سلامت نیوز:تصویر ساختمان خسارت‌دیده مسکن مهر در زلزله کرمانشاه به‌عنوان یک تصویر ترسناک از اهمیت ایمن بودن یک سازه برای استقامت در برابر وقوع یک حادثه غیرمترقبه تبدیل شد. خانههای نوسازی که قرار بود مهرشان، گرمابخش ساکنانش باشد و روزگاری نه چندان دور با هزاران امید و آرزو پای در آن گذاشته بودند.
به گزارش سلامت نیوز، ابتکار نوشت: حالا مسئله ساخت‌وسازهای ناایمن و ساختمانهای فرسوده یکی از مهم‌ترین علل افزایش میزان خسارت در زمان بروز حوادث طبیعی بهویژه زلزله است و ایران ازجمله کشورهای زلزله‌خیز است که وقوع زمین‌لرزه‌های مرگبار در طبس، منجیل، بم، ورزقان و کرمانشاه را به خود دیده؛ زمین‌لرزه‌هایی که خسارت جانی و مالی زیادی برجای گذاشتند و هنوز هم نشانه‌های آن از چهره شهرها پاک نشده است.
این روزها بحث زلزله و تابآوری ساختمانها در برابر حوادث مختلف به سوال بسیاری از مردم بدل شده است. اینکه آیا ساختمانهای نوساز تابآوری بیشتری دارند یا قدیمی؟ برخی تصور می‌کنند که در خانههای نوساز امنیت بیشتری دارند، غافل از اینکه آجرهای خیلی از این ساختمانها در کم‌توجهی سازمان‌های ناظر اعم از شهرداری و نظام مهندسی، بالا رفته‌اند و می‌روند و نتیجه آن این شده که حالا بسیاری از خانواده‌ها در سازه‌هایی ناایمن و سلیقه‌ای زندگی را می‌گذرانند. موضوعی که مهدی روانشادنیا، مدیرگروه مدیریت ساخت و حمل و نقل دانشگاه علوم و تحقیقات روز گذشته در تازهترین اظهارات خود به آن اشاره میکند و به ایسنا میگوید: «مشکلی که امروزه وجود دارد و تابآوری ساختمانها را تحت تاثیر قرار داده، اجرای نادرست مقررات ملی ساختمان است که علی‌رغم وجود ۲۲مبحث در این مقررات ملی، بخش قابل توجهی از این قوانین به‌خصوص در حاشیه شهرها اجرایی نمیشود.» روانشادنیا با بیان اینکه در ۱۵سال گذشته ۱۷زلزله بیش از 5/5ریشتر در کشور رخ داده است، میگوید: «این امر نشان میدهد به‌طور میانگین در هر سال بیش از یک زلزله در کشور رخ میدهد. از سال۶۹ به بعد و بعد از زلزله رودبار و منجیل، توجه جدی به نوشتن مقررات ملی ساختمان شد و به همین منظور «آیین‌نامه ۲۸۰۰» مختص به طراحی ساختمانها برای مقاومت در برابر زلزله تدوین شد.»
وجود میلیون‌ها بد مسکن در ایران
حال در میان حجم بالای ساختمانهای فرسوده و در آستانه فرسودگی پایتخت، به دلیل غفلت در نظارت حین ساخت، با معضل ساختمانهای نوساز فرسوده روبرو هستیم که خود در مقابل حوادث تابآوری ندارند و ممکن است زمینهساز حوادث بدتری باشند. مدیرگروه مدیریت ساخت و حمل و نقل دانشگاه علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه دربخش زیادی از ساخت وسازهایی که در کشور انجام می‌شود، از ضوابط و مقررات شهرسازی و مقررات ملی ساختمان در حوزه فنی تبعیت نمیشود، میگوید: «در استان تهران و در شهرهای مختلف این استان حاشیه‌نشین‌ها و بدمسکن‌ها بعضا با اخذ پروانه ساختمانی و بدون داشتن سازنده حرفه‌ای و متخصص و عدم نظارت سازمان نظام مهندسی، ساخت‌وسازها را انجام می‌دهند که این امر مهم‌ترین چالش ساخت‌وسازهای امروز کشور است و در نهایت خروجی آن حدود ۱۹میلیون بدمسکن، اعم از بافتهای فرسوده، سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌نشین‌هایی که مشمول خدمات مهندسی نمی‌شوند، هستند.»
۱۵۰۰ساختمان ناایمن در شهر
در این میان، در کلانشهر تهران با پدیده‌ای به نام «ساختمانهای ناایمن» روبرو هستیم. اینکه بسیاری از ساخت‌وسازها در پایتخت بهویژه در بافتهای فرسوده، ساختمان‌هایی هستند که از نظر کیفی قابل‌اعتماد نیستند. موضوعی که رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران درباره آن به تسنیم میگوید: «بر اساس گزارش تهیه شده حدود یکهزار و 500ساختمان اعم از ساختمانهای خصوصی، دولتی و تجاری در تهران ناایمن هستند که به مالکان آنها اخطارهای لازم برای ایمنسازی ساختمانها داده شد است» به گفته زهرا صدراعظم نوری، «تمام ساختمانهای ناایمن موظف هستند براساس ضوابط و مقررات ایمنی عمل کنند. در صورتی که مالکان اقدام به رفع مشکلات ساختمانهای خود نکنند بر اساس قوانین و مقررات ساختمان پلمب خواهد شد.»
