سلامت نیوز:«كتاب‌های درسی ما، دانش‌آموزان را برای دیروز تربیت می‌كنند» این سخن رییس‌جمهور در انتقاد از محتوای كتب درسی بود كه در نخستین روز سال تحصیلی تیتر بسیاری از رسانه‌ها شد؛
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: روحانی ضمن این انتقاد به تصریح گفته بود: كتاب‌های درسی ما دانش‌آموز را به جای تربیت برای فردا، برای دیروز تربیت می‌كند. رییس دولت دوازدهم كه در آیین بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی ٩٧-٩٦ در هنرستان شهید مدرس منطقه ٥ تهران سخنرانی كرده بود در توضیح این نقد شفاف و شاید هم غافلگیرانه چنین تاكید كرده بود كه وقتی امروز كتاب‌های درسی را باز می‌كنیم غیر از عوض شدن جلد، فونت، عكس و تغییر بعضی عبارت‌ها نسبت به زمانی كه ما درس می‌خواندیم تغییر چندانی نكرده است. در حالی كه ما باید دانش‌آموزان را حداقل برای ١٢ سال آینده تربیت كنیم، كتاب‌های درسی ما دانش‌آموز را برای دیروز تربیت می‌كند نه برای فردا و حتی امروز.
جالب است كه پس از این ابراز نظر بالاترین مقام اجرایی كشور كسی كه خود مورد خطاب این نقد است پیش‌دستی كرد و بر این نقد صحه گذاشت اما برای عملی كردن به این خواسته نگفت كه چه خواهد كرد.
شیخ بهرام محمدیان، رییس سازمان تالیف و پژوهش و برنامه‌ریزی درسی كسی كه تغییر وزیران موجب جابه‌جایی و تغییر او نمی‌شود در واقع باید بگوید سازمان تحت امر او چرا به گونه‌ای عمل كرده است كه حالا داد رییس‌جمهور هم بلند شده است كه این كتاب‌ها دانش‌آموزان را برای فردا تربیت نمی‌كند.
با وجود گذشت نزدیك به ٣ ماه از آغاز سال تحصیلی این انتقاد آشكار رییس‌جمهور متاسفانه چندان مورد توجه و تمركز مسوولان و كارشناسان و فعالان حوزه آموزش و پرورش قرار نگرفت و مورد تحلیل جدی واقع نشد تا مشخص شود كه چرا كتاب‌های درسی موجود پاسخگوی نیازهای امروز و فردای دانش‌آموزان نیست؟ و برای تحقق این منظور كتاب‌های درسی با چه رویكردی باید تالیف شوند؟برای پاسخگویی به این پرسش‌ها در این شماره از صفحه مدرسه اعتماد ضمن ارایه گزارش و نظر كارشناسان این مجموعه را در معرض نقد و نظرشما قرار می‌دهیم.
بازبینی توسط ٦٤ معلم از ٣٢ استان كشور
هرچند امانی‌طهرانی مدیركل دفتر تالیف كتب درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی می‌گوید كه شاید تنها كمی در ارایه كارهای‌شان ضعیف عمل كرده‌اند و همین باعث بالا بودن انتقادات نسبت به كتب درسی است. او به نكاتی اشاره می‌كند از جمله اینكه: «بازبینی كتب درسی هر ٥سال یك‌بار و بازتالیف آنها هر ١٠سال یك‌بار صورت می‌گیرد. هر كتابی در ابتدای تالیف قبل از آنكه بیرون بیاید، یك مرحله جدی بازبینی را توسط ٦٤ معلم از ٣٢ استان كشور می‌گذراند. هر كتاب درسی دو سال آزمایشی اجرا، رصد، اصلاح و ارزشیابی‌های دوره‌ای برای آن انجام می‌شود. اگر نقدهای جانداری از كتب درسی ارایه شود از آنها استقبال می‌كنیم و آنها را جدی می‌گیریم.»البته او اشاره نكرده كه این ٦٤ معلم چگونه و با چه فرآیندی انتخاب می‌شوند و نظراتشان چگونه گرفته می‌شود.
درخواست تشكیل كمیته بررسی و تغییر محتوای كتب درسی در مجلس
با وجود تاكید مسوولان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر به‌روزآوری بر اساس برنامه درس ملی و بازتالیف كل كتب درسی یك پایه در هر سال، هنوز بسیاری از كارشناسان و حتی خانواده‌ها از محتوای كتب درسی انتقاد دارند. فاطمه سعیدی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی مساله را به قدری جدی می‌داند كه خواستار تشكیل كمیته‌ای تحت عنوان بررسی محتوای كتب درسی می‌شود و می‌گوید: «انتقاد به محتوای كتب درسی و لزوم تغییر آن امروز تبدیل به یك مطالبه ملی شده است و وظیفه مجلس است برای پیشبرد این مطالبه اقداماتی را در دستور كار قرار دهد.
