سلامت نیوز:سالانه میلیون‌ها نفر در اثر تنفس هوای آلوده جان خود را از دست می‌دهند. یافته‌های یک تحقیق جدید که به تازگی در نشریه پزشکی «لنست» منتشر شده است، حاکی از آن است که میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا از تلفات جنگ‌ها بیشتر است.

به گزارش سلامت نیوز، فرهیختگان نوشت: آلودگی هوا همه جوامع بشری این کره خاکی را با خود درگیر کرده است. آمار مرگ‌ومیر آلودگی هوا در چین براساس آخرین آمار سال ۲۰۱۶ سازمان بهداشت جهانی یک میلیون نفر اعلام شده است. سرپرست گروه سلامت هوای وزارت بهداشت هم اخیرا از مرگ سالانه ۳۳ هزار و۵۰۰ نفر ایرانی در اثر آلودگی هوا در همین آمار جهانی خبر داده است. باید گفت آلودگی هوا ارمغان گسترش شهرها و زندگی صنعتی بشر امروز است. از این رو بسیاری از کشورهای جهان، اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط‌زیست انجام داده‌اند. هم دانشمندان و هم قانونگذاران در این امر دخالت کرده‌اند تا بلکه آن را کنترل کنند. در همین راستا مدیران محیط‌زیست در مکزیکوسیتی که در 18 سال گذشته، آلوده‌ترین شهر دنیا بود، توانسته‌اند اقدامات موثری در کاهش آلودگی هوا انجام دهند تا جایی که اکنون این شهر نه‌تنها آلوده‌ترین شهر در جهان نیست، بلکه در فهرست 20 شهر اول آلوده دنیا هم قرار ندارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد الگوی این شهر برای مقابله با آلودگی هوا و کنترل آن، توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهر بوده است. برنامه‌ای بلندمدت که بر محور توسعه خطوط مترو و ایجاد خطوط اتوبوسرانی تندرو پایه‌گذاری شد. همچنین در مکزیکوسیتی طرح دوچرخه همگانی از طریق ساخت 21 کیلومتر مسیر ویژه در سال 2009 اجرا شد.

الگوی بهبود و توسعه حمل‌ونقل عمومی در پایتخت کلمبیا هم اجرا شد. نوعی سیستم اتوبوسرانی به نام «متروباس» در این شهر راه انداختند که علاوه‌بر افزایش حجم مسافران در اتوبوس، آلودگی کمتری هم ایجاد می‌کرد. در این طرح اتوبوس‌های جدید و بزرگ‌تر با سرمایه‌گذاری‌های سریع، جایگزین اتوبوس‌های فرسوده و کوچک شدند.

 گاز طبیعی راهکار کاهش ذرات معلق

افزایش ذرات معلق در هوا و کاهش کیفیت آن نیز بر تنفس موجودات زنده اثر می‌گذارد. در آلمان از آغاز سال 2005 قوانین تصویب شده در اتحادیه اروپا برای مقابله با این ذرات معلق در هوا اجرا می‌شوند. براساس این قوانین، حد ذرات معلق نباید در بیش از 35 روز از سال از 50 میکروگرم در مترمربع هوا بیشتر شود. برای کاهش سوخت خودروها و به‌تبع آن کاهش ذراتی که از دود خودروها در هوا پراکنده می‌شوند، استفاده از گاز طبیعی برای سوخت در خودروها به کار گرفته می‌شود.

باید گفت اولین بار در دنیا در سال 1930 ایتالیایی‌ها از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت خودرو استفاده کرده‌اند. برای استفاده از گاز طبیعی در خودروها مزیت‌های بسیاری برشمرده‌اند اما نخستین و مهم‌ترین آن اینکه گاز طبیعی از اغلب سوخت‌های موجود پاک‌تر است و آلایندگی کمتری تولید می‌کند. شاید زمانی که ایتالیایی‌ها به فکر استفاده از گاز به جای بنزین افتادند که این مزیت در رتبه‌های چندم اهمیت قرار داشت اما اکنون و در پی افزایش آلودگی هوا و مرگ‌ومیر ناشی از آن اهمیت آن به خوبی روشن شده تا جایی که کشورهای بسیاری را به فکر استفاده از آن انداخته است.

 کنترل آلایندگی صنایع با ارزیابی محیط‌زیستی پروژه‌ها

کنترل صنایع آلاینده محیط‌زیست با ارزیابی تاثیرات محیط‌زیستی توسعه شهرها از دیگر اقدامات دولت‌ها برای کاهش اثرات آلودگی هوا بوده است. در چین یکی از اقدام‌های صورت گرفته برای این امر، کنترل صنایعی است که مواد زائد و آلاینده زیادی تولید می‌کنند. براساس تصمیمات جدید دولتمردان چینی، میزان گازهای آلاینده خروجی از صنایع تا پایان سال 2017 باید حداقل 30درصد کاهش یابد.

چینی‌ها برای ساخت‌وسازهای جدید هم قوانینی درنظر گرفته‌اند. طرح‌های ساختمان‌سازی در این کشور باید تاییدیه‌های لازم را در ارزیابی‌های زیست‌محیطی به دست آورند تا مجوز ادامه کار دریافت کنند. ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فرآیندی رسمی است که برای پیش‌بینی پیامدهای زیست‌محیطی یک طرح، سیاست، برنامه یا پروژه پیش از آنکه آن را اجرایی کند، صورت می‌گیرد. این امر از سال 1960 مطرح شد و آمریکایی‌ها با تصویب قانون در سال 1969 به آن وجهه حقوقی دادند.

