سلامت نیوز: دستكم روزی ۷۲۰ میلیون تومان پول در خیابانهای پایتخت ریخته است؛ شاید كثیف باشد و دلتان نگیرد ولی این رقم، كف چرخهای اقتصادی است از گردش مالی «طلای كثیف» در تهران؛ سقفش را نمیدانیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ، به جز كارگر و وانت، كامیون و تریلر، كارگاههای زیادی در حاشیه شهر هم در این چرخه مشغولند كه باز به سبب غیررسمیبودن، ابعاد و توانش را نمیشناسیم. این روزها كه تابستان از راه میرسد، فصل اوج كار این چرخه است. اوج تولید زباله توسط من و شما. هر كداممان روزی حدود یك كیلو زباله تولید میكنیم. روزی ۷میلیون و ۵۰۰ هزار كیلو كه شهرداری باید جمعآوری، تفكیك، بازیافت و دفن كند.
اما این همه ماجرا نیست؛ تا كارگران شهرداری بیایند و این حجم از زباله را ببرند سیستمی هوشمندتر، سریعتر و چابكتر بخشهای ارزشمند آن را جدا كرده و بردهاند؛ زبالههای گرانقیمتتر را. همان بخشی كه كارگران كف خیابان این چرخه، به كیلویی ۳۰۰ تكتومانی آن را به دلالان بالادستشان میفروشند. كاغذ و مقوا، آلومینیوم و پلاستیك.
شاید كارگران كف خیابان این چرخه را «زبالهگرد» بنامیم و گهگاه عكسهایی از آنها منتشر و غرغر كنیم كه در سرزمین ثروتمند ایران چرا كسی سرش را در سطل زباله كرده است و تاسف بخوریم اما غفلتمان آنجاست كه ما خود این چرخه را رقم زدهایم.
بابت تولید زباله هیچ مالیاتی نمیپردازیم، به سبب عدم تفكیك آن هزینههای جمعآوری و تفكیك توسط شهرداری را افزایش میدهیم، از دست زبالهگردان حرص میخوریم چون آنها كیسههای زبالهای كه ما بستهایم را پاره میكنند و گاه داخل خیابان میریزند، همین باعث میشود ١٢٤كیلومترمربع سطح معبر تهران نازیبا به زباله شود.
اما واقعیت این است كه این چرخه اقتصادی كه فقط یك تخمین از آن روزی ۷۲۰میلیون تومان پول كف خیابان است در میان این نازیبایی ناشی از تولید زباله و زندگی مصرفگرایانه و مسرفانه ما در حال گردش خوبی است! در عین حال كه شهرداری پایتخت نیز فقط روزی یك میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان پول بابت جمعآوری زباله صرف میكند. این به غیر از پرداختهایی است كه دلالان زباله میپردازند تا در یك منطقه بتوانند به جمعآوری پسماند مشغول شوند.
چرخه طلای كثیف چقدر میارزد؟
هیچكس به درستی نمیداند از «طلای كثیف» در پایتخت چقدر تومان و اسكناس استحصال میشود. ۳سال قبل «رحمتالله حافظی» در گفتوگویی با هفتهنامه «كلیدملی» گفته بود: «از برخی خدمات كنونی مردم راضی نیستند. مثلا جمعآوری زباله كه نه مردم راضی هستند و نه از منظر سلامت و محیط زیست مورد تایید است. زباله طلای كثیف است و از محل تفكیك آن درآمد هنگفتی به دست میآید. با این حساب شهرداری بهجای اینكه جمعآوری زباله را به مزایده بگذارد آن را به مناقصه گذاشته و سالی ۵۰۰ میلیارد تومان هم بابت جمعآوری زباله و رفت و روب به پیمانكار پرداخت میكند. این خیانت به مردم است. این ظلم به مردم است.»
گرچه عدد مشخصی از ارزش «طلای كثیف» در تهران در دسترس نیست اما میتوان برای ملموس شدن این ارزش تخمین زد. براساس آماری كه شهرداری تهران اعلام كرده است روزانه ۷میلیون و ۵۰۰ هزار كیلو پسماند شهری از سطح شهر جمعآوری میشود. براساس اعلام سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، ۶۱درصد پسماند شهری «تر» و ۳۹درصد آن «خشك» است. از ۳۹درصد پسماند «خشك» نیز ۳۲درصد قابل بازیافت است. برهمین اساس اگر فرض كنیم ۳۲درصد پسماند تهرانیها قابل بازیافت و دارای ارزش است میتوانیم به حجمی معادل ۲میلیون و ۴۰۰هزاركیلو پسماند خشك برای تخمین برسیم.
همچنین براساس گفتوگو با كارگرانی كه زبالهها را جستوجو و تفكیك میكنند و ما اصطلاحا به آنها «زبالهگرد» میگوییم دلالان هركیلو زباله را ۳۰۰ تومان از آنان میخرند. این قیمت خرید اولیه است و پس از تجمیع قیمت بالاتری برای هر كیلو زبالهارزشمند پرداخت میشود.
