سلامت نیوز:استان سیستانوبلوچستان در منطقه‌ای گرم و خشک واقع شده و حدود ۲۰ سال است با مشکل خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند. این موضوع زمینه‌ساز مشکلات بزرگی مانند مهاجرت شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان براساس اظهارات کارشناسان محیط‌زیستی عدم آبگیری تالاب بین‌المللی هامون به‌عنوان کانون برداشت شن‌های روان و ریزگردها سبب افزایش چشمگیر بیماریهای تنفسی و چشمی در منطقه شده است.
وزش بادهای موسمی ۱۲۰ روزه در سیستان و مونسون در دریای عمان از یک سو و بادها و توفان‌های شدید و گرد و غبار سواحل چابهار از سوی دیگر سبب کاهش دید و آلودگی هوا بیشتر از ۲۰ برابر حد استاندارد شده است. خشکی جازموریان در جنوب غرب استان، قطع آب رودخانه هیرمند، کاهش سفره‌های آب زیرزمینی، کمبود نزولات آسمانی، گرمای زیاد و تبخیر بیش از حد نرمال کشور این استان را با مشکلات زیادی در زمینه تامین آب آشامیدنی و کشاورزی روبه‌رو کرده است.
در چند سال اخیر وضعیت نابسامان محیط‌زیست در ایران سبب مشکلات بسیاری برای ایرانیان شده است. اگر زمانی محیط‌زیست آلوده یا بحران آب تنها برای محیط‌زیست زیان‌آور و خطرناک بود و گستره خطرات آن به انسان نرسیده بود؛ امروز پدیده گرد و غبار در خوزستان و چندین استان کشور مدارس را تعطیل می‌کند و اهالی شهرها و روستاها را به بیمارستان‌ها می‌کشاند.
سیستانوبلوچستان امروز تنهاترین استان ایران نیست که از پدیده گرد و غبار رنج می‌برد، اما وضعیت این استان خطرناک شده است. به‌عنوان مثال از ابتدای مهر تا اواخر دی سال 96 مجموع بارندگی سیستانوبلوچستان 4/3 میلی متر بوده که نسبت به بلندمدت مشابه خود با کاهش 4/87 دهم‌درصدی روبه‌رو بود و تا پایان سال هم بارش در این استان کمتر از حد نرمال بود.
هر چند در اواخر سال قبل این استان درگیر سیل و طغیان آب رودخانه‌ها شد، اما وجود سیلاب نیز نتوانست فقدان آب را برای زراعت در این استان کاهش دهد و استان سیستانوبلوچستان سال زراعی جدید را با بحران آب آغاز کرد. این استان در جنوب شرق ایران با 5/11درصد وسعت کشور بزرگ‌ترین استان کشور محسوب می‌شود و جغرافیای گوناگون آن سبب شده تا در مناطق مختلف آن آب‌و‌هوایی متفاوت وجود داشته باشد، اما امروز سیستانوبلوچستان تشنه آب و تنها وضعیت آب‌و‌هوایی در آن گرم و خشک است.
ظرفیت منابع آب‌های زیرزمینی سیستانوبلوچستان یک‌میلیارد و 400میلیون مترمکعب است، امروز با حفر چاه‌های عمیق و غیرمجاز حدود دو‌میلیارد متر مکعب از آب بهره‌برداری شده است. قطعا بهره‌برداری غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی در تشدید بحران خشکسالی بی‌تاثیر نبوده است.
بیماریهای تنفسی امان سیستانوبلوچستان را برید
یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های آبرسانی در این استان آبرسانی به 146هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی از طریق لوله است. موقعیت مناسب جغرافیایی این استان و ظرفیت‌ها و توانمندی‌های مختلف مانند تجارت و توسعه ترانزیت، تصویب و راه‌اندازی منطقه آزاد سیستان و بهره‌گیری از توان منطقه آزاد سیستان و چابهار می‌تواند معضل خشکسالی را جبران کند.در واقع منطقه آزاد چابهار بستری مناسب برای توسعه اقتصادی این استان است و می‌تواند به کاهش تبعات خشکسالی کمک کند.
