سلامت نیوز:مانع حل بحران آلودگی هوا چیست كه موجب شده رییس سازمان حفاظت محیط زیست بگوید باید دعا كنیم «باد» بیاید تا مساله حل شود.

به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: شهردار قبلی تهران اختیار تام می‌خواست تا ظرف ۶ سال ترافیك و آلودگی هوای تهران را حل كند و حالا شهردار كنونی تهران با ارسال نامه‌ای به رییس‌مجلس شورای اسلامی و معرفی «برنامه جامع كاهش آلودگی هوای تهران» مدعی شده است كه در صورت اختصاص یك هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال اول امكان كاستن از آلودگی هوا حداقل به میزان ۲۲درصد ممكن می‌شود. «محمدعلی نجفی» شهردار تهران در نامه‌ای كه ۲۹ آذر ۱۳۹۶ تقویم شده است، تاكید كرده «طی یك برنامه پنج‌ساله و با اختصاص ۷هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، مشكل آلودگی در سطح كلانشهر تهران كاملا برطرف می‌شود.

با این وصف پرسش اول دوباره قابل تكرار است؛ مانع حل بحران آلودگی هوا چیست؟ اختیارات تام از آن نوعی كه «محمدباقر قالیباف» می‌خواست یا ۷هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای كاری كه «محمدعلی نجفی» می‌طلبد؟

آنچه اینك در زمستان ۱۳۹۶ بر تهران حاكم است نگرانی از بازگشت دوباره وضعیت آلودگی هوا در آخرین هفته پاییز است. سومین روز زمستان را پایتخت‌نشینان درحالی آغاز كرده بودند كه بعد از مدتی توانسته بودند رخ دماوند را ببینند. اما همین كه ظهر سومین روز زمستان فرارسید، رفته‌رفته هوا كدر و كدرتر شد آن هم در روزی كه محدودیت تردد زوج و فرد از در منزل مقرر شده ‌بود. گویی قرار نبود یك روز به روزهای هوای سالم پایتخت افزوده شود. تهران براساس آمار شركت كنترل كیفیت هوای تهران در سال ۱۳۹۶ تاكنون ۲۱۳روز سالم و ۶۶ روز ناسالم داشته است و به نظر می‌رسد تعداد روزهای هوای ناسالم رو به فزونی داشته است.

پیشنهاد نجفی برای آلودگی هوا چیست؟

آیا پیشنهاد شهرداری تهران می‌تواند راهگشا باشد؟ پیشنهادی كه «محمدعلی نجفی» بر آن تاكید كرده و به مجلس شورای اسلامی نیز آن را اعلام كرده است تعیین عوارض سوخت برای شهروندان تهرانی ‌است. به این معنا كه اگر قیمت سوخت برای هر لیتر در كشور عددی تعیین می‌شود شهروندان تهرانی رقمی بیشتر بپردازند. با این پیشنهاد نجفی در جهت تامین منابع مالی پایدار شهرداری راهكار تعیین عوارض ‌سوخت را پیش كشیده است و اینكه بتواند از قبل آن با توسعه حمل و نقل عمومی به كاهش آلودگی هوا كمك كند. آنچه از این پیشنهاد برداشت شده و در خبرگزاری‌ها نیز توصیف شده این است كه اگر بنزین لیتری یك هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شد تهرانی‌ها آن را لیتری یك هزار و ۶۵۰ تومان بخرند. اما این پیشنهاد هنوز در حد خبر باقی است. اینكه آثار تورمی چنین پیشنهادی به حمل و نقل عمومی فرصت توسعه خواهد داد یا نه باید اقتصاد‌دانان و برنامه‌ریزان شهری وارد این گود شوند و نظر دهند.

آلودگی هوا برای‌مان چند آب خورده است؟

هفته قبل ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت اعلام كرد سالانه ۳۴هزار میلیارد تومان خسارت ناشی از آلودگی هوا به كشور وارد می‌شود.

آنچه حریرچی به عنوان خسارت ناشی از آلودگی هوا یاد كرده است مجموع عناوینی از خسارت‌های به بارآمده‌ نیست بلكه تخمینی است كه براساس فرمولی جهانی محاسبه می‌شود. در این شیوه محاسبه سال‌های عمر از دست رفته را با میزان تاثیرات ناشی از آلودگی هوا، مرگ و میر و بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا جمع می‌كنند و براساس ضریبی به میزان خسارت ناشی از آلودگی هوا معرفی می‌شود.

ضریبی كه برای محاسبه خسارت ناشی از آلودگی هوا در ایران به آن استناد شده مشابه سایر كشورهای خاورمیانه 48.2 از تولید ناخالص ملی است.

در همین حال گزارش رسمی شركت كنترل كیفیت هوای تهران آماری در سایت خود منتشر كرده ‌است كه هزینه آسایش از دست رفته در سال ۱۹۹۰ میلادی را با وضعیت سال ۲۰۱۳ مقایسه كرده است. براساس این گزارش ۱۳هزار و ۹۴۰میلیون دلار هزینه اقتصادی آلودگی هوا به ایرانیان تحمیل شده است و در سال ۲۰۱۳ یعنی در سال ۱۳۹۲هزینه آسایش از دست رفته (یا درصد تولید ناخالص داخلی براساس قدرت خرید) معادل ۳۰هزار و ۵۹۹ میلیون دلار بوده است.

درهرحال همه ما، كلیاتی را درباره علل آلودگی هوای تهران می‌دانیم؛ اینكه اینك ۱۵درصد از آلودگی هوای تهران مربوط به عوامل ثابت و ۸۵ درصد مربوط به عوامل متحرك است. اینكه خودروهای دیزلی و موتوسیكلت‌ها عاملان اصلی آلودگی هوا هستند. اینكه همین الان در تهران روزانه ۱۵میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود. اما باز هم هیچ‌كس و هیچ نهادی اقدام عاجل و موثری عملیاتی نمی‌كند. به همین دلیل باز همان پرسش اولیه مطرح می‌شود كه مانع حل بحران آلودگی هوا چیست؟ اگر آنچه «محمدباقر قالیباف» شرط كرده بود كه اختیار تام به او بدهند ممكن بود به جای پل طبقاتی صدر و دریاچه خلیج‌فارس و هزاران مال در تهران اقدام دیگری صورت گیرد؟ اگر اینك مجلس شورای اسلامی به خواسته «محمدعلی نجفی» پاسخ آری بگوید ظرف ۵ سال مشكل آلودگی هوا برطرف می‌شود؟

پس اگر مشكل مربوط به شهرداری‌تهران است چرا ۸۵درصد از آلودگی هوا را ناشی از عوامل متحرك می‌دانیم؟ شاید حق با «زهرا صدراعظم‌نوری» عضو شورای تهران است كه تاكید دارد هنوز سهم واقعی آلوده‌كنندگان هوا مشخص نشده است.

در تهران ۴میلیون خودرو تردد می‌كنند و ۳میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه موتوسیكلت در خیابان‌های شهر جولان می‌دهند.

از سال ۱۳۹۵ شماره‌گذاری موتوسیكلت‌های كاربراتوری ممنوع شد ولی هنوز موتوسیكلت‌ها خیابان‌های شهر را زیر یوغ خود دارند.

خلأ‌های قانونی برطرف شد

تا پیش از این قانون هوای پاك را نداشتیم ولی اینك با قانون هوای پاك همه خلأهای قانونی مقابله با آلاینده‌های هوا و آلوده‌كنندگان برطرف شده است. شاید حالا مثل آن تیم فوتبالی شده‌ایم كه همه‌چیز دارد ولی تمام‌كننده ندارد. یك نفر كه پای همه تبعات اجرای این قانون بایستد. و آن مدلی نباشد كه نظیر سال‌های دهه ۸۰ كه خودروی پژو۴۰۵ نقص فنی داشت و ناایمن بود ولی بازهم شماره‌گذاری می‌شد.

برنامه‌های ۵ساله دوم شهرتهران كه اجرا نشد

شهرداری تهران با وجود داشتن ثبات مدیریت در ۱۴ سال گذشته نتوانست اقدام موثری برای كاهش آلودگی هوا انجام دهد. براساس برنامه ۵ساله دوم شهرداری تهران به منظور كاهش آلودگی هوا مقرر شده بود اتوبوس‌های شهر به فیلتر جذب دوده مجهز شوند. همچنین مقرر شده بود كاتالیست‌های تاكسی‌های شهر نیز تعویض شود. اما گفته شد به دلیل عدم تامین بودجه اجرایی نشد. سه هزار اتوبوس فرسوده در تهران در حال تردد هستند كه جایگزین نشد و توسعه خطوط مترو جای خود را به توسعه خطوط بزرگراه‌هایی داد كه بیشتر و بیشتر به شهر خودرومحور بها می‌داد. با چنین وصفی نمی‌توان گفت كه شهردار قبلی تهران با اختیارات تام می‌توانست نسخه آلودگی هوا را بپیچد كمااینكه با بهره‌برداری از پل‌طبقاتی صدر ترافیك این منطقه روان نشد.

قرص مسكن برای بیماری مزمن

كارگروه كاهش آلودگی هوای تهران در سومین روز زمستان مقرر كرد تا پایان دی۱۳۹۶ تردد كامیون‌های فرسوده و دودزا ممنوع ‌است. شاید چنین اقدام‌هایی كه معمولا حین بروز مشكل اتخاذ می‌شود این پرسش را جدی‌تر می‌كند كه حل بحران آلودگی هوا مساله دولتمردان و مسوولان مربوط به این حوزه نیست وگرنه همه می‌دانند پاییز و زمستان فصل ایستایی هواست.

شهرداری تهران نیز مدعی است اگر توسعه مترو و حمل و نقل عمومی، معاینه فنی خودروها، توسعه فضای سبز، نوسازی ناوگان تاكسیرانی همزمان با هم اجرا شود سالانه ۲۰درصد از میزان آلودگی هوا كاهش می‌یابد. به همین دلیل است كه وقتی به جدول این گزارش دوباره نگاهی بیندازید، خواهید دید كه وضعیت نه‌تنها بهتر نشده است كه وخیم‌تر هم شده است.

آلودگی هوا با زلزله چندان تفاوتی ندارد اولی به مرور جامعه را معیوب و مختل می‌كند و دومی به یك‌باره. اما هر در ایران شبیه هم هستند زیرا هیچ كس قاطعانه با آنها مواجه نشده است.