سلامت نیوز:انسان در طول تاریخ همواره به محلهایی برای تأمین خواستههای اجتماعی یا حتی سیاسی خود نیاز داشته است تا در آن به تبادل اندیشه، هنر و فرهنگ بپردازد. از گذشتههای دور تا امروز، در شهرها همواره فضاهایی برای اجتماع مردم و گفتوگو در زمینه مسائل مختلف وجود داشته است که البته میادین عمومی یا پلازا برای نیل به این هدف مکانهای مناسبی به شمار میآیند.
پلازا، اتاق نشیمن همسایه
چرا که این فضاها تنها عرصه جولان دادن مدلها و نظریههای اقتصادی و نظامهای پولی نیست بلکه محلی برای جریان یافتن زندگی روزمره و بستری برای تجارب متنوع و به یاد ماندنی است و حتی این فضاها محل برخورد رفتارها، افکارها و در عین حال محل رفع برخی نیازهای روزمره شهروندان است. سرزندگی، شادابی و پویایی را به خوبی میتوان در فضاهای باز شهری حس کرد چراکه روح زندگی در این محلها جریان دارد. به گزارش سایت دکانورسیشن، بسیاری از میدانهای اروپا در سوژه تأسیس فضاهای باز شهری الگوهای بسیار خوبی برای ما محسوب میشوند. در برخی کشورها این فضاهای باز شهری را اتاق نشیمن همسایه نیز مینامند و در مدیریت شهری بهطور جد روی ایجاد و بهبود آن متمرکز هستند.
اگرچه در راستای توسعه شهری تراکم افزایش مییابد، اما نباید نقش فضای باز شهری را در ایجاد جامعهای سالم و فعال نادیده گرفت. میادین عمومی یا همان پلازاها در بسیاری از شهرهای اروپایی مراکز زندگی روزمره افراد آن جامعه به شمار میآیند. حتی با توجه به حرکت جوامع بشری به سمت ماشینی شدن، اما برخی کشورها با علم به تأثیر جایگاه این فضاها معتقدند پلازاها هویت هر محله را شکل میدهند. از جمله فضاهای باز شهری برجسته میتوان به میدان فدراسیون در استرالیا، میدان سرخ در مسکو و میدان التحریر در مصر اشاره کرد.
بر اساس نظرات کارشناسان و متخصصان سایر کشورها میدانهای عمومی نباید تنها به مرکز شهر محدود شود چراکه آنها معتقدند انزوای اجتماعی یک اتفاق مهم و خطرناک در زمینه بهداشت روان در شهرها و حومه محسوب میشود. این فضاهای شهری که فرصتهایی را برای تعاملات اتفاقی فراهم میکند در ساخت جوامع سالمتر و پویاتر کمک شایانی میکند.
پلازا انواع مختلفی از فعالیتها را دربرمی گیرد و مردم را باهم مرتبط میکند. پلازا نشانگر بصری و روانشناختی درون شبکه خیابان است که به هدایت افراد در شهر و به شناخت هویت یک منطقه کمک میکند.
این میادین یا پلازاها به عنوان اتاق نشیمن محله جایگاه مشترکی را برای ساکنان آن فراهم میکند تا هرازگاهی یکدیگر را ملاقات کنند. به دنبال شکلگیری و رشد ارتباطات رسمی و غیررسمی در پلازاها یک حس و حال خوب و تعلق خاطری در این فضاها به آرامی رشد میکند.ویژگیهای میدانهای موفق متفاوت است و با توجه به تنوع بسیاری که در طراحی آن بر حسب فرهنگ و زمان و مکان و بستر و سلیقه طراح در طراحی میادین عمومی به کار میرود، اما مجموعهای از شرایط اساسی برای شکلگیری آن مورد نیاز است.برخی نظریه پردازان رشته معماری براین باور هستند که طراحان باید بین فضا و تعداد احتمالی ساکنان تعادل برقرار کنند. درنظرگرفتن میدانی که دسترسی به آن آسان باشد نیز این اطمینان را حاصل خواهد کرد که فضاهای شاد و پرجنب و جوشی را ایجاد میکنند. همچنین آنها معتقدند چهره یک میدان عمومی باید از فاصله 50 تا 70 متری قابل تشخیص و در 25 دقیقه مدت زمان شکل و جزئیات آن قابل درک باشد.
طراحی ساختمانها و عناصر مورد استفاده در آن از جمله درها، پنجرهها و... هم میتواند به زیبایی پلازاها بیفزاید. میادین عمومی گزینههای مناسبی برای نشستن و گفتوگو، برقراری ارتباط و ایجاد حس شادابی و حتی سرگرمی به شمار میآیند. با تفکر روی هر یک از عناصر استفاده شده در فضاهای باز شهری میتوان دعوتنامه وسوسه کننده و در عین حال کلید بهبود سلامت جسم و روان را برای آحاد مردم جامعه ارسال کرد و آنها را به سمت این مکانها کشید. ارتباط با افراد جدید در میادین با کاهش حس تنهایی احساس تعلق خاطر را در جامعه افزایش میدهد که در سلامت عموم با توجه به شیوع تنهایی در عصر امروز بسیار تأثیرگذار است.
نقش جهان ، نخستین پلازای ایرانی
میدانهای موفق مردم را به تعامل و برقراری ارتباط بیشتر تشویق میکند و مهمتر از همه اینکه روح زندگی و طراوت را برای آن منطقه به ارمغان میآورد و ساکنان آن احساس میکنند به آن جامعه تعلق دارند.
در یک تحقیق ارتباط بین پارکها، فضاهای باز شهری و فضای سبز و سلامت روان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت که نتیجه آن نشان داد فضاهای سبز و میادین عمومی بهطور معناداری با سلامت روان افراد ارتباط دارد. بر اساس این تحقیق سلامت روان افراد جامعه در گرو تعبیه فضای سبز مناسب و کافی در سطح شهر میباشد.در ایران نیز میدان نقش جهان اصفهان را به عنوان نخستین و قدیمیترین پلازا میشناسند، همچنین این میدان یکی از معروفترین پلازاهای آسیا محسوب میشود. البته میدان آزادی و میدان امام حسین(ع) که به تازگی عبور و مرور در آن به روی خودروها بسته شده و آیینهای مذهبی و دینی همچون عاشورا در آن انجام میگیرد را نیز به عنوان پلازا معرفی میکنند یا حتی پل طبیعت را که نمونه مدرن شدهای از پلازاهاست که فضای عمومی جدیدی را در تهران ایجاد کرده است.
اوایل سال 88 نیز پروژه موسوم به پلازای تهران کلید خورد و این پروژه که قرار بود ظرف مدت 2.5 سال به اتمام برسد بعد از گذشت هشت سال بالاخره به بهرهبرداری رسید، اما پلازای ولیعصر هیچ کدام از عناصر یک میدان عمومی را ندارد چراکه پلازا به معنای محل و معبری است که در آن پیاده رو بر سوارهرو و خودرو غلبه داشته و در آن مراکز خرید و صندلیهایی برای استراحت موقت عابران درنظر گرفته میشود و به عبارتی میتوان گفت پلازا نسخه مدرن همان بازارچههای سنتی است، اما این میدان با این ویژگیهای پلازا فاصله دارد. هنوز علائمی از پلازا در این فضا قابل مشاهده نیست، اما آنچه مشهود است انتقال عناصر پیاده به زیر زمین به نفع خودروها است که با هدف اصلی پلازا مغایرت دارد. در این خصوص شهرام جباری زادگان، کارشناس برنامهریزی شهری هم در گفتوگو با ایسنا در مورد ایوان انتظار گفته بود نخستین ویژگی پلازای میدان حضرت ولیعصر(عج)، محو شدن نماد خاطره انگیز این میدان زیبا و جایگزینی سازهای زیرزمینی به جای آن است که باید با هلی کوپتر رفت بالای آنجا و دید آن پایین و داخل آن چه خبر است.
وی میگوید: سازهای که در میدان حضرت ولیعصر(عج) اجرا شده، فاقد مختصاتی است که در ادبیات شهرسازی از پلازا سراغ داریم.
رحمتالله حافظی، رئیس سابق کمیسیون سلامت شورا هم درخصوص اجرای این پروژه به ایسنا گفته بود شهرداری به دنبال شو، مانورهای نمایشی و تزیینی است، اما زخمها و مشکلات فرهنگی جامعه بسیار عمیقتر از آن است که با راهاندازی راسته فرهنگی و رفتارهای سطحی درمان شود.
به گفته او: مشکلات فرهنگی با ساخت یک راسته حل نمیشود و باید برنامهریزی دقیق داشت و با حرکات سطحی و روبنایی قابل حل نیست.با توجه به نیاز شهرها برای داشتن پلازا اگر قرار است میادین دیگر هم به یک پلازا تبدیل شوند بهتر است قبل از شروع اجرای طرح تمام عناصر آن توسط کارشناسان و متخصصان این زمینه مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد تا طرح با شکست مواجه نشود.
نظر شما