تنظیم ساختار انرژی در چین، همچنین افزایش در دسترس قراردادن سوخت‌های پاک مانند گاز طبیعی و متان، افزایش کیفیت سوخت خودروها و از رده خارج کردن خودروهای قدیمی‌تر از دیگر اقدامات چینی‌ها برای کنترل و کاهش میزان آلایندگی هوا بوده است.

 در هند هم ارزیابی تاثیر زیست‌محیطی در چند مرحله به صورت قانون درآمد و در سال 2002 نهایی شد. تجربه هندی‌ها نشان می‌دهد که محیط‌زیست به‌عنوان یک موضوع چند رشته‌ای است و بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای دولتی و مردمی را با خود درگیر می‌کند. همان‌طور که داده‌های زیست‌محیطی هم مربوط به چند سازمان است و هیچ سازمانی در هند به تنهایی به همه داده‌ها دسترسی ندارد. این امر در دیگر کشورها، ازجمله کشور ما هم صادق است. به نظر می‌رسد در ایران، سازمان حفاظت از محیط‌زیست مسئولیت این موضوع را به عهده دارد؛ اما وقتی پای سوال از مسئولان به میان می‌آید، علاوه‌بر رئیس این سازمان، وزارتخانه‌های کشاورزی، نیرو، نفت و... هم باید پاسخگو باشند.

هندی‌ها اقدامات دیگری هم برای کاهش آلودگی هوا در کشور خود انجام داده‌اند. مقامات هندی هم برای محدود کردن تردد خودروها، از طرح‌های زوج و فرد استفاده می‌کنند. هندی‌ها در سال 2014، فروش خودروهای دیزلی را در دهلی‌نو ممنوع کرده‌اند و همچنین اجازه نداده‌اند کامیون‌هایی که بیش از 10 سال عمر دارند، وارد این شهر شوند.

 از دوچرخه و مترو تا زدودن گردوخاک از سطح معابر

در فرانسه، شهردار پاریس عزم جدی دارد تا برای مقابله با آلودگی هوا در سال‌های آینده، مسیرهای ویژه دوچرخه را در شهر گسترش دهد و 10هزار پارکینگ دوچرخه بسازد. بودجه‌ای هم که درنظر گرفته‌اند حدود 150 میلیون یورو است. پاریسی‌ها می‌خواهند شهرهای‌شان را در سال 2020 به پایتخت دوچرخه تبدیل کنند. پاریس به آلودگی بیش از حد و ترافیک اعصاب خردکن مشهور است. شاید چیزی شبیه تهران ما! به‌طوری که طرح تردد زوج و فرد خودروها در قسمت‌های مرکزی شهر را به اجرا گذاشتند.

تجربه کشور ژاپن بیشتر متمرکز بر استفاده از مترو برای تردد درون‌شهری است. ژاپنی‌ها از 30 سال پیش با مساله آلودگی هوا درگیر بودند اما با اجرای برنامه‌هایی تلاش کردند برخی عادت‌های شهری مردم را تغییر داده و با استفاده از فضای سبز خیابان‌ها و استفاده از مترو و قطار، آلودگی شهر توکیو را کاهش دهند.

مدیران شهری لندن هم از شیوه‌های لوکس‌تری برای کاهش میزان ذرات معلق در هوا استفاده کرده‌اند؛ در این شهر برای کاهش آلودگی هوا از ماشین‌های فشرده‌کننده گرد وخاک بهره می‌گیرند. این دستگاه‌ها با حرکت روی سطح خیابان‌های شهر، گردوخاک موجود روی آن را برداشته و به این شکل از ورود آن به هوا جلوگیری می‌کنند.

البته در این شهر از روش‌های دیگری هم استفاده می‌کنند؛ مثلا در سال 2003 قانونی تصویب شد که براساس آن تردد در مناطق مرکزی لندن با خودروی شخصی مشمول عوارض می‌شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استفاده از این شیوه، سبب کاهش چشمگیر حجم ترافیک و افزایش سرعت متوسط خودروها شد که در نهایت نتیجه به نفع هوای پاک و کاهش آلودگی بوده است.

اما در میان همه این تدابیر جهانی برای کاهش آلودگی‌ها باید دید جایگاه ایران کجای این دایره است! به گفته مسئولان در ایران هم تدابیر بسیاری برای کاهش آلودگی در نظر گرفته شده و برخی عملی شده و برخی هنوز اندر خم یک کوچه و منتظر بودجه و برنامه مدون مانده است. سیاست‌های بسیاری در دولت تدبیر برای کنترل آلودگی اتخاذ شده است. از توسعه حمل‌ونقل عمومی تا ساخت ایستگاه‌های دوچرخه و جایگزینی خودروهای فرسوده اما وقتی دوچرخه‌های خاک گرفته در ایستگاه‌های هزار قفل و رها شده کلانشهرهای کشور را می‌بینیم باید به جای خالی برنامه و مجری قانون در زمینه کاهش آلودگی هوا بیش از پیش ایمان بیاوریم.