سلامت نیوز:«متجاهر» واژه‌ای که چند سالی هست در کنار کلمه «معتاد» قرار گرفته است؛ کلمه‌ای که همان اوایل بسیاری از افراد معنای آن را نمی‌دانستند درحالی که شاید بارها از کنار «معتاد متجاهر» عبور کرده بودند.
به گزارش سلامت نیوز، ابتکار نوشت: حالا هم شاید عده زیادی معنای این واژه را ندانند؛ «معتاد متجاهر» یعنی فردی که بی‌پرده و آشکارا به استعمال مواد مخدر می‌پردازد. معتادانی که این روزها در هر کوچه و خیابانی می‌توان آنها را دید که بدون توجه به عابران حتی کودکان دود را هوا می‌کنند و با ظاهری ژولیده چهره شهر را نازیبا کرده‌اند.
«وجود معتاد متجاهر زیر ۱۸سال در کشور»؛ روز گذشته انتشار این خبر از سوی رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در واقع هشداری است به مسئولان این حوزه که تاکنون در اقدام‌های خود برای کنترل معتادان موفق نبوده‌اند. «پرویزی» یکی از شهروندان تهرانی است که به «ابتکار» می‌گوید: «بسیاری از روزها از خیابانی عبور می‌کنم که چند معتاد جلوی در ورودی شرکت مخابرات نشسته‌اند و بدون واهمه به استعمال مواد مخدر مشغول هستند. حتی بارها دیده‌ام مادری به همراه پسر یا دختر خردسالش از کنار آنها عبور کرده است بنابراین داخل شرکت رفتم و از کارمندان پرسیدم که آیا به مرکز فوریت‌های پلیس برای جمع‌آوری معتادان جلوی در تماس گرفته‌اند؟ پاسخ آنها این بود که هر چقدر تماس می‌گیریم بی‌فایده است، نمی‌آیند، شما هم امتحان کنید!»
حالا با اعلام این خبر که در میان معتاد متجاهر افراد زیر ۱۸ سال یعنی نوجوانان هم دیده شده است به نظر می‌رسد اقدام‌ها یا نامناسب بوده‌اند یا ناکافی، هرچند که رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور به ایلنا می‌گوید: «طبق وظیفه‌ای که به بهزیستی در این زمینه محول شده، مدیریت درمان معتادان متجاهر جزو فعالیت‌های ماست، به این معنا که همه وظایف مربوط به معتادان متجاهر مربوط به بهزیستی نیست. به گفته فرید براتی‌سده، این نوجوانان به مراکز کودکان منتقل و در آنجا درمان می‌شوند و لازم به ذکر است که برخی استان‌ها نیاز بیشتری به این مراکز دارند.»
او توضیح می‌دهد: «پس از اینکه یک معتاد متجاهر توسط قاضی به مراکز ماده ۱۶ فرستاده می‌شود، در بازه زمانی درمان قرار می‌گیرد. در واقع، این معتاد متجاهر یک درمان‌خواه می‌شود و بعد از اینکه درمان شد طبق قانون در مدت سه ماه و حداکثر تا 6ماه باید در این مراکز باشد و بعد از آن، وظیفه نگهداری کمی متفاوت است. اگر قررار باشد از معتادان پس از درمان نگهداری شود نیاز به سازوکارهایی است و برای آن باید پیش‌بینی‌هایی صورت گیرد، بنابراین تاکید می‌کنم که یک معتاد متجاهر حداکثر تا 6ماه باید در مراکز درمانی ماده ۱۶ نگهداری شود و بعد از آن، نگهداری این افراد خلاف قانون است.»
بهزیستی تنها مانده است
اما به‌طور حتم معتاد متجاهر پس از 6ماه همچنان نیاز به حمایت دارد. آنها نه‌تنها با مشکلات جسمی روبرو هستند که اعتماد به آنها برای کارفرمایان دشوار است بنابراین این افراد با مشکلات کار پیدا کردن هم مواجه هستند ضمن اینکه بسیاری از آنها از خانواده طرد شده‌اند. موضوعی که رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی درباره آن می‌گوید: «در این مسیر بهزیستی تنها مانده است. بعد از ترخیص این افراد باید برای بعد از خروج‌شان نیز تدابیری اندیشیده شود، مشکلی که وجود دارد؛ این است که همه انتظار دارند تمامی این کارها را بهزیستی انجام دهد. البته آیین‌نامه‌هایی در این زمینه وجود دارد. رئیس قوه قضائیه چند سال پیش آیین‌نامه‌ای را در خصوص خدمات پس از خروج این افراد ابلاغ کرده اما این خدمات تنها توسط بهزیستی ارائه نمی‌شود.»
این اظهارات درحالی است که در جملات بعدی براتی‌سده مشخص می‌شود با گذشت چند سال از عیان شدن معتادان متجاهر در معابر و خیابان‌های کلان‌شهرها هنوز برنامه روشنی برای سامان‌دهی آنها وجود ندارد چراکه او دوباره می‌گوید: «نمی‌توان از این افراد بعد از آن مدتی که اشاره کردم؛ نگهداری کرد، اگر قرار باشد غذایی به آنها داده شود یا مبلغی برای گذران زندگی به معتادان متجاهر تعلق گیرد، باید به طور روشن در این خصوص برنامه‌ریزی شود. بحث این است که برای بعد از خروج معتادان متجاهر از مراکز باید برنامه‌ریزی بین سازمانی انجام شود و نیروی انتظامی نیز باید با مراکز ماده ۱۶ همکاری کند.»
