برخلاف ادعای مسئولان هورالعظیم تنها پساب كشاورزی و فاضلاب آبگیری شد و این آبگیری بر مشكلات بزرگ‌ترین تالاب خوزستان افزود.

هوری که دیگر عظیم نیست

سلامت نیوز: برخلاف ادعای مسئولان هورالعظیم تنها پساب كشاورزی و فاضلاب آبگیری شد و این آبگیری بر مشكلات بزرگ‌ترین تالاب خوزستان افزود.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه قانون نوشت: شرایط كنونی تالاب‌های ایران چندان مناسب نیست و شاید روزی نباشد كه در جراید و رسانه ها از مرگ تالاب‌های كشور نشنویم و بارها این سوال را از خود پرسیده اید كه دولت و سازمان حفاظت محیط زیست تاكنون برای نجات تالاب ها چه اقداماتی انجام داده است؟ از جمله تالاب های ایران كه اكنون در شرایط بدی قرار گرفته است، تالاب هورالعظیم در استان خوزستان است .این تالاب از سویی با بی مهری وزارت نیرو برای ثبت كنوانسیون رامسر و از سوی دیگر با بی مهری های وزارت نفت درخصوص فعالیت‌های آلوده كننده چون ایجاد سكوهای نفتی در حوضه آبریز آن مواجه شد.

هورالعظیم تنها میراث باقیمانده از تالاب‌های بین‌النهرین و سمبل زندگی در خوزستان است. تالابی كه در هشت سال جنگ تحمیلی قربانی ایرانی‌ستیزی صدام شد. در آن روزگار صدام حقابه تالاب را قطع كرد و سعی بر خشك كردن آن داشت. این تالاب به‌عنوان بزرگ‌ترین تالاب استان در مرز ایران و عراق واقع شده و حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم آن در کشور عراق است.اما پس از سقوط او، زندگی دوباره به هورالعظیم بازگشت و بخش‌های بزرگی از تالاب احیا شد. دوباره حال و روز هور‌العظیم ناخوش است، این‌بار پای دشمن بعثی درمیان نیست بلكه بحران مدیریتی در داخل كشور، نفس‌های هور‌العظیم را به‌شماره انداخته است.

سال گذشته پای هورالعظیم به انتخابات ریاست جمهوری نیز باز شد، روحانی در مانورهای انتخاباتی خود از آبگیری هورالعظیم به‌عنوان یك دستاورد بزرگ استفاده كرد كه این مساله با استقبال خوبی از سوی مردم به‌ویژه جامعه محیط زیست ایران مواجه شد. اما برخلاف ادعای مسئولان هورالعظیم تنها پساب كشاورزی و فاضلاب آبگیری شد و این آبگیری بر مشكلات بزرگ‌ترین تالاب خوزستان افزود. در آن زمان دولت مدعی آبگیری تالاب حدود 40 سانتی‌متر بود كه البته این آمار درست است اما به‌دلیل آنكه آبگیری از طریق پساب نیشكر انجام شد، با تبخیر آب، تاثیرات بسیار نامطلوبی بر محیط‌زیست منطقه گذاشت. متاسفانه بسیاری آبزیان منطقه كه ماهی‌های نادر و بومی را تشكیل می‌دهند به‌دلیل شوری آب درحال انقراض هستند.شنیده‌ها حاكی از آن است كه پساب انتقالی به هورالعظیم حاوی فلزات سنگین و شیمیایی است. آبگیری با پساب و فاضلاب غیربهداشتی و غیرمنطقی است كه سلامت مردم را به‌خطر می‌اندازد. اما در میان تمامی پیدا و پنهان خشكی هورالعظیم، متهم اصلی وزارت نفت است. براساس آمار در سال 61 مساحت هورالعظیم بیش از 90 هزار هكتار بوده است اما پس از روی كار آمدن دولت‌های نهم و دهم متاسفانه شركت نفت تا آزادگان امتداد پیدا كرد و عامل اساسی خشك‌شدن هورالعظیم بود. شركت نفت از یادآوران در هویزه شروع شده و تا مرز ایران كه نفت مشترك بین ایران و عراق است، ادامه دارد. شركت نفت پروژه‌های بسیاری را اجرا كرده است. به گفته مشاور مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت​خیز جنوب، ۴۲ چاه و ۱۰ دکل برای استخراج نفت در میدان نفتی آزادگان وجود دارد. برای استخراج نفت ابتدا باید زمین آن بخش از خور را خشكاند و پس از آن اقدام به استخراج كرد. این درحالی است كه تكنولوژی‌های جدید امكان استخراج نفت بدون خشك كردن تالاب را می‌دهد.

