سلامت نیوز:ساکنان تهران از ترس وقوع زلزله بعدی شامگاه 29 آذر در تاریکی به اتاقک کوچک اتومبیل خود پناه برده‌اند.

به گزارش سلامت نیوز، ابتکار نوشت: تنها روشنایی این فضای کوچک، نوری است که از قاب کوچک تلفن‌های همراه سایر اعضای خانواده به چشم می‌خورد. افراد مدام فضای مجازی را رصد می‌کنند تا خبر تازه‌ای از زلزله بدانند اما چقدر از اخبار منتشر شده در آن شب، درست و دقیق بود؟ این پرسشی است که با اعلام دستگیری ۲۰ شایعه‌ساز زلزله تهران توسط پلیس فتا می‌توان فهمید در چنین وضعی عده‌ای درصدد تهییج و تشویش اذهان عمومی بودند که اردشیر گراوند، جامعه‌شناس درباره آن می‌گوید: این افراد مستحق برخورد جدی از سوی محاکم قضایی هستند. 
اما حال و هوای پایتخت‌نشینان در شب وقوع زلزله ۵.۲ ریشتری چگونه بود؟ «پارسا» شهروند 35ساله‌ای است که درباره آن شب به «ابتکار» می‌گوید: اخبار زیادی را در ساعات بعد از زمین‌لرزه از فضای مجازی خواندم اما تاثیری روی من نداشت. اقدام پلیس برای دستگیری شایعه‌سازان ستودنی است چراکه خانواده‌ها در چنین وضعی دچار استرس زیادی هستند و انتقال اخبار کذب، فضا را آشفته‌تر می‌کند. 
«مریم» دیگر ساکن تهران است که 21سال سن دارد. او به «ابتکار» می‌گوید: اخبار و جوک‌های زیادی را آن شب خواندم و به همه آنها با نگاه طنز و غیرجدی نگاه کردم. خبر یا مطلبی را هم برای کسی نفرستادم.

شایعه‌پراکنی از سر بیکاری است

برخلاف «مریم»، «محمدرضا» 23ساله یکی از شایعه‌های آن شب را برای بسیاری از دوستان و آشنایانش فرستاده است. او به «ابتکار» می‌گوید: با دستگیری شایعه‌پراکن‌ها موافق نیستم، آنها افرادی هستند که از سر بیکاری دست به چنین کارهایی می‌زنند بنابراین باید به صورت ریشه‌ای به این معضل توجه شود. موضوعی که «اشکان» 36ساله هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: چالش‌های فضای مجازی پس از وقوع زلزله هفته پیش را باید در جای دیگری بررسی کرد. 
«محسن» هم به‌نوعی موافق با دیدگاه «محمدرضا» و «اشکان» است. او که 28ساله است  می‌گوید: مردم باید آموزش‌های لازم را از قبل برای مواجهه با چنین وضعیتی ببینند تا در زمان بحران که انتشار شایعه‌ به اوج خود می‌رسد بتوانند فکر و رفتار خود را مدیریت کنند. 
اما «پویا» چندان با اظهارنظر دوستانش موافق نیست و معتقد است که باید جلوی افرادی که شرایط بحرانی را متشنج‌تر می‌کنند، بگیرند. او به «ابتکار» می‌گوید: استرس در شب وقوع زلزله تهران بسیار زیاد بود و همین حس باعث می‌شد افراد به فضای مجازی پناه ببرند و اخبار بعدی را دنبال کنند. حالا تصور کنید در چنین آشفته بازاری، میزان اخبار دروغ هم زیاد شود آن وقت اوضاع شهر بهم‌ریخته می‌شود درحالی که بسیاری از اخبار آن شب کذب بود و گذشت زمان هم این موضوع را تائید کرد. 

فقط به اخبار تصویری رجوع می‌کنم

از عقاید دهه شصتی‌ها و هفتادی‌ها که بگذریم، «محمدجواد»50ساله‌ است که درباره آن شب به «ابتکار» می‌گوید: فقط به اخباری که تصویری باشد رجوع می‌کنم برای همین تحت تاثیر شایعه‌های شب زلزله قرار نگرفتم. با این حال موافق دستگیری شایعه‌سازها هستم هرچند که وجود این افراد معضل است اما در وسط آشفتگی، آنها مشکل اصلی محسوب می‌شوند و باید از ادامه فعالیت آنان جلوگیری کرد. 
همه این اظهارات درحالی است که 2روز پیش رئیس پلیس پایتخت از دستگیری ۲۰ شایعه‌ساز که مبادرت به انتشار شایعه وقوع زلزله شدید در تهران کرده و باعث نگرانی مردم شده بودند، خبر داد.
به گفته سردار حسین رحیمی، پیش‌بینی زلزله هیچ پایه علمی ندارد و تمام مسائلی که منتشر شد، شایعه و کذب بود. پلیس فتا موضوعات این‌چنینی را رصد کرده و با هرگونه شایعه‌پراکنی که موجب نگرانی مردم شود، برخورد خواهد کرد، برای همین دیروز هم چند نفر از شایعه‌سازان زلزله اخیر به پلیس فتا احضار شدند.

فردای روز وقوع زلزله نیز جانشین پلیس فتا تهران بزرگ از احضار ۱۸شایعه‌ساز در فضای مجازی با دستور مقام قضایی خبر داد.
سرهنگ داود معظمی‌گودرزی توضیح داد: دقایقی پس از زمین‌لرزه هفته گذشته، پلیس فتا مانند سایر پلیس‌های پایتخت برای برقراری امنیت سریعا وارد عمل شد و از آنجا که اطلاع‌رسانی صحیح و به‌موقع نقش مهمی در ایجاد امنیت روانی جامعه داشت این پلیس رصد فضای مجازی را در دستورکار خود قرار داد. همکاران من در گشت‌زنی سایبری مشاهده کردند که تعدادی مدیران کانال‌های تلگرامی و نیز صاحبان صفحات اینستاگرامی برای جذب اعضا، اخبار نادرست و پیش‌بینی‌های غیرعلمی بارگذاری می‌کنند تا جذابیت کانال و صفحه خود را بیشتر کنند. از آنجایی که انتشار چنین اخباری منتج به تشویش افکار عمومی و مخدوش شدن امنیت روانی شهروندان می‌شد و در روند اطلاع‌رسانی درست اخلال به‌وجود می‌آورد سریعا عوامل این پلیس در عملیات‌های سایبری و شگردهای خاص مجازی این نفرات را شناسایی کردند. 
به گفته وی، پس از شناسایی این افراد، همان شب به آنان اخطار داده شد تا نسبت به اصلاح اطلاعات وارد شده اقدام کنند اما گزارشی از فعالیت 18نفری که در اصلاح اطلاعات ارائه شده دروغین خود اقدامی انجام ندادند به سرپرست دادسرای ناحیه 31 تهران داده و حسب دستور مقام قضایی پرونده مجرمانه برای آنان تشکیل شد. 

او به آن دسته از افراد و فعالان حوزه اطلاع‌رسانی مجازی که در شرایط خاص برای منفعت شخصی با اقدامات غیرقانونی جوسازانه به مصالح عمومی جامعه خدشه وارد می‌کنند، هشدار داد: مراقب رفتارهای سایبری خود باشند و اخلاق رسانه‌ای را همواره مدنظر قرار دهند و به یاد داشته باشند پلیس فتا پایتخت به صورت شبانه‌روزی تحرکات آنان را در مانیتورهای خود کنترل می‌کند. 
جانشین پلیس فتا تهران بزرگ همچنین از شهروندان خواست تا با مشاهده چنین شایعه‌پراکنی‌هایی در فضای مجازی موضوع را از طریق سایت WWW.POLICECYBER.IR به پلیس فتا گزارش کنند.
این ماجرا درحالی در چند روز گذشته پیش رفته است که گراوند به‌عنوان یک جامعه‌شناس معتقد است: وقتی موضوعی فراتر از دامنه تحمل نظام اجتماعی باشد و حتی حقوق افراد را تضییع کند باید با چنین مواردی برخورد شود. 

قسمت طنز اخبار خوب بود

او درباره آسیب‌شناسی فضای مجازی در شب وقوع زلزله تهران می‌گوید: مطالبی که در قالب طنز منتشر می‌شد جالب بود و حتی می‌توانست در بهتر شدن وضع بحرانی کمک کند اما انتشار اخبار کذب از سوی کانال‌ها و صفحاتی که مخاطبان زیادی هم دارند قابل چشم‌پوشی نیست چراکه در آن موقعیت تخریب روحیه شهروندان اوضاع را متشنج‌تر خواهد کرد. بنابراین کوچکترین اقدامی که تنش را بیشتر کند مستحق توبیخ و برخورد قضایی است. 

به اعتقاد این جامعه‌شناس، باید مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و ایجاد روحیه و امید جزو مطالبات مردم شود تا در مواقع بروز بحران تاثیر شایعه‌ها به حداقل ممکن برسد. راه‌اندازی کمپین‌های توسعه امید و انتشار اخبار شادی‌بخش هم به مرور در بطن جامعه تاثیر خود را نشان خواهد داد، اگرچه نمی‌توان منکر مشکلات زیاد کشور شد اما باید از جایی شروع کرد و چه بهتر با روحیه‌بخشی و ایجاد جوی نشاط آفرین، فضا را برای هر چه بهتر شدن وضع کشور پیش برد. از یاد نبریم که جامعه جوان و سالم ایران سرمایه‌ای است که نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود بنابراین باید از همین ظرفیت عظیم برای پیشبرد اهداف بهره برد.
سخنان این پژوهشگر اجتماعی درحالی است که فقر آموزش و فرهنگ‌سازی در جامعه به‌عنوان موضوع مغفول مانده، بار دیگر در حادثه طبیعی هفته گذشته تهران خود را نشان داد و نتیجه آن نه‌تنها آشفتگی در معابر و فکر ساکنان پایتخت بود که در فضای مجازی هم به اوج خود رسید.