اگر سرمایه‌گذاری درستی بر منابع اقتصادی این استان صورت بگیرد همزمان با کمبود آب و مشکلات متعدد کشاورزی می‌توان پروژه‌های انتقال آب را سرعت بخشید یا از روش آب شیرین‌کن برای تامین منابع آبی این استان بهره‌گیری کرد. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سال‌هاست که از آب شیرین‌کن‌ها برای تامین آب موردنیاز کشور خود استفاده می‌کنند.
این روش در ایران کاملا مهجور مانده و به جای آن روش‌های انتقال آب را دنبال کرده‌ایم که ناخودآگاه اثرات منفی بسیاری بر شرایط محیط‌زیستی کشور دارد. ریزگردها و طوفان‌های شن در چند سال اخیر زندگی مردم این استان را مختل کرده و همزمان سبب افزایش شیوع سل در این استان شده است.
به‌گفته دکتر گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، در سال 95 حدود نه‌هزار و 118 نفر مبتلا به سل در کشور تشخیص داده شده است و بر اساس این آمار بیشترین موارد بروز و شیوع سل در استان‌های سیستانوبلوچستان و گلستان گزارش شده است. سل یک بیماری باکتریال است که توسط نوعی میکروب ایجاد می‌شود و توسط ذرات ریز معلق و از راه تنفس به افراد منتقل می‌شود و درواقع یکی از راه‌های اصلی انتقال آن استنشاق همان ذرات ریز معلق در هواست.
باوجود آنکه بیشترین میزان مبتلایان به سل در استان سیستانوبلوچستان هستند، اما بنابر مستندات تا سال 96 هیچ‌بیمارستان تنفسی در این استان وجود نداشت و براساس آخرین اطلاعات تا مرداد سال قبل بنابر ساخت بیمارستانی 64 تخت‌خوابی در این استان بوده است.
هرچند تاکنون تحقیق جامعی در ارتباط با تاثیر پدیده گرد و غبار بر مشکلات چشمی در این استان انجام نشده است، اما براساس اظهار نظر برخی نمایندگان این استان در مجلس، سیستانوبلوچستان بالاترین آمار پیوند قرنیه را داراست و چندین مورد ابتلای کودکان به بیماری چشمی تراخم در شهرستان زابل گزارش شده است. گفتنی است تراخم نوعی عفونت مزمن چشمی است که موجب التهاب و ایجاد ترشح چرکی در چشم می‌شود.
وزش بادهای 120 روزه در تابستان هر‌ساله هزاران سیستانی را به بیمارستان می‌کشاند و بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را به حالت آماده‌باش کامل درمی‌آورد. به‌گفته مدیرکل مدیریت بحران سیستانوبلوچستان طوفان‌ها از اواخر فروردین شروع به وزش می‌کنند و هرچند از آنها با نام بادهای «۱۲۰ روزه» یاد می‌شود، اما به‌دلیل خشکسالی و تغییر اقلیم بیش از ۲۰۰ روز ادامه دارد. غلامرضا اربابی افزود: «بادهایی با ۹۰ کیلومتر در ساعت سرعت وزش دارند و موجب آسیب‌های جدی از جمله بیماریهای چشمی و ریوی به مردم منطقه می‌شوند.»
مردمی که از نعمت آب بی‌بهره باشند در نهایت اقدام به خرید آب از طریق تانکرهای حمل آب می‌کنند، اما مردمی که گرد و غبار و بی‌آبی سلامت آنها را به خطر می‌اندازد آیا می‌توانند اقدام به خرید همه‌جانبه سلامت خود کنند؟!
لزوم برنامه‌ریزی بلندمدت برای غلبه بر بحران آب
یک نماینده مجلس زابل در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به مشکلات اقتصادی و جسمانی مردم ناشی از پدیده خشکسالی می‌گوید: تمام زندگی مردم در سیستان از طریق کشاورزی و دامپروری تامین می‌شود و صنعتی در این منطقه وجود ندارد. جیره آبی این مردم از رودخانه هیرمند که از افغانستان جاری است، تامین می‌شود. بنابراین رود، چاه و غناتی برای تامین آب این مردم وجود ندارد.
حبیب‌ا... دهمرده می‌افزاید: افغانستانی‌ها بر قرارداد ایران- افغانستان در سال 1351 مبنی بر جاری‌ماندن رودخانه هیرمند پایبند نبوده‌اند. بنابراین هیرمند اکنون تنها در 20درصد سال آب دارد و در 80درصد مابقی خشک است. همچنین دریاچه هامون که زمانی منبع صیادی صدها خانوار بود و بادهای 120 روزه از آن عبور و هوای منطقه را تلطیف می‌کرد، خشک است. او تاکید می‌کند: رودخانه هیرمند نسبت به سال زراعی قبل تنها دو‌درصد آب داشته و در 98درصد خشک بوده است. بنابراین مردم قادر به کشاورزی نبودند وتمام محصول زراعی سیستان از دست رفت.
دهمرده می‌افزاید: زمین خشک است و دریاچه هامون آبی ندارد، بنابراین ریزگردها تمام منطقه را تحت‌الشعاع خود قرار داده‌اند و دریاچه هامون که زمانی منشأ خیرات، برکات و آب بود امروز منشأ ریزگرد استان شده است. او خاطرنشان می‌کند: زمین‌های‌زراعی نیز به‌دلیل نبود کشت و کار به کانون‌های بحران ریزگرد تبدیل شده‌اند و سطح برخی کوچه‌های زابل نیز آسفالت نشده و منبع تولید گردو غبار هستند.
امروز براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی یکی از آلوده‌ترین شهر‌های جهان زابل است. دهمرده می‌افزاید: بنابراین از نظر بیماریهای تنفسی تقریبا در ایران رتبه اول را داریم، پدیده گرد و غبار گرفتاری‌های بسیار زیادی را برای مردم ایجاد کرده است. از سوی دیگر اشتغالی برای مردم وجود ندارد و برخی از مردم عضو کمیته امداد و یارانه‌بگیر هستند و با این منابع مالی روزگار می‌گذرانند.
او خاطرنشان می‌کند: براساس تصمیمات قبلی دولت باید به کشاورزان در ارتباط با محصولات از دست رفته خسارت داده شود و همچنین یارانه علوفه را در اختیار دام‌های ساکنان قرار دهد تا شاهد توقف روند از بین‌رفتن دام‌ها باشیم. تانکرهای حمل آب نیز باید تردد مداوم داشته باشند و توزیع سبد‌کالا نیز در میان ساکنان انجام شود. دهمرده تاکید می‌کند: این اقدامات دولت در راستای جلوگیری از مهاجرت اجباری ساکنان این مناطق است، زیرا افت کوچ اجباری آنها بحث حاشیه‌نشینی است که هزاران آسیب‌اجتماعی، اقتصادی و... را ایجاد می‌کند.
او می‌افزاید: اگر سیستانوبلوچستان به‌دلیل بحران آب خالی از جمعیت شود به مرزی‌بودن منطقه، امنیت کشور را دچار خطر می‌کند و کانون‌جمعیتی ما در کویر استان قم خواهد شد. بنابراین در واقعیت مرز کشور به استان قم نزول می‌کند. در استان سیستان بیش از هزاران شهر و روستا وجود دارد و در گذشته در این شهر انبار غله، آسیاب و... داشتیم، اما امروز مردم به مرور این استان را تخلیه کرده و به شهرها پناه برده‌اند. دهمرده تاکید می‌کند: توزیع ماسک میان مردم جوابگوی نیازهای پزشکی آنها در ارتباط با بیماریهای تنفسی نیست،بنابراین باید مناطق منشأ گردوغبار مارچ‌پاشی شوند.
به‌برنامه‌های بلندمدت برای حل بحران آب در این استان نیازمندیم و برنامه‌های کوتاه‌مدت پاسخگوی نیاز دائمی مردم نیست.
نظر شما