تشكیل این كمیته می‌تواند به بررسی بهتر محتوای كتب و تغییرات صحیح آن كمك كند چراكه با كتب فعلی نمی‌توان اهداف مورد نظر را محقق كرد.»نماینده مردم تهران در خانه ملت به داستان این روزهای خانواده‌های ایرانی دارای محصل و تلاش آنان برای ورود به دانشگاه پس از اخذ مدرك دیپلم اشاره می‌كند؛ دردی كه به دلیل عدم آموزش كامل و صحیح مهارتی خاص در طول ١٢ سال تحصیل دانش‌آموزان، این‌بار پس از اخذ دیپلم به دانشگاه وارد می‌شود تا بلكه مسكنی برای آن یافت شود، اما دیگر همه می‌دانند این امر تنها افزایش خیل فارغ‌التحصیلان بیكار در سیكل معیوب نظام آموزشی را به دنبال خواهد داشت.
سعیدی تربیت دانش‌آموزان برای فردای كشور را امری می‌داند كه در كتب درسی دیده نمی‌شود و می‌گوید: «بعضا شاهد موضوعاتی در كتب درسی هستیم كه چند دهه تكرار شده است؛ بنابراین لزوم بازنگری و تغییر در این موضوعات در جهت به‌روزرسانی امری واضح است.»البته تا زمان تنظیم این گزارش هیچگونه خبری مبنی بر عملی‌شدن این پیشنهاد در كمیسیون آموزش مجلس و وزارت آموزش و پرورش منتشر نشده است.
كتاب درسی محل درج آگهی و صفحه نیازمندی روزنامه نیست
حجت‌الاسلام محمدیان، رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی كه از مدیران باسابقه در عرصه كاری خود به شمار می‌رود به اشكالات وارده بر محتوای كتاب‌های درسی واقف و معتقد است كه كتب درسی باید منطبق با سند تحول بنیادین باشند. وی كه تدوین برنامه درسی را مبتنی بر نیازها و نه سلیقه‌ای عمل كردن می‌داند، ورود موضوعات روز كشور به كتب را منوط به تصمیم‌گیری مراجع قانونی از جمله مجمع تشخیص مصلحت نظام، هیات دولت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی می‌داند. او عنوان شدن مباحثی چون «وحدت ملی» و «كمبود آب» را نمونه‌ای از سیاست‌هایی می‌داند كه وارد كتب درسی شده است. نظر كارشناسان، علایق و نیازهای دانش‌آموزان و در نهایت نیازسنجی از بازار كار و اقتصاد نیز از نكات قابل توجه برای تغییر محتوای كتب به شمار می‌رود كه رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ضمن اشاره به آنها تاكید می‌كند كه البته این نیازها باید طبقه‌بندی و سپس به زبان برنامه درسی ترجمه شوند.
وی به درخواست‌های روزانه از آموزش و پرورش برای ورود مفاهیم به كتب درسی اشاره می‌كند و می‌گوید كه «نمی‌توانیم به همه درخواست‌ها جواب بدهیم؛ كتاب درسی محل درج آگهی و صفحه نیازمندی روزنامه نیست. هر مفهومی كه قرار است وارد كتب درسی شود باید جزو نیازی ملی باشد، سواد عمومی را بالا ببرد و به هنجار‌سازی‌ها كمك كند». « كتب درسی یك نسخه برای كل كشور است كه ممكن است پاسخگوی همه نیازها و سلایق نباشد. نقدهای خوب را با خضوع كامل قبول می‌كنیم. عیب‌ها و نواقص را رندانه ماست‌مالی كردن حماقت است. از آن سو عیب‌ها را هم رندانه تشدید كردن خیانت است. رسالت این است كه عیب‌ها را مشفقانه و دلسوزانه مطرح كنیم.»
اصلاح محتوا و متن كتاب‌های درسی؛ دومین استراتژی آموزش وپرورش در دولت دوازدهم
با وجود همه انتقادات و البته تلاش‌های صورت گرفته به اذعان مسوولان پیرامون بازبینی و بازتالیف كتب درسی و به‌روزآوری اطلاعات معلمان، وزیر آموزش و پرورش عزم جدی برای اصلاح محتوای كتب درسی دارد و در این باره صراحتا اعلام می‌كند كه «اصلاح محتوا و متن كتاب‌های درسی دومین استراتژی آموزش وپرورش در دولت دوازدهم است. اصلاح و تغییر محتواهای آموزشی زمانبر است و باید از ابتدا آغاز شود، البته كتاب‌های درسی قبل تا جایگزین شدن كتب درسی جدید برقرار خواهد بود.»
درخواست كمك از مردم
در همین راستا وزارت آموزش و پرورش چندی پیش طی فراخوانی عمومی سوالی در خصوص «چگونگی تحول در برنامه‌درسی و محتوای آن» را مطرح و از مردم خواست تا با پاسخ‌های خود به پویایی نظام آموزشی كشور كمك كنند. هر چند انتقاد از محتوای كتاب‌های درسی سال‌هاست از سوی مسوولان و صاحبنظران آموزشی مطرح می‌شود و تقریبا همه متفق‌القول هستند كه این كتب باید به‌روزآوری و مناسب با مقتضیات امروز و نیازها تدوین و تدریس شوند، اما امید می‌رود صدای رییس‌جمهور تلنگری محكم به مسوولان آموزش و پرورش بالاخص وزیر برای این امر باشد. باید منتظر ماند و دید آیا نقدهای علمی به كتب درسی، مجال ورود به آموزش و پرورش را می‌یابد و معلمان می‌توانند با فراهم شدن همه زیرساخت‌های لازم دانش‌آموزانی برای فردایی بهتر تربیت كنند؟
نظر شما