سلامت نیوز:سیستان و بلوچستان تنها نام یک استان نیست بلکه همراه با آن واژگانی چون فقر، محرومیت، عقب‌ماندگی و نبود امکانات نیز به ذهن می‌رسد. نه کویری بودن و نه دور افتادگی از پایتخت، باعث عقب‌ماندگی این استان نشده است.
به گزارش سلامت نیوز، فرهیختگان نوشت: آنچه موجب شده این استان از گذشته تا امروز تنها مزه محرومیت و فقر را بچشد و رنگی از پیشرفت را در خود احساس نکند، به دلیل بی‌اهمیت قلمداد کردن و درست استفاده نکردن از مواهب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در این استان بوده است. قطعا در سراسر دنیا شهرهای کویری زیادی وجود دارند اما کویری بودن‌شان دلیل نمی‌شود که به‌طور کلی به دست فراموشی سپرده شوند. در نتیجه این امر سبب شده فاصله سیستان و بلوچستان با دیگر استان‌ها به مرزی برسد که به جای آنکه شاهد زندگی دهه 90 در آنجا باشیم، زندگی در دهه 20 را در این منطقه مشاهده کنیم.
درخصوص محرومیت تاریخی سیستان و بلوچستان ناصر فکوهی، مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ محرومیت سیستان را دارای ریشه‌ای تاریخی می‌داند. وی عقیده دارد از زمان قدیمی‌ترین امپراتوری ایران یعنی هخامنشیان تا قبل از زمان پهلوی اول، دولت‌ها یک سیستم تکثر مرکزی داشته‌اند. به این معنا که زبان، قومیت و فرهنگ‌هایی را که در قلمروی ایران وجود داشته است تماما می‌پذیرفتند. اما از زمان پهلوی دوم به بعد، به دلیل الگوگیری نادرست از انقلاب فرانسه، در‌صدد نابودی زبان و فرهنگ قومیت‌های مختلف ایرانی، با هدف یکپارچه‌سازی پهنه جمعیتی ایران بر‌آمده‌اند. این نابودی قومی باعث شکل‌گیری نقطه مرکزی قوی(پایتخت) و تبدیل شدن سایر نقاط کشور به شهری ویرانه شد. با سقوط پهلوی دوم، سیاست تمرکز بر پایتخت از بین می‌رود اما دیگر مناطق قومی، وضعیت اسف‌باری پیدا می‌کنند.
برخی از مناطق که دارای منابع طبیعی فراوانی بوده‌اند مانند منطقه آذربایجان از درون شروع به ترمیم منطقه خود می‌کنند. در مقابل مناطقی مانند کردستان در غرب ایران یا سیستان و بلوچستان و شرق خراسان به دنبال کمبود منابع طبیعی و خشکسالی و دور ماندن از مرکز و تفاوت قومی همچنان وضعیت اسفبارشان ادامه پیدا می‌کند و از این ورطه خارج نمی‌شوند. از سوی دیگر به دلیل آنکه این استان تهدیدی برای حیات سیاسی و حمله افراد خارجی نبوده است، در طول تاریخ و در حال حاضر چندان به حساب نمی‌آید.
منطقه خشک سیستان و بلوچستان می‌توانست پهنه بزرگی برای تولید انرژی خورشیدی در کشور شود یا منطقه‌ای برای توریست کویری باشد نه توریست فقری. از سوی دیگر توسعه این منطقه از لحاظ اقتصادی، صنعتی و فناوری که در محور جنوب کشور و در چارچوب برنامه توسعه عمومی مناطق شمال خلیج‌فارس انجام می‌گیرد، مثلا با ایجاد منطقه آزاد چابهار، می‌توانست دریچه‌های پیشرفت را روی مردم این استان بگشاید. در این راستا از سود اقتصادی و صنعتی حاصل شده نیز می‌توانستیم برای مطالعات قومی، فرهنگی، تقویت زبان‌ها، گویش‌ها، تنوع هنری و شیوه‌های زندگی، صنایع‌دستی، غذاهای محلی و توسعه گردشگری در استان بهره ببریم.
به گفته فکوهی راه برون‌رفت از این محرومیت و توجه به سیستان و بلوچستان به‌عنوان یک موقعیت در کشور، از بین بردن گفتمان نژاد‌پرستانه پان‌ایرانیسم است که باعث شده به این مناطق، کمترین توجه ممکن شود. از دیگر سیاستگذاری‌هایی که باعث رشد این مناطق می‌شود، توجه به آداب و فرهنگ این مناطق، تفویض و دادن پست‌های مهم و اداری به افراد بومی، آموزش دروس به زبان محلی در کنار یادگیری زبان معیار کشور و برنامه‌ریزی برای کاهش و از بین بردن نفوذ وهابیت از طریق به رسمیت شناختن مذهب اهل تسنن است. این راهکارها در واقع برنامه‌ریزی بلند مدت برای ریشه‌کنی سنت‌های غلطی است که باعث عقب افتادن و جلوگیری از پیشرفت در این مناطق شده است. عدم تحصیل دختران، ازدواج زود‌هنگام و اجباری آنان و ازدواج‌های خویشاوندی که هیچ کدام ریشه دینی ندارند و همه برخاسته از سنت نادرست است، از موارد دیگر عقب‌ماندگی در این استان است. استان سیستان و بلوچستان، دارای دو هویت کاملا متفاوت است. تفکیک این دو منطقه که از نظر فرهنگی و قومی و زبانی متفاوت هستند و هویت بخشی به هر کدام‌شان و تفویض اختیارات دولتی و اداری به افراد محلی و ایجاد سهمیه در امور درسی و شغلی و تربیت نسل جوان کارآمد از این طریق و برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری و تبدیل این مناطق به قطب صنعتی موجب می‌شود سیستان و بلوچستان از این محرومیت و فقر استانی به مرور زمان خارج شوند.
منطقه کویری سیستان می‌تواند مرکزی برای توسعه جنوب کشور باشد اگر اولویت قرار گرفتن سرمایه‌گذاری و رشد و توسعه، ایجاد مشاغل، بهبود وضعیت آموزش و بهداشت و نظام‌های حمل‌ونقلی، امنیت بین شهری و مرزی و همچنین بالا بردن میزان استفاده از نیروهای محلی در همه رده‌های تصمیم‌گیری و مدیریتی مورد توجه بیشتر قرار بگیرد. درنهایت پیاده کردن اصل 15 قانون اساسی یعنی آموزش زبان مادری در مدارس (که هم‌اکنون در نقاطی از کشور اجرا می‌شود) نیز باید مدنظر قرار گیرد. اگر تنها یکی از این برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های توسعه‌ای به نحو احسن در استان اجرایی شود، افقی خارج از فقر و محرومیت در انتظار مردمان این استان پهناور خواهد بود.
نظر شما