برنامه‌ای برای نجات هور‌العظیم نداریم

حال بسیاری دوستدارن محیط زیست نگران تالاب‌ها ازجمله تالاب هورالعظیم هستند. در این رابطه ابوالفضل آبشت، مدیر تهیه و طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در گفت‌وگو با«قانون» از وضعیت هورالعظیم گفت:« هورالعظیم یكی از تالاب‌هایی است كه وزارت نفت در آن منطقه حضور دارد. تاكنون برای این تالاب طرح و برنامه‌ای وجود نداشته اما جزو اولویت‌های سازمان حفاظت محیط زیست است كه برای آن طرحی تهیه شود. اما اگر برای تالاب هورالعظیم برنامه‌ای تهیه شود، باید نمایندگان وزارت نفت برای تهیه طرح حضور داشته باشند و به اجرای طرح كمك كنند. وزارت نفت جزو نهادها و دستگاه‌هایی است كه در تالاب هورالعظیم تاثیر منفی داشته است . هرساله تعداد طرح های نجات تالاب‌هایی مانند هورالعظیم در سازمان حفاظت محیط زیست در حال افزایش است.

حفاظت از تالاب‌ها در اولویت دولت

آبشت در خصوص وضعیت تالاب ها به «قانون » گفت: سال جاری باتوجه به شعار سازمان حفاظت محیط زیست و آنچه كه حداقل دفتر ریاست جمهوری از سازمان حفاظت محیط زیست خواسته است، اضافه شدن اولویت چهارمی در كنار سه اولویت دیگر در گذشته است كه آن سه اولویت شامل جلوگیری از آلودگی شهرها ، پسماند و گرد و غبار بود كه هم‌اكنون اولویت چهارم به نام آب و تالاب نیز به آن اضافه شده است».

مدیر تهیه و طرح حفاظت از تالاب های ایران درادامه در خصوص ویژگی های طرح های تهیه شده برای نجات تالاب‌ها به«قانون» گفت:« در واقع موضوع تالاب‌ها موضوعی نیست كه تنها مربوط به یك بخش و نهاد خاصی باشد و این موضوع را باید بین بخشی دانست. یك تالاب در واقع یك حوضه آبریز بوده كه سلامت یا عدم سلامت آن مربوط به اتفاق هایی است كه در آن حوضه رقم می‌خورد و این اتفاق‌ها را به طور حتم تمام دستگاه ها رقم خواهند زد؛ منابع طبیعی،وزارت جهاد كشاورزی،وزارت نیرو،وزارت نفت و حتی سازمان گردشگری و مردم، در آن دخیل هستند. به دلیل همین امر بین بخشی بودن موضوع تالاب‌ها اكنون نه تنها از اولویت سازمان حفاظت محیط زیست است بلكه اكنون اولویت سایر سازمان ها نیز باید قرار بگیرد.

متاسفانه در گذشته تمام سازمان ها و نهادهایی كه در ارتباط با موضوع تالاب ها قرار داشتند ، خود را بی ارتباط با این موضوع می دانستند. موضوع محیط زیست در تمام كشورهای جهان دارای فرآیندی است كه این مراحل را طی كرده اند و لازم است زمانی را طی كند تا همه افراد متوجه ضرورت آن شوند، نه آنكه موضوعی فانتزی باشد.

وزارت نیرو مانع اصلی ثبت جهانی هورالعظیم باتفكر سازه‌ای در مدیریت منابع آبی، بلای جان كشور شده است. بحران آبی و خشكسالی ایران نتیجه همین غلبه تفكر سازه‌ای است. چند سال اخیر كشمكش‌های بسیاری برای ثبت هور‌العظیم در كنوانسیون رامسر وجود داشته است. مسئولان از این مساله غافلند و وزارت نیرو نیز مانع ثبت هورالعظیم در كنوانسیون رامسر شده است. آن‌ها نمی‌خواهند هور‌العظیم ثبت بین‌المللی شود؛چرا كه اگر این اتفاق رخ دهد، وزارت نیرو مجبور به اختصاص حقابه آن خواهد شد. وزارت نیرو باید حقابه هورالعظیم از سد كرخه را بدهد اما میزان آبی كه به‌اسم حقابه هورالعظیم اختصاص می‌دهند، صرف كشاورزی می‌شود. آن‌ها حقابه‌ای جدا برای تالاب هور‌العظیم اختصاص نمی‌دهند».

حال و روز ناخوش شادگان

هورالعظیم تنها تالاب بحرانی در خوزستان نیست. شادگان نیز مانند هورالعظیم حال و روز ناخوشی دارد.

