سلامت نیوز :مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت: اعتیاد دارویی به كمك دستفروش‌های كنار خیابان و داروخانه‌ها در حال شیوع است و به شكل خزنده و پنهان پیشروی می‌كند.

شهرام خرازی‌ها در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: وقتی صحبت از واژه "اعتیاد " به میان می‌آید بلافاصله سوءمصرف مواد مخدر و محرك در ذهن تداعی می‌شود در حالی كه شكل پنهانی از اعتیاد وجود دارد كه از نظر ایجاد آثار مخرب جسمی و روانی دست كمی از مواد مخدر از جمله هروئین، كراك و مواد محرك از جمله شیشه و اكستازی ندارد.

وی با بیان اینكه معمولاً این نوع اعتیاد كمتر مورد توجه سیاستگذاران و مسئولان قرار می‌گیرد و برای مردم تا حدود زیادی ناشناخته و نامكشوف است تصریح كرد: این شكل از اعتیاد بیشتر اوقات نادیده گرفته شده و از دید بسیاری از افراد اصلاً اعتیاد محسوب نمی‌شود.

خرازی‌ها افزود: سیاستگذاران و مسئولان عمدتاً روی مواد مخدر و مواد محرك متمركز می‌شوند به همین خاطر هم داروهای اعتیادزا و مورد سوءمصرف اعم از مخدر و محرك در بسیاری از برنامه‌های كشوری مقابله با اعتیاد یا به حاشیه رانده شده یا به فراموشی سپرده می‌شوند.

وی گفت: اعضاء خانواده، دوستان، همكاران و نزدیكان افراد معتاد به دارو در بسیاری از مواقع متوجه اعتیاد دارویی وی نمی‌شوند چون نگهداری و مصرف قرص، كپسول، شربت و آمپول رفتاری عادی تلقی می‌شود و كاملاً طبیعی به نظر می رسد. به خصوص اینكه سالهاست این عادت غلط در هموطنان ما ریشه دوانده كه همیشه مقداری دارو در اتومبیل، محل كار، خانه، كمد، جیب لباس و...نگهداری كنند و از آن بدتر به هنگام ابتلا به بیماری به خوددرمانی بپردازند.

این مدرس و پژوهشگر پیشگیری از اعتیاد ادامه داد: مصرف استامینوفن كدئین، دیازپام و امثال آن به محض بروز كمترین درد جسمی، سردرد، احساس كسالت، كم‌خوابی، بدخوابی، بی‌خوابی، اضطراب و... یا مصرف تركیبات افدرین در هنگام بروز علائم آلرژی، حساسیت و...بدون مراجعه به پزشك به یك عادت جمعی و كاملاً پذیرفته شده بدل شده است كه نتیجه برخی از این خوددرمانی‌ها اعتیاد به دارو و حتی مواد مخدر و محرك است.

وی با بیان اینكه مصرف گهگاه دارو به مرور جای خود را به مصرف مزمن و در نهایت سوءمصرف دارویی خواهد داد اضافه كرد: گروه بنزودیازپین‌ها مانند دیازپام، اگزازپام، كلردیازوپوكساید، زاناكس همچنین استامینوفن كدئین، ترامادول، شربت سرفه مانند دیفن هیدرامین كامپاند، پرومتازین، اكسپكتورانت از شایع ترین داروهایی هستند كه در بازار دارویی ایران با قیمت نازل عرضه شده و بسیار مورد سوءمصرف قرار می‌گیرند.

خرازی‌ها گفت: استامینوفن كدئین، دیازپام و ترامادول در حال حاضر فروش بالایی دارند و بخش قابل توجهی از این فروش به علت سوءمصرف دارویی است. "ترامادول " یك ماده ضد درد برای تسكین دردهای حاد یا مزمن با شدت متوسط تا نسبتاً شدید است كه تأثیر مستقیم خود را بر سیستم اعصاب مركزی - مغز و نخاع - می‌گذارد.

وی اضافه كرد: ترامادول پس از مصرف خوراكی به سرعت جذب می‌شود و اثر ضد درد شكل خوراكی آن پس از 2 تا 3 ساعت به حداكثر می‌رسد و تا 6 ساعت ادامه پیدا می كند. همچنین مصرف همزمان ترامادول با نوشابه‌های الكلی، تریاك و مشتقات تریاك همچنین داروهای آرامبخش نظیر دیازپام، اگزازپام، لورازپام و...بسیار خطرناك است زیرا سبب افت شدید عملكرد مغز و كاهش تنفس طبیعی می‌شود.

خرازی‌ها تصریح كرد: مصرف خودسرانه، بدون نسخه و خارج از كنترل پزشك منجر به افزایش تمایل فرد به مصرف بیشتر، ایجاد حالت تحمل و نوعی اجبار غیر قابل كنترل به بالابردن دوز داروی مصرفی به منظور رسیدن به حالت نشئگی می‌شود به گونه‌ای كه اگر فرد به یكباره و ناگهان مصرف ترامادول را كنار بگذارد علائم جسمی و روانی محرومیت از دارو كه اضطراب، تعریق، درد و بی‌حسی دست و پا، حالت تهوع، بی‌خوابی، اسهال، لرزش ، توهم و كه نشاندهنده اعتیاد به ترامادول است، بروز می كند.

وی یادآور شد: یك معتاد به دارو ممكن است در روز 20 قرص دیفنوكسیلات یا همین تعداد قرص ترامادول به قصد كسب لذت ببلعد. معتادان به این داروها جمعیت پنهان معتادان را تشكیل می‌دهند كه اغلب هم از نظر دور می‌مانند.

مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی تهران با اشاره به اینكه اعتیاد به دارو كم‌خرج است گفت: دستیابی به دارو راحت‌تر از دستیابی به مواد مخدر و محرك است و سوءمصرف كنندگان دارو راحت‌تر از معتادان به مواد مخدر و محرك می‌توانند از چنگال قانون بگریزند.

وی افزود:‌ متأسفانه نگهداری، حمل، مصرف و سوء مصرف برخی داروها منع قانونی ندارد و سوءمصرف كنندگان دارویی از دید عامه معتاد محسوب نمی‌شوند و مثل معتادان برای مردم دافعه برانگیز نیستند. تمام این عوامل سبب می‌شوند تا اعتیاد دارویی به شكل خزنده و پنهان به پیشروی خود تداوم بخشد.

خرازی‌ها گفت: قبح این نوع اعتیاد روز به روز بیشتر ریخته می‌شود. برخی از داروخانه‌ها داروهای اعتیادزا و مورد سوءمصرف را بدون نسخه پزشك در اختیار ارباب رجوع قرار می‌دهند و سوءمصرف‌كنندگان دارو به سرعت در می‌یابند كه داروهای كدام شركت حالت تخدیر بیشتری ایجاد می كنند. در نتیجه هنگام مراجعه به داروخانه برای ابتیاع دارو علاوه بر نام دارو نام شركت تولیدكننده را نیز به نسخه‌پیچ اعلام می‌كنند تا به داروی مورد نظرشان با مارك دلخواه دست یابند. البته جالب است كه داروخانه‌های متخلف هم كوچكترین مقاومتی به خرج نمی‌دهند و خواسته غیرقانونی ارباب رجوع را بلافاصله اجابت می‌كنند.

وی خاطرنشان كرد: البته این فقط داروخانه‌ها نیستند كه به اعتیاد دارویی دامن می‌زنند بلكه این داروها در بساط دستفروش‌های كنار خیابان نیز به وفور مشاهده می‌شود حتی در برخی شهرهای كوچك و روستاها داروهای مورد سوءمصرف از طریق بقالی‌ها نیز قابل ابتیاع است. جالب است كه تاریخ مندرج روی لفاف داروهای موجود در بساط دستفروش‌ها و بقالی‌ها حاكی از آن است كه بسیاری از این داروها به تازگی تولید شده‌اند.

خرازی‌ها اضافه كرد: در بعضی از عطاری‌ها داروهای مورد سوءمصرف به صورت پودرشده و مخلوط با دیگر داروها در داخل كپسول‌های دست ساز ریخته شده و به عناوین مختلف از جمله داروی ترك اعتیاد، رفع بی‌خوابی، درمان انزال زودرس و... در حجمی انبوه به فروش می‌رسند.

وی اظهار داشت:‌ فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش‌ها، باورها و عادات نادرست مرتبط با مصرف دارو و اعتیاد كه گاه فاجعه آفرین است بدون اصلاح و بازنگری قوانین فعلی، وضع قوانین جدید به منظور پركردن خلاء قانونی موجود، اجرای صحیح و بدون ارفاق قوانین، تشدید نظارت‌ها، آگاهی‌بخشی عمومی از طریق رسانه‌های گروهی و... امكانپذیر نخواهد بود.