهمیت آن است که بیشتر مجرمان این شهر بارها و بارها توسط ماموران نیروی انتظامی دستگیر شده‌اند و سابقه‌دارند. این مجرمان معمولا قبل از آزادی از زندان با مشارکت هم‌بندی‌هایشان گروه‌ها و باندهای تبهکاری تشکیل داده و به‌محض پایان محکومیت سامان‌یافته‌تر از گذشته و با بهره‌گیری از توان افراد حرفه‌ای به ارتکاب جرم مبادرت می‌کنند. این افراد هر بار که به زندان می‌افتند، حرفه‌ای‌تر شده و در زمان ارتکاب خلاف و جرم از توانایی و قدرت عمل بیشتری برخوردارند.

وقوع 30‌درصد جرایم در تهران!

رابطه معناداری میان کیفیت اقدامات پلیس، کیفیت امکانات و تجهیزات پلیس و نحوه به‌کارگیری آنها، نحوه برخورد قضائی با مجرمان و پیشگیری و کاهش جرایم وجود دارد. با وجود تمام امکانات امنیتی–حفاظتی، به‌گفته جانشین فرمانده نیروی انتظامی 30‌درصد جرایم کشور در تهران رخ می‌دهند. بنابراین مجرمان در این شهر با وجود تلاش‌های شبانه‌روزی ماموران پلیس خودنمایی می‌کنند و به انواع و اقسام جرم و جنایت مشغول هستند.

پلیس در 24ساعت هزاران‌هزار جرم را کشف می‌کند و خاطیان و مجرمان را به دستان عدالت می‌سپارد. مبارزه با جرایمی نظیر جرایم جنایی، اقتصادی، قاچاق کالا و ارز، سرقت، جعل و کلاهبرداری و انجام اقدامات فنی-تخصصی موثر در کشف علمی جرم مانند بررسی صحنه‌های جرم و اظهارنظرهای کارشناسی درباره مدارک و دلایل مکشوفه از صحنه‌های جرم، تعیین پیشینه کیفری افراد، تحقیق، تعقیب، شناسایی و دستگیری متهمان و مجرمان حرفه‌ای در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران بخشی از وظایف پلیس آگاهی است.

لزوم کارآزمودگی پلیس پایتخت

یک حقوقدان و جرم‌شناس بر پیچیدگی جرایم در تهران تاکید می‌کند و می‌گوید: جرایمی که در شهرهای بزرگ و کلانشهرها در دنیا رخ می‌دهد، از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است. افراد مختلفی به محیط کلانشهر تهران وارد می‌شوند یا در آن سکونت دارند و گاهی مطلقا قابل شناسایی نیستند و ممکن است تبعه کشورهای مجاور ایران نیز باشند و به این دلیل قابل‌شناسایی و هویت‌یابی ماموران نیروی‌انتظامی نیستند. محمد‌علی اسفنانی می‌افزاید: ابزارآلات و امکانات در دسترس مجرمان در کلانشهرها به‌مراتب پیچیده‌تر و به‌روزتر از خلافکاران در شهرهای کوچک‌تر است. اطلاعات مجرمان از نحوه ارتکاب جرم و راه‌های فرار در تهران نسبت به خلافکاران در شهرستان‌ها بیشتر است و این امر امکان پیچیدگی جرایم را در تهران بیشتر می‌کند.

او تاکید می‌کند: مجرمان از نظر طراحی جرم در شهرهای بزرگ افرادی قوی‌تر از مجرمان شهرستانی هستند و همچنین امکان تعقیب و دستگیری این مجرمان به‌مراتب سخت‌تر از مجرمان دیگر است. وسعت شهر و پیچیدگی‌های خاص شهرنشینی در کلانشهرها تعقیب و دستگیری آنها را دشوارتر می‌کند.

اسفنانی می‌افزاید: هر شهر به نسبت موقعیت مکانی و جغرافیایی به‌منظور پیشگیری از جرم نیازها و امکانات خود را می‌طلبد. بنابراین پلیس، کارآگاه، پلیس علمی و قضاتی که در تهران مشغول به فعالیت است، باید کارآزموده‌تر و مجرب‌تر از نظر قضائی نسبت به شهرهای دیگر باشند. از سوی دیگر سایر سازما‌ن‌ها و نهادها نیز نباید شرایط لازم را برای ارتکاب جرم مجرمان فراهم کنند. متاسفانه در کشور شناسایی برخی از رفت‌وآمدها، خریدوفروش‌ها و معاملات در ساخت‌وسازها کاری بس سخت و غیرممکن است.

کشورهای دیگر تجربیات موفقی در این زمینه دارند که باید از تجربیات آنها به‌منظور شناسایی مجرمان استفاده کرد. او خاطرنشان می‌کند: به‌عنوان مثال کالاهای خریدوفروش‌شده در کشور فاقد برچسب و فاکتور‌ فروش هستند. در اکثر موارد نمی‌توان دریافت که کالا چگونه و از چه مبدایی خریداری شده است. بنابراین اگر کالا دزدی باشد، امکان تشخیص‌ جرم و مجرم وجود ندارد.

گردش کالا باید توسط نهادهای ذیربط مدیریت شود تا بتوان مجرمان قاچاق یا سرقت کالا را ردیابی کرد و همچنین بر قراردادهای خرید و فروش کالاها به‌صورت عمده نظارت داشت. اسفنانی می‌افزاید: معضل حاشیه‌نشینی احتمال ارتکاب‌جرم را افزایش می‌دهد و فی‌نفسه موجبات و امکانات ارتکاب‌جرم را برای خلافکاران فراهم می‌کند. بنابراین جلوگیری از حاشیه‌نشینی در تهران باید در دستورکار قرار بگیرد.

اجازه تردد در شهر نباید به هر فردی داده شود، در حالی که اکنون افراد با هر سابقه و پیشینه‌ای به‌راحتی به تهران رفت‌و‌آمد می‌کنند، در آن سکونت دارند و به خرید وفروش مشغولند. آنها در شهر صاحب اتومبیل و منزل شخصی می‌شوند. میزان آزادی‌ و اختیار این افراد در شهر بسیار در میزان جرم و جنایت رخ‌داده تاثیرگذار است و بنابراین باید میزان قدرت و اختیار آنها را در تهران کنترل کرد.