همچنین در ارتباط با این مسئله دیروز شهردار منطقه12 از تخلیه و آغاز مراحل تخریب ملکهای ناایمن در میدان قیام خبر داد. پیمان حسینمحسنی به ایسنا میگوید: «در پی اخطارهای قبلی، برابر مصوبات کمیته رفع خطر و دستور معاون دادستان تهران، ملک ناایمنی در ضلع شمال غربی میدان قیام که قابلیت هیچگونه مرمتی نیز نداشته است، با حضور عوامل شهرداری و نیروی انتظامی تخلیه و به منظور طی مراحل رفع خطر آماده تخریب شد.»
منع ساخت‌وساز در حریم گسل‌ها
از سوی دیگر، نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که ۵۵کیلومترمربع از مساحت تهران در حریم گسل‌ها قرار گرفته است و در صورت وقوع زلزله این بخش میتواند تهدید جدی برای شهروندان تلقی شود. روز گذشته رئیس پژوهشکده زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از تصویب قانون منع ساخت‌وساز در حریم گسل‌های تهران خبر داد. به گفته علی بیت‌اللهی «در نقشه‌های معماری شهرسازی تهران این حریم‌ها مشخص شده است و با این قانون ساخت وساز سازه‌هایی چون سازه‌های خطرساز، بیمارستان‌ها و برج‌های بلندمرتبه بر روی حریم گسل‌های تهران ممنوع خواهد شد.»
قانون «بیمه تضمین کیفیت» اجرا نمیشود
اما مسئله بیمههای ساختمانی و بیمه تضمین کیفیت درباره مقاومسازی و نظارت سالهاست که مطرح شده است. به این صورت که بیمه‌ها، عیوب پنهانی را که ممکن است از نظرها دور مانده باشد، تضمین می‌کنند. به عبارت دیگر بیمه تضمین کیفیت، بیمه‌ای است که از زمان پایان کار ساختمان در دوره بهره‌برداری به مدتی که قانون مشخص کرده آغاز شده و برای اجزای سازه‌ای حداقل ۱۰سال، برای تاسیسات مکانیکی و برقی حداقل سه سال و برای قسمت‌های معماری ساختمان حداقل پنج سال در نظر گرفته می‌شود. نکتهای که روانشادنیا در بخش دیگری از سخنان خود به آن اشاره میکند و در این باره توضیح میدهد: «تمامی ساختمانها بایستی این بیمه را داشته باشند اما در اکثر موارد این مهم اجرا نمیشود. اگر ساختمانی سازنده ذی‌صلاح داشته باشد، ساختمان را تحت پوشش بیمه قرار میدهد و بیمهنامهها به خریدار ساختمان تحویل داده شده و بهره‌بردار ساختمان این بیمهنامهها را خواهند داشت. از طرف دیگر شناسنامه فنی و ملکی ساختمان نیز حائز اهمیت است که امروزه به دلیل نداشتن سازنده ذی‌صلاح خیلی از ساختمانها فاقد شناسنامه فنی و ملکی هستند و تعداد آنها به کمتر از یک درصد در کل کشور میرسد.» این درحالی است که پیش از این نیز رئیس کمیسیون عمران مجلس، در مصاحبه‌ای با انتقاد از عمر کوتاه و فرسودگی ساختمانهای تازه ساخته شده، گفته بود: «استفاده نکردن از مصالح مرغوب عمر مفید بسیاری از ساختمانها را در کشور کاهش داده است.» به اعتقاد محمدرضا رضاییکوچی، «هر نوع ساخت و ساز باید با تخصص و مهارت مجری ذی‌صلاح صورت بگیرد.»
تخریب 6هزار واحد مسکونی در زلزله
در این میان، زلزله هفته گذشته کرمانشاه در واقع حکم زنگ خطری برای مسئولان داشت که در اثر آن به گفته مدیرکل مسکن کمیته امداد، ۶هزار منزل در زلزله دچار آسیب شد. ابراهیم بازیان به مهر میگوید: «در این حادثه 2هزار واحد تخریب کامل، 2هزار واحد بین ۴۰تا ۷۰درصد و 2هزار واحد کمتر از ۴۰درصد دچار آسیب شدند که با نظارت بیشتر میتوانیم جلوی میزان تخریب در مسکن مهر را هم بگیریم.»
در هر حال ساختمان‌سازی یک زنجیره‌ای میان طراح، مجری و مهندس ناظر است و نمی‌توان فقط از مهندس ناظر انتظار داشت که کیفیت ساختمان را تضمین کند. آنطور که مدیرگروه مدیریت ساخت و حمل و نقل دانشگاه علوم و تحقیقات گفته: «از حدود ۲۵میلیون واحد مسکونی که در کشور در حال بهره‌برداری است، حداقل پنج میلیون این واحدها مستلزم مقاومسازی در برابر زلزله هستند.» حال به نظر میرسد برای پیشگیری از آثار مخرب حوادث آینده، علاوه‌بر توسعه و ارتقای خدمات مهندسی، باید به مکان‌یابی مناسب شهرها نیز توجه و در توزیع کاربری‌ها تجدیدنظر شود تا ضمن رعایت مقررات ملی ساختمان و قوانین فنی ساخت‌وساز، با داشتن طرح جامع بحران و پیشگیری از تبعات آن، در زمان وقوع چنین حوادثی امکان مدیریت بهتر بحران‌ها و خدمت‌رسانی فراهم شود.
نظر شما