البته عواملی چون ناچیز بودن اعتبارات تخصیص داده شده عملا اجرای طرح را زمانبر و طولانی کرد تا این که 17 سال بعد، در سفر دی ماه 1392 رئیس جمهور روحانی و هیات دولت به خوزستان، مصوب شد5/1 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی برای شتاب گرفتن طرح برداشت شود.

طی چهار سال گذشته اجرای فاز اول طرح بسرعت عملیاتی شد، به‌گونه‌ای که مراحل پایانی خود را طی می‌کند و در همین خصوص حدود یک هفته پیش، رضا ویسه، معاون نظارت و هماهنگ‌کننده معاون اول رئیس جمهوری از پایان یافتن گام نخست طرح تا آخر تیر ماه 97 خبر داد و یادآور شد گام دوم طرح نیز پس از مطالعات دقیق اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و تامین آب شروع خواهد شد.

ویسه گفت فاز اول طرح شامل 295 هزار هکتار از اراضی تجهیز شده طرح 550 هزار هکتاری است که هم‌اکنون 86 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پس از بهره وری کامل تا پایان تیرماه، به بهره‌برداران محلی تحویل قطعی می‌شود.

وی با تاکید بر این که فاز دوم طرح نیز در کوتاه‌ترین زمان ممکن آغاز خواهد شد، افزود: برخی مقدمات اجرای فاز دوم همچون زهکش‌های اصلی هم‌اکنون انجام شده، ولی امیدواریم با برنامه‌ریزی دقیق تا سال 1400 کل طرح به اتمام برسد تا مردم خوزستان و کشاورزان پرتلاش استان از مزایای اقتصادی و اجتماعی این طرح بهره‌مند شوند.

وعده لفظی وزارت نیرو

اما اجرای فاز دوم طرح که مسئولان آغاز عملیات آن را سال آینده اعلام کرده‌اند، از هم‌اکنون با چالش‌های مهمی چون بحث تامین منابع آبی دست به گریبان است. در واقع اگر چاره‌ای برای تامین منابع آبی طرح اندیشیده نشود، تجهیز و آماده‌سازی اراضی، زحمتی است بی‌سود و بی‌سرانجام. البته در این زمینه اخیرا مسئولان وزارت نیرو موافقت‌ لفظی خود را با تخصیص منابع آب مورد نیاز اعلام کرده‌اند، ولی هنوز هیچ مجوز رسمی از سوی این وزارتخانه به فاز دوم اختصاص نیافته است.

علی‌مراد اکبری، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک دراین باره به جام‌جم می‌گوید: براساس تفاهم‌های اولیه طرح در دولت نهم، وزارت نیرو قرار بود برای کل مساحت طرح آب تخصیص دهد، اما در نهایت فقط برای 312 هزار هکتار در فاز اول آب تامین شد.

اکبری می‌افزاید در عمل منابع آبی همان 312 هزار هکتار هم به‌طور کامل تخصیص داده نشد و وزارت نیرو با وجود وعده‌های داده شده، فقط آب مورد نیاز 295 هزار هکتار از اراضی را متقبل شد که درنهایت این گستره در قالب فاز اول طرح 550 هزار هکتاری خوزستان احیاء شد.

وی درباره تخصیص آب مورد نیاز اجرای فاز دوم نیز می‌گوید: اگرچه در مراحل ابتدایی مذاکرات اجرای فاز دوم، وزارت نیرو تاکید بر ناکافی بودن منابع آبی داشت، اما در نهایت با دستور مستقیم رئیس‌جمهور منابع مورد نیاز فاز دوم هم تخصیص داده شد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک، درباره حجم نهایی آب مورد نیاز طرح یادآور می‌شود که برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد خوزستان اکنون در مجموع 11 میلیارد متر مکعب آب مصرفی نیاز دارد و شش میلیارد مترمکعب آب نیز از وزارت نیرو بابت اجرای طرح 550 هزار هکتاری می‌خواهیم که در مجموع حجم آب مورد نیاز خوزستان به 17 میلیارد خواهد رسید.

اکبری با یادآوری این که تاکنون 19‌میلیون متر شبکه آبرسانی و 28 میلیون متر زهکشی زیر زمینی در فاز اول طرح صورت گرفته، درخصوص مزایای اجرای پروژه می‌گوید: افزایش تولیدات کشاورزی، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم، ساماندهی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان و گسترش امنیت اجتماعی به همراه توسعه ساختار اجتماعی از جمله دستاوردهای طرح است که با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب در زمینه اشتغال‌زایی باید مورد نظر قرار گیرند.

مشکلات مالی داشتیم، حل شد

در همین حال، یدا... شمایلی، مدیرعامل موسسه جهاد نصر و مجری طرح 550 هزار هکتاری درباره تامین منابع آبی فاز دوم طرح به جام‌جم می‌گوید خوشبختانه طی بازدید معاون هماهنگی معاون اول رئیس‌جمهور از اراضی مربوط به فاز دوم طرح، موافقت تخصیص آب مورد نیاز از وزارت نیرو دریافت شده است.

شمایلی با اشاره به مشکلات مالی تکمیل طرح می‌افزاید: سازمان آب و برق خوزستان که مسئول تکمیل کانال‌های آبرسانی در فاز اول بودند، در مراحل پایانی با کمبود منابع مالی مواجه شدند که خوشبختانه به دستور رهبر معظم انقلاب مجوز برداشت صد میلیون دلار از
5/1 میلیارد دلار برای تکمیل طرح با همکاری جهاد کشاورزی صادر شده است.

تاخیر در تصمیم‌گیری، تحمیل هزینه‌های اضافی

از سوی دیگر حسن علاقه‌بند، معاون اجرایی موسسه جهاد نصر نیز به ضرورت اجرای سریع فاز دوم طرح اشاره کرده و به جام‌جم می‌گوید: در فاز اول طرح برای انجام عملیات در هر هکتار بین 16 تا 17 میلیون تومان هزینه شده است که اگر برای آغاز فاز دوم وقفه‌ای ایجاد شود، هزینه‌های بیشتری به طرح تحمیل می‌شود که در شرایط فعلی اقتصاد کشورمان منطقی نیست.

علاقه‌بند می‌افزاید هم اکنون و با توجه به افزایش هزینه‌ها در سال‌های اخیر نیز برآورد ما برای اجرای فاز دوم (در صورت ادامه فعالیت به صورت متوالی) حدود 3/5 میلیارد دلار است که درصورت ایجاد وقفه برآوردهای مالی باید دوباره بررسی شود و به‌طور قطع افزایش خواهد یافت.

معاون اجرایی موسسه جهاد نصر به اشتغال‌زایی طرح هم اشاره کرده و یادآور می‌شود: برای اجرای فاز اول طرح حدود 6500 نفر به کار گرفته شده‌اند و اگر به دلایلی ادامه طرح با چالش و تاخیر مواجه شود، این تعداد فرصت شغلی در استان از میان خواهد رفت، ضمن این که برای فاز دوم هم برآورد کرده‌ایم حدود 4000 نفر دیگر به کار گرفته شوند که آن اشتغال‌زایی هم نابود می‌شود.

علاقه‌بند به بحث تخصیص آب هم اشاره کرده و می‌گوید: گرچه به‌صورت ضمنی موافقت‌هایی برای تخصیص آب مطرح شده، اما هنوز هیچ مجوز رسمی از سوی وزارت نیرو برای تامین آب فاز دوم صادر نشده که همین امر در زمینه دریافت اعتبارات و انجام مراحل اداری خلل ایجاد کرده است؛ زیرا تا مجوز تخصیص آب صادر نشود، اعتباری هم برای اجرای طرح اختصاص نمی‌یابد.

گزارش مکتوب بیاید، ورود می‌کنیم

علی بختیاری، دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس ورود مجلس به این طرح و رفع مشکلات و تصمیم گیری برای اختصاص اعتبارات مورد نیاز را منوط به ارائه گزارشی مکتوب و رسمی از سوی وزارت جهاد کشاورزی درباره روند اجرای کار دانسته و به جام‌جم می‌گوید: تمام اطلاعاتی که کمیسیون کشاورزی مجلس درباره طرح 550 هزار هکتاری خوزستان در اختیار دارد، از جلسات مختلف مجلس و برخی اخبار منتشر شده در رسانه‌ها بوده، درحالی که هنوز هیچ گزارش مکتوبی از وزارتخانه ذی‌ربط دریافت نکرده است.

بختیاری می‌افزاید: کمیسیون کشاورزی تصمیم‌گرفته پس از پایان بررسی بودجه سال 1397 کمیته‌ای را برای بررسی و ارزیابی مراحل پیشرفت کار طرح مذکور و همچنین بررسی مشکلات و هزینه‌های انجام شده به محل اجرای پروژه اعزام کند. به گفته وی، از آنجا که کمیسیون کشاورزی به‌صورت دوره‌ای در استان‌های مختلف جلساتی را برگزار می‌کند، احتمالا جلسه آینده کمیسیون کشاورزی مجلس پس از پایان بررسی لایحه بودجه، در خوزستان و به منظور بررسی کل پروژه 550 هزار هکتاری برگزار شود.