2هزار معتاد متجاهر پدر یا مادر
اما مدیرکل بهزیستی استان تهران درباره طرح غربالگری معتادان متجاهر این‌گونه توضیح می‌دهد: «در مرحله اول چهار هزار و 29نفر و در مرحله دوم چهار هزار و پنج معتاد متجاهر مورد غربالگری قرار گرفتند که پس از غربالگری مشخص شد از این تعداد 184 نفر معتاد متجاهر نبودند. تست 224نفر منفی بود، همچنین 249نفر سالمند، 126نفر افاغنه، پنج نفر زیر 17سال، 36نفر تحت درمان متادون و 184نفر نیز ترخیص پزشکی داشتند. خروجی غربالگری سه هزار و 50نفر بود که در 120 مرکز اقامتی بهزیستی نگهداری می‌شوند. وضعیت سواد و تحصیلات معتادان متجاهر نگهداری شده طبق خود اظهاری انجام شده بیانگر این است که 9/6درصد (229 نفر) اهل استان لرستان، 2/5درصد (150نفر) خراسان‌رضوی، 7/4درصد (155نفر) آذربایجان‌شرقی، 3/4درصد (142نفر) گیلان، چهار درصد (133نفر) ایلام، 9/2درصد (96نفر) نیز اهل کرمانشاه بودند.» به گفته اصغر باقری، «یک سوم معتادان متجاهر نگهداری شده، تحصیلات دیپلم به بالا دارند.»
در این میان، آنطور که این مقام مسئول اعلام کرده است 8/21درصد (749نفر) مجرد، 6/32درصد (1121نفر) متاهل، 15.6درصد (537نفر) مطلقه، 1/1درصد (38نفر) همسر فوت شده بودند و 8/28درصد (991نفر) نیز پاسخی ندادند. نکته قابل تامل این است که حدود 2هزار نفر از این معتادان متجاهر از یک تا هشت فرزند داشته‌اند. به عبارت دیگر، تنها این معتادان نیستند که گرفتار این بلای خانمان‌سوز می‌شوند باید همسران و فرزندان این افراد را هم به چرخه معضلات و آسیب‌های اجتماعی اضافه کرد.
از سوی دیگر، آمار ثبت شده از این غربالگری حاکی از آن است که نیمی از معتادان متجاهر نگهداری شده در بازه یک تا پنج سال پس از مصرف، کارتن‌خواب شده‌اند که نشان دهنده این است که هم خانواده و هم اجتماع بعد از اعتیاد کمکی به آنها نکرده‌اند. همچنین 9درصد این افراد نیز حدود 9سال طول کشیده تا کارتن‌خواب شوند.
اما این همه ماجرا نیست چراکه هر آسیب اجتماعی همچون دومینویی افراد و جامعه را متاثر از خود می‌کند. اگرچه آمارها نشان می‌دهد ۶۵درصد معتادان مجاهر رفتارهای پرخطر نداشته‌اند اما اگر روند فعلی در کنترل معتادان متجاهر ادامه یابد به‌طور حتم آسیب‌های آن بیش از الان خواهند شد. با این حال معاون پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی استان تهران می‌گوید: «شیوع اچ.آی.وی در کشورهای دیگر در میان معتادان متجاهر پنج تا ۱۲درصد است در حالی که بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که از سه هزار و ۷۵۰نفری که تست اچ.آی.وی گرفته شد فقط ۲.۷۷درصد (۱۰۴نفر) به اچ.آی.وی مبتلا بودند.»
امنیت را در مددسراها افزایش دهیم
به گفته محمدرضا شمس، «باید به سمتی حرکت کنیم که امنیت را در شلترها و مددسراها افزایش دهیم تا معتادان متجاهر با آسودگی خیال به این مراکز مراجعه کنند. وضعیت فعلی مساعد و مناسب نیست و باید این مراکز افزایش پیدا کند.»
در این میان، همانطور که بسیاری از مسئولان این روزها تاکید می‌کنند تا زمانی که درباره آسیب‌های جامعه صحبت نشود و اعتقاد بر این باشد که نباید سیاه‌نمایی کرد نه‌تنها معضلات کمرنگ نخواهند شد که بیشتر و بیشتر هم خواهند شد. موضوعی که معاون پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی استان تهران معتقد به آن است و می‌گوید: جمع‌آوری و مخفی کردن معتادان متجاهر مشکلی را حل نمی کند. باید بپذیریم که این افراد در جامعه حضور دارند و برای رفع این مشکل اقدامات موثری با کمک دستگاه‌های مختلف انجام دهیم. بنابراین جمع‌آوری صرف مشکلی را حل نمی‌کند.»
از سوی دیگر، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی می‌گوید: «وزارت بهداشت باید درمان‌های غیردارویی معتادان متجاهر را که کم هم نیست و شامل عمل جراحی‌های بسیار زیادی می‌شود، انجام دهد، اما متاسفانه این وزارت‌خانه در این زمینه هیچ‌گونه همکاری ندارد و به صراحت اعلام کرده است که اگر بخواهد چنین اقداماتی را انجام دهد، باید در هیات دولت مصوبه‌ای باشد تا ما را ملزم به انجام این خدمات کند.»
همه اینها درحالی است که برای برنامه‌ریزی دقیق و حصول نتیجه نه‌تنها به مسئولان متعهد و دلسوز نیاز است که باید اعتبارهای مناسب نیز تخصیص یابد. از یاد نبریم کودکان و نوجوانان ما آینده‌ساز این مملکت هستند و بروز و ظهور روزافزون پدیده‌هایی همچون «معتادان متجاهر» در جلوی چشمان آنها تهدید جدی جامعه فردای همه ماست.
نظر شما