اگرچه آمار رسمی از تعداد دقیق معلولان در کشور وجود ندارد اما از تعداد پرونده‌های تشکیل شده در سازمان بهزیستی می‌توان گفت تنها حدود یک میلیون و 200هزار نفر معلول عضو این سازمان هستند که اغلب آنها برای تردد در شهر با مشکلات زیادی مواجهند. چندی پیش محمد علی نجفی، از زندانی شدن معلولان در خانه‌ها به علت آماده نبودن شهر برای آنها خبر داده بود.

سلامت نیوز:«چند ماه است که در خانه حبس شده‌ام. پدرم سال‌ها پیش فوت کرد و مادرم هم از کار افتاده است. آخرین باری که از خانه بیرون آمدم، حدود یکماه پیش بود. داروهایم تمام شده بود و به ناچار باید خودم را تا داروخانه می‌رساندم.، اما چند خیابان بالاتر، شهرداری چاله  بزرگی کنده بود که به زحمت می‌شد با دو پای سالم از کنار آن رد شد! درست یادم هست، یک ساعتی معطل ماندم، هیچکس حتی برای کمک پیش قدم نشد، تا اینکه مجبور شدم از همان راهی که آمده بودم، برگردم...»

به گزارش سلامت نیوز، ایران نوشت: اینها را مهدی،  معلول 39 ساله‌ای می‌گوید که یک تب و لرز ساده برای همیشه ویلچر‌نشین‌اش کرده. خودش می‌گوید تابه حال به تنهایی در خیابان رفت و آمد نکرده و همیشه یک نفر، مثل سایه  همه جا دنبالش بوده است. مهدی حالا حسرت یک گردش تنهایی در یک روز آفتابی به دلش مانده، نه اینکه معلولی اجازه رفت و آمد در شهر نداشته باشد که اگر بخواهد هم نمی‌تواند در خیابان به تنهایی چرخ بزند.... در واقع معابر، جوی‌ها و موانع و دست اندازهایی که هر روز سر از جایی در می‌آورند، به آنها اجازه نمی‌دهد که بتوانند بی‌دغدغه و بدون نیاز به کمک در شهر تردد کنند. این مسأله البته درد‌دل خیلی از آنهاست و فاجعه زمانی است که معلولی، همراهی برای کمک نداشته باشد، آن وقت خانه ماندن را به بیرون آمدن ترجیح می‌دهد! می‌شود کسی شبیه مهدی، که حدود یکماه است، رنگ خیابان‌ها را ندیده است.» بعضی ساختمان‌ها نه آسانسور دارد و نه رمپی برای تردد معلولان پیش‌بینی شده، برای همین حتی نمی‌توانم به خانه خواهر و برادرهایم بروم. نه اینکه  نخواهم، از اینکه برای هربار بیرون آمدن باید التماس و خواهش و تمنا کنم، خسته شده‌ام.»  

معلولان زندانی منازل شده‌اند


اگرچه آمار رسمی از تعداد دقیق معلولان در کشور وجود ندارد اما از تعداد پرونده‌های تشکیل شده در سازمان بهزیستی می‌توان گفت تنها حدود یک میلیون و 200هزار نفر معلول عضو این سازمان هستند که اغلب آنها برای تردد در شهر با مشکلات زیادی مواجهند. چندی پیش محمد علی نجفی،  از زندانی شدن معلولان در خانه‌ها به علت آماده نبودن شهر برای آنها خبر داده بود. او هم تلویحاً پذیرفته بود، شهری که روزانه بیش از 10 میلیون نفر در آن تردد می‌کنند، خودخواهانه معلولانش را نادیده گرفته است. آنطور که«مصطفی سراج» مدیر بهزیستی شهر تهران گفته است: «فقط 27 درصد مکان‌های عمومی و 15درصد فضاهای آموزشی، مناسب‌سازی شده  و به‌طور میانگین تنها 30 درصد سطح شهر تهران دارای مناسب‌سازی است.» به نظر می‌رسد  که این میزان با توجه به تردد میلیونی معلولان در شهرها،  بسیار ناچیز است!


جزای نقدی و اخراج از کار در انتظار متخلفان


عدم مناسب‌سازی معابر شهری برای معلولان و جانبازان یکی از موضوعاتی است که طی سال‌های گذشته، انتقادات زیادی را متوجه مسئولان کرده است. اما متأسفانه این موضوع بیشتر زمان‌هایی مطرح و پررنگ می‌شود که در آستانه روز معلولان قرار می‌گیریم. درحالی که بر اساس قانون جامع حمایت از معلولان، همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها  و شرکت‌های دولتی موظف‌اند در طراحی، ساخت ساختمان‌ها، اماکن عمومی،  معابر‌ و تولید وسایل خدماتی،  شرایط را برای دسترسی معلولان به این اماکن فراهم کنند. اما  انجمن‌های معلولان می‌گویند در سال‌های گذشته نسبت به مناسب‌سازی ساختمان‌ها و معابر از سوی دستگاه‌های نظارتی، بی‌توجهی شده است، به‌طوری که هر روز هم بر تعداد ساختمان‌های نا ایمن و نامناسب برای معلولان در شهر افزوده می‌شود.»
جالب اینکه یکی از عوامل اصلی که موجب شد قانون حمایت از معلولان، تجدید نظر شده و بندهای جدیدی هم به آن اضافه شود،  به اجرا نشدن استاندارد‌سازی معابر برای معلولان برمی‌گردد.


لایحه حمایت از معلولان، بزودی در مجلس شورای اسلامی به تصویب می‌رسد و براساس آن،  همه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مکلف خواهند بود تا در صدور پروانه و پایان کار ساختمان‌ها دقت بیشتری کرده و شرایط ویژه معلولان را در نظر بگیرند. در غیر اینصورت جرائمی به آنها تعلق خواهد گرفت که شامل جزای نقدی، انفصال موقت یا دائم از خدمات عمومی، تنزل مقام، محرومیت از انتصاب به پست‌های حساس و مدیریتی و یا اخراج از نهاد یا سازمان می‌شود.
نفیسه دختر 23 ساله‌ای است که بر اثر سانحه رانندگی،  ویلچرنشین شده است. او می‌گوید حتی یک روز هم به تنهایی به کوچه و خیابان پا نگذاشته است: «سرتاسر خیابان‌ها جدول کشی شده، بدون آنکه محل تردد ویلچر در نظر گرفته شده باشد.آنقدر این شهر دست‌انداز و پستی و بلندی دارد که  حتی یک مسیر کوتاه را هم نمی‌توان رفت.»
نفیسه نمی‌خواهد معلولیت، زمینگیرش کند،  اما چاره‌ای هم ندارد. تنها هفته‌ای یک بار با خواهر بزرگترش به گردش می‌رود که آن هم دردسرهای خاص خودش را دارد،  یا باید مردم مدام به خواهر او در بلند کردن ویلچر نفیسه کمک کنند یا بر سر چهارراه‌ها به فکر راه چاره‌ای برای عبور از یک پل، جوی یا نرده کنار خیابان باشد.  خودش می‌گوید: «تعداد زیادی از ایستگاه‌های مترو برای معلولان مناسب نیست. از ایستگاه علی آباد تا میرداماد  90پله است، شما بگویید ما چطور می‌توانیم از مترو استفاده کنیم، وقتی آسانسور یا رمپی برای ما تعبیه نشده! وضعیت اتوبوس‌ها هم به همین شکل!»
محبوبه وقتی دلش می‌گیرد تنها از پنجره به  کوچه و خیابان نگاه می‌کند. او که حالا دانشجوی سال دوم علوم سیاسی است و به‌طور مادرزادی  نابینا به دنیا آمده، دردسرهای زیادی برای  رفتن به دانشگاه دارد تا جایی که هر بار مجبور است از کسی خواهش کند تا ویلچر‌ش را به طبقات بالا ببرد. استرس امتحان برای او بی‌معناست، اما تنها نگرانی و استرس‌اش وقتی است که کلاس هایش در طبقات بالا برگزار می‌شود: «کفپوش‌هایی که در شهر برای نابیناها تعبیه شده به ناکجا آباد می‌رود. برخی مسیرها به مکان‌هایی منتهی می‌شود که ما  انتظارش را نداریم،  مثلاً به تیر چراغ برق یا به جوی و کوچه بن‌بست می‌رسیم.»

لزوم دسترس پذیری معابر برای معلولان


نکته جالب توجه اینجاست که در قانون جامع حمایت از معلولان، بعد از تعریف معلولیت، به دسترسی معابر و مناسب‌سازی خیابان‌ها و ساختمان‌ها اشاره شده است. علی همت محمود نژاد، مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان به «ایران» می‌گوید:«این موضوع نشان می‌دهد پس از پذیرش یک فرد به عنوان معلول، مهم‌ترین موضوع مناسب‌سازی معابر و خیابان‌هاست. یعنی وضعیت علمی، اقتصادی، اجتماعی هر معلولی رابطه مستقیم با دسترسی معابر شهری دارد.»
او با اشاره به گام‌هایی که تاکنون در زمینه دسترس پذیر بودن معابر برای معلولان برداشته شده، تأکید می‌کند: «اقداماتی انجام شده، اما کافی نیست. مثلاً 22 بوستان در شهر تهران به عنوان پایلوت برای معلولان مشخص شده‌اند که باید دید چه اتفاقی می‌افتد. همچنین قرار بود 4 ورزشگاه برای معلولان ساخته شود که تنها یکی از آنها  ساخته شده.»
محمود‌نژاد با اشاره به اینکه از شهردار تهران می‌خواهیم به دسترس پذیری معلولان و وضعیت اجتماعی آنها به عنوان اولویت اصلی توجه کند، می‌گوید: «ما به عنوان نهاد مدنی معلولان باید برای ارتقای کیفیت زندگی معلولان تلاش کنیم ولازم است مسئولان شهری هم اهتمام بیشتری نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی داشته باشند.»


مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان با اشاره به اینکه معابر و خیابان‌های شهر برای معلولان و بیماران مناسب نیست، می‌گوید: «سؤال من این است که اگر روزی دست یا پای یک شهروند شکست چطور باید در شهر رفت و آمد کند؟ مسئولان خودشان در اظهاراتشان اعلام کرده‌اند که شهر برای معلولان مناسب نیست اما برای اصلاح وضعیت موجود کاری نمی‌کنند؟»
او با اشاره به اینکه وسایل نقلیه عمومی برای معلولان مناسب نیست، می‌گوید: « آنها نمی‌توانند از این وسایل استفاده کنند. حتی کفپوش‌های شهر که برای نابیناها قرار داده شده برای آنها مناسب نیست. حتی چراغ قرمز‌های شهر نیز برای نابیناها هوشمند نشده است. درحالی که این کار هزینه‌ای برای شهرداری ندارد. متأسفانه یک معلول با ویلچر نمی‌تواند از خیابان ولیعصر  عبور کند اگر این معلول بخواهد از چهارراه عبور کند زندگی‌اش به مخاطره می‌افتد.»
محمود‌نژاد با تأکید بر اینکه درصد کمی از معلولان قابلیت تردد در شهر را دارند، می‌گوید: «معلولیت هزینه‌هایی را به خانواده‌ها وارد می‌کند. تعداد زیادی از معلولان در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که وضع مالی مناسبی ندارند. آنها اغلب در مناطق جنوب شهر و در ساختمان‌های 4 طبقه بدون آسانسور زندگی می‌کنند. پراکندگی جمعیت معلولان نشان می‌دهد تعداد معلولان این مناطق از سایر مناطق شهر تهران بیشتر است.»
او با اشاره به اینکه اغلب ساختمان‌های ادارای همچون دادگاه‌ها برای رفت و آمد معلولان غیراستاندارد است، می‌گوید: «در پارک‌ها و ساختمان‌های تجاری وجود یک پله هم  برای معلول دردسرساز می‌شود.»


محمود‌نژاد با اشاره به اینکه بر اساس منشور اخلاقی درمان وزارت بهداشت، دسترسی پذیری معلولان به مطب پزشکان مطرح نشده است، می‌گوید: «درصورتی که دسترسی پذیری باید جزو منشور اخلاق درمان باشد. پزشکان که از نظر مالی مشکلی ندارند و الزام آسانسور مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند.»

اماکن قدیمی نیاز به اصلاح دارد


«سهیل معینی»، مدیرعامل تشکل‌های نابینایان و کم بینایان کشور نیز با اشاره به اینکه هنوز اقدام قابل توجهی از سوی دستگاه‌های مربوطه در خصوص مناسب‌سازی انجام نشده است، می‌گوید: پیش شرط حضور معلولان در جامعه و افزایش مشارکت اجتماعی آنها مناسب‌سازی معابر است.
معینی با اشاره به اینکه نظارت بر پروژه‌های مناسب‌سازی در کشور ضعیف است، بیان می‌کند: متأسفانه استاندارد‌های لازم در مراکز خرید و درمانی رعایت نمی‌شود. طراحی و ساخت تعداد زیادی از اماکن قدیمی نیاز به اصلاح دارد.
او با تأکید بر اینکه هنوز در ساخت ساختمان‌ها نواقص قدیمی تکرار می‌شود، می‌گوید: به خاطر نامناسب بودن فضای شهری و معابر مردم عادی نیز در رفت و آمدشان دچار مشکل هستند. حتی چراغ‌های راهنمایی سطح شهر نیز هوشمند نیست و برای معلولان مناسب نیست. معینی با اشاره به اینکه هنوز درب‌های ورودی ادارات و ساختمان‌های کشور دارای رمپ نیست، ادامه می‌دهد: در شرایط کنونی و باتوجه به مشکل معلولان، نیاز جدی به تحول در مناسب‌سازی معابر و ساختمان‌ها داریم.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha