روند رو به رشد آسیب های اجتماعی حکایت از آن دارد با وجود برنامه ریزی های مختلف برای پیشگیری از این آسیب ها، نه تنها کاهش در این زمینه احساس نمی شود بلکه جامعه با تنوعی از آسیب های اجتماعی کلاسیک و نوین دست به گریبان است.

تجمیع نسخه های 22 گانه آسیب های اجتماعی سخت است

سلامت نیوز: روند رو به رشد آسیب های اجتماعی حکایت از آن دارد با وجود برنامه ریزی های مختلف برای پیشگیری از این آسیب ها، نه تنها کاهش در این زمینه احساس نمی شود بلکه جامعه با تنوعی از آسیب های اجتماعی کلاسیک و نوین دست به گریبان است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا، طرح های پیشگیرانه برای کنترل و جلوگیری از آسیب های اجتماعی مجموعه راهکارهای مستقیم و غیرمستقیمی هستند که با هدف ایجاد امکانات و موقعیت های بازدارنده از وقوع جرم و کجروی طراحی و تدوین می‌شود.
در اهمیت این طرح ها باید گفت تعیین راهبرد کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت یکی از مهمترین لازمه های جامعه برای جلوگیری از بحران و ناهنجاری (آنومی) اجتماعی است.


پیرو این راهبرد ها در چهار دهه پیشین طرح ها و برنامه های فراوانی از سوی سازمان های اجتماعی و کارشناسان حوزه های مختلف رفتاری برای پیشگیری از گسترش آسیب های اجتماعی طراحی شده، اما با وجود این برنامه ها همچنان شاهد گسترش این آسیب ها هستیم.
ناموفق بودن برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی و افزایش این آسیب ها در چند سال گذشته سبب شد تا مقام معظم رهبری، در مساله آسیب های اجتماعی و ناموفقی برنامه های پیشگیرانه، هشدارهایی برای مسوولان داشته باشند.


به گفته «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور، مقام معظم رهبری در جلسات مختلف یادآور شدند که نسبت به مسائل آسیب‌های اجتماعی 20 سال عقب هستیم، در واقع این موضوع در 20 سال پیش باید بررسی و پیگیری می‌شد.
ناکارآمدی طرح های پیشگیرانه برای آسیب های اجتماعی و روند رو به رشد این آسیب ها بهانه ای شد تا گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا گفت وگویی تفصیلی با «مجید ابهری» کارشناس حوزه آسیب های اجتماعی انجام دهد.
از ابهری به عنوان پایه گذار مساله پیشگیری از آسیب های اجتماعی در سال 1358 نام برده می شود. وی همچنین در 38 سال گذشته افزون بر تحقیقات در حوزه آسیب شناسی اجتماعی، بنیانگذار خانه «سبز» برای کودکان خیابانی، خانه «ریحانه» تهران برای دختران فراری و مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس اسلامی بوده است.
این کارشناس مسائل اجتماعی در زمینه ناموفق بودن طرح های پیشگیرانه آسیب های اجتماعی به پژوهشگر ایرنا گفت: تعدد سازمان دولتی و بی توجهی به نقش سازمان های مردم نهاد مهمترین سدهای پیش روی این طرح ها است.

** متن کامل این گفت وگو در زیر آمده است؛
آمارهای منتشره حکایت از آن دارد که با وجود برنامه ریزی های متعدد، میزان آسیب‌های اجتماعی نه تنها کاهش نیافته، بلکه این میزان روندی رو به رشد دارد. به نظر شما مهمترین دلیل ناموفقی این برنامه ها چیست؟
**ابهری: تعدد سازمانی و درگیر بودن 22 سازمان با مسایل اجتماعی یکی از مهمترین دلایل کندی و موفق نبودن برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی است.
در چنین شرایطی و زمانی که ما با تعدد سازمانی روبرو هستیم به یقین تنوع برنامه نیز پیش خواهد آمد و نسخه های 22 دوگانه برای حل آسیب های اجتماعی پیچیده می شود. با این وجود، تجمیع برنامه برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی سخت و غیر ممکن است.
وزارتخانه های آموزش و پرورش، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، کشور ، نهادهایی چون بنیاد شهید، بنیاد مستضعفان، نیروی انتظامی، قوه قضائیه، سازمان بهزیستی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، معاونت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها، استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و ... از مهمترین این مجموعه ها است .

 سازمان ها و وزارتخانه های درگیر در مساله پیشگیری از آسیب های اجتماعی، کارکرد و تمرکز اصلی خود را در زمینه های دیگر تعریف کرده و کمتر تمرکز بر روی مشکلات اجتماعی دارند و جای خالی یک سازمان تخصصی در این زمینه دیده می شود. نبود چنین سازمانی چه مشکلاتی را به همراه خواهد داشت؟
**بانک اطلاعاتی در زمینه آسیب های اجتماعی وجود ندارد
ابهری: یکی دیگر از مشکلات پیشگیری از آسیب های اجتماعی نبود یک سازمان تخصصی به عنوان اصلی ترین مرکز مدیریت، نظارت، ارزیابی و بررسی سیاست های کلی پیشگیرانه است.
فقدان چنین سازمانی زمانی بیش از پیش آسیب زا محسوب می شود که ما در کنار این مشکل، بانک اطلاعات درستی از آمار آسیب های اجتماعی نداریم. نبود چنین سازمانی موجب شده تا دسترسی به آمار افراد درگیر با آسیبی مانند اعتیاد سخت باشد.
اگر آمار درستی از میزان آسیب های اجتماعی در دسترس کارشناسان نباشد به یقین برنامه ریزی برای کنترل این آسیب ها مشکل خواهد شد زیرا بدون داشتن ارقام درست و واقعی از یک آسیب، هر گونه برنامه ریزی به شکست خواهد انجامید.