احداث هشت سد درحوضه آبریز تالاب شادگان آن را به ورطه خشکی کشانده است.حجم آب شیرین ورودی شادگان به‌دلیل كاهش نزولات جوی، خشكسالی و ذخیره آب در پشت سد مارون كاهش چشمگیری داشته است. كاهش آب شیرین موجب تغییر اكوسیستم تالاب شده است. آب‌های شور و نیمه‌شور شادگان نیز كه از طریق جزر و مد دریا و كارون تامین می‌شد، بسیاركاهش یافته است. اما كاهش آب ورودی به شادگان همه ماجرای آن نیست بلكه ورود پساب‌های صنعتی به تالاب نیز مشكل دیگر شادگان است. همچنین دپوی زباله‌های شهری و بیمارستانی بلای جان این تالاب شده است. درحال حاضر شادگان از زهاب نیشكر تغذیه می‌شود. حقابه این تالاب از رودخانه‌های خوزستان اختصاص داده نمی‌شود و علت اصلی خشكی آن همین مساله است. اگر شادگان و هورالعظیم به‌صورت كامل خشك شوند، باید منتظر سونامی نمك در خوزستان باشیم. آن زمان دیگر ادامه زندگی در این استان غیرممكن خواهد شد.آبزیان تالاب شادگان در آب شیرین زندگی می‌كنند و هم‌اكنون با آب شور پساب كشاورزی نمی‌توانند زندگی كنند؛ پساب كشاورزی موجب بالا رفتن شوری آب و در نتیجه مرگ بسیاری آبزیان شده است؛ آبزیانی كه نادرند.

مهاجرت خوزستانی‌ها

بسیاری مردم هورنشین و تالاب‌نشین خوزستان به كلانشهرهای كشور مهاجرت كرده‌اند؛ یكی از مهم‌ترین دلایل این مهاجرت مساله ریزگردهاست. ریزگردهایی كه از تالاب‌های خشكیده بر می‌خیزند.
ناصر عبیات، فعال محیط زیست در این‌باره به «قانون» گفت:« سه منشأ برای ریزگردها وجود دارد؛ منشأ داخلی، محلی و خارجی. دلیل ریزگردهای خوزستان آن‌گونه كه مسئولان اعلام كرده‌اند، فقط خارجی نیست بلكه بیشتر ریزگردهای خوزستان داخلی و محلی است. منشأ محلی آن 15 كیلومتر در منطقه تاثیر دارد اما منشأ داخلی بیشتر از آنچه تصور می‌كنید، تاثیرگذار است. ریزگردهای داخلی به‌دلیل خشكی تالاب‌ها و بی‌آبی به‌وجود آمده است. براساس آمار سال گذشته، وضعیت تالاب‌های عراق كه در مجاورت خوزستان قرار دارند، بسیار بهتر و مطلوب‌تر از ایران است. چرا كه حقابه‌ ایران از رودخانه‌های عراق قطع شده و آن‌ها توانسته‌اند از این مساله استفاده كرده و تالاب‌های عراق را آبگیری و احیا كنند. درحال حاضر، برخی تالاب‌های عراق به‌دلیل شرایط مساعد در كنوانسیون رامسر ثبت جهانی شده‌اند. تالاب شادگان، هورالعظیم و رودخانه‌های یراهی خشك شده‌اند؛ وضعیت كرخه نیز نگران‌كننده است. سرشاخه‌های آن به‌سوی هورالعظیم خشك شده‌اند. حال و روز كارون نیز بسیار بد است ».

تالاب‌های ارزشمند

تالاب‌های ایران یكی پس از دیگری خشك می‌شوند. تمامی این اتفاق‌ها درحالی رخ می‌دهد كه ارزش اکولوژیک تالاب‌ها 10 برابر جنگل‌ها و 200 برابر زمین‌های زراعی است. براساس آمار ،تالاب‌های 30 کشور در فهرست مونترو کنوانسیون رامسر (فهرست قرمز) قرار گرفته‌اند که به ترتیب ایران و یونان با هفت تالاب و پس از آن‌ها جمهوری چک با چهار تالاب، بیشترین مونترو تالاب‌ها را دارند. همچنین نام 27 تالاب 17 کشور جهان نیز به‌دلیل بهبود شرایط اکولوژیکی تالاب‌های‌شان از این فهرست خارج شده است. براساس تحقیقات انجام‌شده، دخالت‌های انسانی علت اصلی خشک شدن تالاب‌های کشور بوده که خشکسالی نیز مزید بر علت است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha