سلامت نیوز:بحران آب، مساله‌ای که مدت‌ها پیش زنگ خطر آن به صدا درآمده است. آن چنان که تیر امسال علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران اعلام کرد که بحران آب در ایران وارد مقوله امنیتی شده است. گرچه بحران آب در ایران تحت تاثیر چهار عامل عمده رشد جمعیت، کشاورزی ناموثر، مدیریت بد و عطش توسعه قرار دارد، اما ما با پدیده اسراف آب هم رو به رو هستیم.
به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: آن چنان که تا حدودی سلبریتیها، نخبگان و سمن‌ها می‌توانند تا حدودی مردم را به سمت مصرف درست سوق دهند. امیر محمود حریرچی، جامعه شناس در مورد نقش سلبریتیها، نخبگان و سمن‌ها برای مقابله با بحران آب می‌‌گوید: سلبریتیها، نخبگان و سمن‌ها می‌توانند مصرف بهینه آب را در عمل نشان دهند و مصرف درست را به عنوان یک اخلاق مطرح کنند و در نهایت موجب صرف جویی در آب شوند، اما باید گفت که گرچه رفتار افراد سرشناس در مقابله با بحران آب تاثیر گذار است، ولی مشکل اصلی بی آبی مدیریت غلط است که اکنون بحران آب را رقم زده است. در واقع باید بیشتر روی مصرف درست تاکید کنیم.
از منظر شما بسیج مردمی، فرهنگسازی و آگاهی‌رسانی برای مقابله با بحران آب تا چه حدی راهگشاست؟
باید بگویم که تاکنون در رابطه با بحث مقابله با بحران آب فرهنگسازی به صورت واقعی صورت نگرفته است. اکنون در جامعه 80درصد آب به صورت بیهوده مصرف می‌شود. در واقع 80درصد آب مصرفی برای کشاورزی است و تنها پنج‌درصد مصرف آب خانگی داریم. این در حالی است که ما آب‌رسانی قطره‌ای را به کل دنیا یاد داده‌ایم، ولی اکنون خودمان با بحران آب مواجه هستیم. ما باید روی اخلاق مصرف کار کنیم. مخالف مصرف آب نیستیم، اما باید مصرف آب به درستی صورت بگیرد. اینکه برخی شیر آب را باز میکنند و خودرو یا حیاط منزل خود را می‌شویند، به بحران آب دامن می‌زند. اکنون شاهد خشک شدن دریاچه ارومیه نیز هستیم. در واقع ما بیشتر از صرفه جویی با بحران اخلاق مصرف مواجهیم، اخلاق و ارزشی که باید تحت عنوان مصرف صحیح آب درونی سازی شود. اما جای تاسف دارد که ایران به عنوان یکی از پر مصرف‌ترین کشورهای دنیا مطرح است. به عبارت دیگر قشر بالای جامعه ما حتی در مواد اولیه زندگی مانند غذا، بهداشت، درمان و آموزش 22 برابر دهک پایین در حال مصرف است.
برای مثال مصرف غذا را در نظر بگیرید، زباله‌هایی که جمع آوری می‌شوند بیشتر غذا هستند، حتی ما کاغذ و نایلون هم بیهوده مصرف می‌کنیم، در حالی که در جاهای دیگر دنیا نایلون به اکراه مصرف می‌شود. ما همچنین در مصرف برق هم صرفه جویی نداریم و همگی مان در تلویزیون یادمان هست که بارها و بارها تیزر آموزشی «هرگز نشه فراموش لامپ اضافی خاموش» پخش شده است. اکنون ما در جامعه به جایی رسیده ایم که دچار فقر فرهنگی هستیم و فکر می‌کنیم که مصرف بیشتر نشان‌دهنده کلاس بیشتر است. در واقع انگار هر چه افراد بیشتر مصرف کنند نشان‌دهنده میزان دارایی آنهاست، در حالی که به نظر بنده مصرف بیشتر نشان‌دهنده بی کلاسی است. بر‌اساس آنچه در دنیا دیدم، مردم جهان به سمت صرفه جویی می‌روند و در زندگی خود از اسراف فاصله می‌گیرند، اما ایرانیان نه تنها در آب و بنزین بلکه در دارو نیز مصرف بیشتری دارند. نباید همه اسراف‌گری‌ها را رها کنیم و صرفا به بحران آب توجه کنیم. نمی‌توانیم به مردم بگویم که یک لیوان آب کمتر مصرف کنند. باید مصرف درست را نشانشان دهیم. باید ارتقای فرهنگی صورت بگیرد. باید روی این مساله تاکید کنیم. در واقع باید به مردم نشان دهیم که اگر آب را درست مصرف نکنند با بحران‌های متعددی مواجه خواهند شد. مصرف نابجا یکی از نمودهای بحران فرهنگی است. همان‌طور که گفتم جامعه ایرانی در دنیا معروف به پرمصرف‌ترین هاست.
مدت هاست که شاهد فعالیت سمن‌ها در راستای مقابله با بحران آب هستیم. به نظر شما آیا عملکرد آنها نتیجه بخش بوده است؟
سمن‌ها در بیشتر موارد با افراد فقیر و محروم سر و کار دارند و در جهت حمایت از آنها کار میکنند. اصلا افراد فقیر و محروم آبی ندارند که بخواهند مصرف کنند، حتی هنوز خیلی از مناطق لوله کشی نشده‌اند. سمن‌ها در واقع تنها نقشی که می‌توانند ایفا کنند این است که کمپ راه بیندازند و مصرف کمتر، درست‌تر و بجا‌تر را به مردم یاد دهند تا به این طریق بحران آب تا حدودی جبران شود. بنابراین اگر در همه زمینه‌ها از طریق سمن‌ها و کمپین‌ها طریقه درست مصرف کردن مطرح شود، افراد در زندگی خود اخلاق مصرفی را فرا می‌گیرند. آن چنان که مصرف اضافی از دهک بالای جامعه حذف و در دسترس محرومان قرار می‌گیرد تا به این شکل جامعه به رشد برسد.
شاهد تاثیر فضای مجازی در افکار عمومی هستیم. آیا نخبگان، سلبریتیها و... می‌توانند در راستای مقابله با بحران آب فرهنگسازی کنند؟
سلبریتیها و نخبگان هم می‌توانند مصرف بهینه آب را در عمل نشان دهند و مصرف درست را به عنوان یک اخلاق مطرح کنند و در نهایت موجب صرفه جویی در آب شوند، اما باید گفت که گرچه رفتار افراد سرشناس در مقابله با بحران آب تاثیر گذار است، ولی مشکل اصلی بی آبی مدیریت غلط است که اکنون بحران آب را رقم زده است. در واقع همان‌طور که گفتم ما باید بیشتر روی مصرف درست تاکید کنیم. در این قضیه قطعا افراد سرشناس می‌توانند در فرهنگسازی سهیم شوند، اما آیا آنها در مصرف بنزین هم صرفه جویی دارند؟ در واقع استفاده بیش از حد از خودروهای شخصی موجب مصرف بیهوده بنزین شده است. من نمی‌توانم بحران آب را جدا کنم. اگر قرار است اقدامی در راستای فرهنگ درست مصرف به جامعه القا شود باید روی تمام مشکلات کار کنیم.
شما اشاره کردید که بحران آب را نمی‌توانید از سایر مسائل جدا کنید...
بله چون در بسیاری از موارد دچار مصرف گرایی هستیم و آموزش در این راستا نقش بسزایی دارد. از سوی دیگر، مسئولان کشور باید بتوانند نشان دهند که چگونه در زندگی خود صرفه جویی دارند. این مهم‌تر است. گرچه سلبریتی ها، نخبگان و سمن‌ها نقش اساسی در کاهش مصرف درست دارند، اما چقدر می‌توان از آنها توقع داشت؟ اگر قرار است آنها چگونگی مصرف بهینه را به جامعه تزریق کنند، در مقابل عملکرد مسئولان هم تاثیر گذار است. روزانه انواع و اقسام غذاها دور ریخته می‌شود. همچنین ممکن است که یک وزیر با خودرویی تردد داشته باشد، اما در عمل شاهد هستیم که تمام روسا یک ماشین با راننده در اختیارشان است. از این‌رو هر چه سمن ها، نخبگان و سلبریتیها فرهنگسازی کنند، میسر نخواهد بود، چون عملکرد مسئولان هماهنگ با آموزش صرفه جویی در زمینه‌های مختلف نیست.
بنابراین باید این هماهنگی ایجاد شود و شعار مصرف کمتر زندگی بهتر در زندگی همه افراد نمود پیدا کند. شاهد مقابله با بحران‌ها هستیم. این در حالی است که مصرف هزینه دارد و به نوعی لوکس گرایی هم مد شده است. بنابراین دوباره تاکید می‌کنم صرفا بحران آب را از مسائل دیگر جدا نکنیم. اصل قضیه درست مصرف کردن است. این در حالی است که با مصرف بی رویه حق عده‌ای ضایع می‌شود.
نظر شما