بانک اطلاعات چه کمکی در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی خواهد کرد؟
**ابهری: اگر اطلاعات آماری که از منابع علمی و دقیق استخراج شده باشند در دسترس کارشناسان قرار گیرد، آنان می توانند با مشخص کردن تعداد، تنوع جغرافیایی و انواع مختلف آسیب ها زیر بنای علمی برای تدوین برنامه های پیشگیرانه تهیه کنند.
البته برنامه های پیشگیرانه زمانی می تواند موفق به شمار آیند که پیشگیری فرهنگی و اجتماعی همراه با پیشگیری وضعی باشد.

 از آنجا که 22 نهاد در زمینه آسیب های اجتماعی مشغول به فعالیت است آیا هزینه هنگفت این 22 نهاد نمی تواند با تمرکز در یک یا چند نهاد، موجب پیشگیری بهتر شود؟
**ابهری: هرینه های این نهادها از بودجه دولتی سرچشمه گرفته و تقسیم کار براساس قواعد خاص صورت می گیرد. به عبارتی نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی در تمامی مراحل مسوولیت را در زمینه های مختلف بر عهده دارند.
البته مشکل ما در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی تنها تعدد سازمانی نیست بلکه یکی دیگر از مشکلات پیش روی پیشگیری اجتماعی بحث تنوع و نوظهور بودن آسیب ها است.
محدودیت امکانات نهادهای درگیر موجب شده تا ما شاهد تنوع آسیب در جامعه باشیم و کمتر موفقیت در برنامه ها حس شود. شواهد و قرائن نشان می دهد هیچ گونه آینده نگری درباره آسیب های اجتماعی نوین آنها شکل نگرفته است. فقدان آینده نگری محصول تعدد تصمیم گیری هایی است که از سوی مراکز درگیر با آسیب های اجتماعی اعمال می شود.
پیشگیری در زمینه اسیب های آجتماعی تاکنون تنها به فعالیت های وضعی یعنی دور کردن امکانات ارتکاب به آسیب های اجتماعی است و کمتر فعالیت های فرهنگی و اجتماعی انجام می شود.
به عبارتی در 38سال گذشته ما آسیب های اجتماعی را کنترل کردیم و کمتر به فکر پیشگیری بودیم.

 برخی باور دارند برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی باید برنامه های پیشگیرانه از مدارس شروع شود در این زمینه چه نظری دارید؟
**ابهری: برنامه پیشگیری از آسیب اجتماعی نیازمند امکانات و زمینه هایی است که بتواند به راحتی در مدارس اجرا شود اما در شرایط کنونی مدارس ما کمتر از این امکانات برخوردارند.
آموزش و پرورش با امکانات محدودی که در اختیار دارد تنها می تواند در زمینه پیشگیری از دو یا سه آسیب فعالیت کند. نهاد تعلیم و تربیت هیچ امکاناتی برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی نوظهور در جامعه ندارد.
امکاناتی که برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در اختیار آموزش و پرورش قرار داده می شود باید از نظر علمی و سخت افزاری مجهز باشند.

 یکی از کارهای پیشگیرانه ای که از سوی قوه قضاییه در دستور کار قرار گرفته برخورد قضایی با برخی از مجرمان است. چرا با وجود چنین برخوردی همچنان آسیب های اجتماعی در حال گسترش هستند؟
**ابهری: یکی از مشکلات قوانین سلبی کشور بحث انسان محور بودن است. یک هزار 600 عنوان جرم در کشور وجود دارد و قوه قضاییه برای پیشگیری از آن یک معاونت تشکیل داده، اما این معاونت دارای امکانات محدودی است.
امکانات قوه قضاییه برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی بیشتر کنترلی است. قوه قضاییه امکاناتی دارد که در برخورد با مرتکبین جرم از آنها استفاده می کند اما لازم است بدانیم که آسیب اجتماعی همیشه نیازمند قوانین سلبی و تنبهی قوه قضاییه نیستند؛ امکانات پیشگیرانه باید از نظر سخت افزاری و نرم افزاری در خدمت یک نهاد قرار گیرد.
 با وجود تاکید بسیاری از کشورها بر نقش سازمان مردم نهاد در کنترل و پیشگیری از جرم نقش این سازمان ها در ایران چگونه تبیین می کنید؟
**ابهری: یکی از دلایلی که موجب شده سیاست های پیشگیرانه تا امروز موفقیت چندانی نداشته باشند دولتی بودن پیشگیری و عدم توجه نقش مردم و تشکل های مردم نهاد است.
پررنگ کردن نقش سازمان های مردم نهاد یکی از مهمترین برنامه هایی است که باید در دستور کار متولیان آسیب های اجتماعی قرار گیرد.
از آنجا که سازمان های دولتی امکانات محدودی برای مقابله با آسیب های اجتماعی دارند ما نیازمندیم که تشکل های مردم نهاد در این زمینه نیز همگام با سازمان دولتی حرکت کنند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha