سلامت نیوز: هامون، بزرگترین دریاچه آب شیرین خاورمیانه از رودخانه هیرمند در افغانستانی سرچشمه میگیرد كه فاقد مدیریت در منابع آبی است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه قانون نوشت: براساس معاهدات بینالمللی باید سازوكار مشخص و تعریف شدهای در مدیریت منابع آبی وجودداشته باشد اما اتفاقی كه میافتد، نبود مدیریت در این سو و آن سوی مرز است. طرف افغانستانی زمانیكه آب پشت سد زیاد میشود، دریچه را باز میكند و شاهد سیلاب در سیستان هستیم و زمانیكه بارش كم است، دریچه سد را میبندند و ارمغان آن چیزی جزو خشكی هامون و گرد و خاك نیست.
سال 95 بود كه سازمان بهداشت جهانی گزارش سالانه خود را منتشر كرد و در آن شهر زابل، آلودهترین شهر جهان لقب گرفت. این اتفاق موجب توجه افكارعمومی و دولت به سیستان و بلوچستان شد كه مانند همیشه این جلب توجه برای مدت زمان اندكی بود و خبری از برنامهای مدون و كارشناسی برای حل این معضل نشد. گزارش سالانه سازمان جهانی بهداشت، حاکی از آن بود كه زابل در سیستان و بلوچستان با میانگین آلایندگی 271 میکروگرم بر مترمکعب در سال، آلودهترین شهر جهان است. سازمان جهانی بهداشت(WHO) در گزارشی با هشدار نسبت به افزایش هشتدرصدی آلودگی هوا در فاصله سالهای 2008 و 2013 و مرگ سالانه هفت میلیون نفر بر اثر این آلودگی، اعلام کرد كه زابل در ایران، آلودهترین شهر جهان است که در آن مردم ماهها از وجود توفانهای غباری در تابستان رنج میبرند.بررسی سازمان جهانی بهداشت از بین سه هزار شهر از 103 کشور جهان انجامشده است که 25شهر ایران در این بررسی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. بر اساس بررسی، 98 درصد از شهرهای کشورهای با درآمد کم و متوسط دارای هوای غیراستاندارد بوده و در مقابل وضع هوای 44درصد از شهرهای کشورهای با درآمد بالا دارای استانداردهای سازمان جهانی بهداشت است.میانگین سالانه میزان غلظت ذرات معلق با قطرهای 2.5 و 10 میکرون(۳۰ برابر کوچکتر از اندازه عرض موی سر انسان) در هر مترمکعب هوا ارزیابی شده که معیار اصلی در ارزیابی، سنجش ذرات فوقریز یا 2.5 میکرون بوده است.میزان مطلوب غلظت ذرات معلق فوقریز یا 2.5 میکرون در هوا 25 میکروگرم در هر مترمکعب هواست؛ در حالی که غلظت ذرات معلق در هوای زابل- آلودهترین شهر جهان- 271 میکروگرم در هر مترمکعب هوا اعلامشده است که این میزان معادل 11 برابر حد استاندارد سازمان جهانی بهداشت برآورد میشود.
تالاب هامون و دشت سیستان بهعنوان زیستكره در یونسكو ثبت شد. ثبت این منطقه بهعنوان زیستكره، یك وجاهت بینالمللی پیدا كرده و موجب پایبندی افغانستان به تعهدات خود میشود. اگر حقابه تالاب هامون را از رودخانه هیرمند افغانستان بگیریم، این تالاب دوباره احیا میشود. درحال حاضر چشمه گرد و خاكی به وسعت نیم میلیون هكتار در اثر خشكی هامون بهوجود آمده كه مهمترین عامل لقب گرفتن زابل بهعنوان آلودهترین شهر دنیاست. تالاب هامون با نیم میلیون هكتار وسعت آبی، ثبت كنوانسیون جهانی رامسر شده است. حقابهای از رودخانه هیرمند افغانستان به تالاب اختصاص داده شده بود كه از زمان احداث سد روی رودخانه هیرمند، این حقابه از سوی دولت افغانستان پرداخت نشده است. با این اقدام روند خشك شدن تالاب هامون شدت گرفته و شاهد افزایش میزان غلظت ریزگردها بودیم كه یكی از مولفههای تهدید سلامت جامعه است. هنگامیكه تالاب هامون و دشت سیستان بهعنوان یك ذخیرگاه زیست كره معرفی شود، به این معنی است كه باید معیشت مردم بهنحوی تامین شود كه منجر به تخریب غیرقابل جبران توان اكولوژیكی منطقه نشود.
دولت افغانستان عضو كنوانسیون جهانی رامسر و یونسكو است. پس از امضای این قرارداد جزو تعهدات بینالمللی دولت افغانستان محسوب میشود كه تمامی دولتها به این تعهدات پایبندهستند.
سدسازی افغانستان، داستان تازهای برای ایرانیان نیست اما نقطه مشترك تمام پروژههای سدسازی افغانستان، منفعل بودن دولت ایران درقبال اینگونه اقدام دولت افغانستان است. سدهای افغانستان متهم اصلی خشك شدن و نابودی هامون و درنتیجه مهاجرات هزاران سیستانی از زادگاهشان بهدلیل خشكسالی هستند. افغانستان دو پروژه سد کجکی و کمالخان را روی رودخانه هیرمند احداث كرد. با این سدها حقابه هامون ایران از رودخانه هیرمند قطع شد و هامون خشكید.
تمامی این پروژههای سدسازی درحالی اجرا میشوند كه افغانستان و ایران در سال ۱۹۵۰ کمیسیونی مشترک برای مدیریت منابع آبی مشترک تاسیس کردند و در سال ۱۹۷۳، توافق شد که ایران میزان مشخصی آب دریافت کند. اما پس از این سدسازیها دولت افغانستان نسبت به تعهدات خود در قبال حقابه ایران بیتفاوت شد و این مساله تا جایی پیش رفت كه «شجاع الدین ضیایی»، معاون وزارتخانه انرژی و آب افغانستان گفته است:«هماکنون کابل، دلیلی برای انجام مذاکرات آب با ایران نمیبیند».
به گزارش ایسنا، عباس عراقچی از تشكیل بخشی بهنام دیپلماسی آب در وزارت امور خارجه خبر داده است. مسئولیت کمیته آب به معاونت حقوقی و بینالملل دستگاه دیپلماسی سپرده شده است.
عراقچی درباره مساله تالابهای هامون، رود هیرمند و رودخانه هریرود، گفت:« در کمیته آب ایران و افغانستان وضعیت تالابهای هامون و اکوسیستم این منطقه بررسی شده است. متاسفانه بهدلیل بیتوجهیهایی که در سالهای گذشته صورت گرفته و همچنین تغییرات اقلیمی، بسیاری تالابها به سمت خشک شدن رفته و برخی خشک شدهاند. خشک شدن تالابها منجر به ایجاد مشکلاتی در زمینه کشاورزی و همچنین محیطزیست از جمله تولید گرد و غبار شده است و اکنون یکی از موضوعات مشترک بین ما و افغانستان که هر دو نیز با آن روبهرو هستیم، همین قضیه است. درباره رودخانه هیرمند، معاهدهای بین ما و افغانستان از سالهای قبل منعقد شده است اما قدیمی بودن این معاهده، دلیل بر بیاعتبار بودن آن نیست. از نظر دولت ایران و افغانستان، این معاهده همچنان معتبر است. آب رودخانه هیرمند از افغانستان سرچشمه میگیرد، وارد خاک ایران میشود، از تالابهای هامون میگذرد و دوباره به خاک افغانستان باز میگردد. حقابهای بر همین اساس برای ایران و افغانستان در نظر گرفته شده که ما همچنان به آن پایبند هستیم».مسئول کمیته آب ایران و افغانستان ادامه داد : «رودخانه هریرود، مساله دیگر مطرح شده در این كمیته است. هنوز هیچ رژیم حقوقی بین ما و افغانستان و همچنین کشور ترکمنستان که به نوعی در این موضوع شراکت دارد، ایجاد نشده است.
رودخانه هریرود، پروندهای باز بین ما و افغانستان است. یکسری مطالعات فنی انجام شده است تا مشخص شود سرچشمههای تامین آب برای این رودخانه چه نقاطی هستند. کدام نقاط ایران و افغانستان در ارتباط با این رودخانه بالادست و کجاها پاییندست هستند.هدف نهایی ما رسیدن به یک رژیم حقوقی مورد توافق بین دو طرف است و امیدوارم مذاکرات مربوطه سریعتر آغاز شود.موضوع آب یک موضوع حیاتی به معنای واقعی کلمه است؛ بنابراین برای همه کشورها و همه دولتها موضوع مهمی بودهو هست».
سیستان و بلوچستان، دروازه ورود ایران به آبهای آزاد، پهناورترین استان ایران است كه وسعتی بهاندازه فاصله استان قزوین تا مشهد را دارد. بهجرات میتوان گفت سهم 11 درصدی از مساحت كل كشور نتوانسته از كوه مشكلات مردم این استان حل كند. فقر شدید در تمامی زیرساختهای این استان، یك راه برای اغلب مردم این استان بیشتر نگذاشته و آن مهاجرت است؛بهگونهای که در سالهای اخیر شاهد خیل عظیم مهاجرت به خارج از سیستان بودهایم.فقدان فرصتهای شغلی برای خیل عظیم جوانان تحصیلکرده این استان، منجر به مهاجرت روزافزون ساکنان به دیگر استانها شده است. بهگفته نماینده زهک، زابل و هیرمند در سال 92 سه هزار خانوار از استان سیستان و بلوچستان به دلیل خشکسالی مهاجرت کردهاند.
نظر شما