با این قیمت میزان زباله قابل بازیافت در تهران روزی ۷۲۰میلیون تومان تخمین زدهمیشود. چیزی حدود ۲۶۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان در ۳۶۵ روز سال. همچنین شهرداری مدعی است كه از طریق زبالهتر اقدام به تولید كمپوست میكند. كمپوست نیز خود قیمتی دارد.
گزارش عملكرد سازمان مدیریت پسماند برای سال ١٣٩٥ عددی دیگر برای تخمین میدهد؛ روزانه ٦میلیون و ٨٩٧ هزاركیلو پسماند جامد شهری از سطح تهران جمعآوری شده است. این یعنی روزی ٦٦٢ میلیون و ١١٢ هزار تومان تخمینی كه از حمل پسماند قابل بازیافت از گزارش سال ٩٧ شهرداری به دست میآید.
اگر میخواهید بدانید این چرخه چقدر ارزشمند است باید بدانید كه علاوه بر آن دسته از كارگرانی كه دست در زبالههای محله من و شما دارند و خوبهایش را جدا میكنند، افرادی هم هستند كه ماهانه اجارهای در حدود ۷۰۰هزارتومان میپردازند تا بتوانند زبالههای یك منطقه را جمع كنند.
بعد همان فرد از ۳تا ۵ زبالهگرد كیسههایشان را بار میزند و به محل یا كارگاه تفكیك غیررسمی میبرد. در آنجا باز هم كسانی مشغول به كارند. همین اندازه كه وزن كنند و تفكیك كنند و باربزنند. بنابراین چرخهای از عوامل انسانی و ماشینآلات درگیر این چرخه اقتصادی غیررسمی است.
البته باید توجه داشته باشیم كه مناطقی كه در آن رستورانهای بیشتری فعال است و روزانه قوطی نوشابه، مقوای بستهبندی و انواع بطریهای آب و نوشیدنیهای دیگر به وفور در آن یافت میشود، ارزش اجاره آن منطقه را افزایش میدهد.
برای ملموس شدن بیشتر این چرخه باید به این نكته توجه كنیم كه شهرداری تهران برای جمعآوری روزی ۷میلیون و ۵۰۰هزار كیلو پسماند شهری، ۲هزار و ۲۷۹ دستگاه خودرو فعال، ۱۶هزار و ۵۲ نفر نیروی انسانی در قالب ۶۳ شركت پیمانكار تحت نظر دارد. اما در سیستم غیررسمی جمعآوری و تفكیك «طلای كثیف» این عددها میتواند خیلی بیشتر باشد زیرا نه از بیمه و مزایا خبری هست و نه از هیچ امتیاز دیگری.
اگر باز هم میخواهید عدد و رقم این عرصه را بیشتر در ذهنتان بازی دهید كه چقدر میارزد باید به روزهای مناظرههای انتخابات ریاستجمهوری دوره دوازدهم در اردیبهشت ۱۳۹۶ بازگردیم. آنجا كه «محمدباقر قالیباف» از سیستم تولید برق از محل پسماند گفت. البته مجتمعی كه قالیباف راهاندازی كرده بود فقط ۳تا ۶ وات برق تولید میكرد ولی برای آن مجتمع و راهاندازیاش ۳۰ میلیاردتومان سرمایهگذاری شده بود. خط تولیدی كه كارشناسان آن تاكید كردند با ۳۰۰ تن زباله در روز میتواند ۴ تا ۵ مگاوات برق تولید كند.
كارگران چقدر دستمزدشان میشود؟
«محمد» كارگری اهل ایران است كه در محدوده چهارراه ولیعصر تهران زبالهها را تفكیك و جمعآوری میكند. او میگوید: روزی ۳ تا كیسه را پر میكنم. تقریبا هر كدام ۳۰ كیلویی میشود. بستگی دارد. ماهی یك میلیون و ۳۰۰ تا یك میلیون و ۵۰۰ تومان برایم درمیآید.
به جز كارگران ایرانی، اتباع افغانستانی هم در این چرخه مشغول هستند. قسمت ناخوشایند آن حضور كودكان در این چرخه است. خاطره «احد» و «صمد» و مرگ آن دو هنوز ذهن ما را میخراشد. «سوسن مازیارفر» از جمعیت امام علی(ع) كه پیمایشی در مورد كودكان كار در حوزه «طلای كثیف» انجام داده گفته بود: «۶۸۵ كودك ایرانی، افغان و پاكستانی را شناسایی كردهایم كه زبالهگردی میكنند و تقریبا روزی ۶۰كیلو زباله جمع میكنند. این كودكان بین ١٠,٥ تا ۲۰ ساعت كار میكنند.»
با این اطلاعات در این بخش هم میتوان تخمینی زد. اگر هر كارگر به اصطلاح «زبالهگرد» به طور متوسط روزی ۳ كیسه ۳۰كیلویی زباله ارزشمند را جمع كند ۹۰كیلو زبالهاش با قیمت پایه ۳۰۰تومان برای هر كیلو ماهی ۸۱۰هزارتومان برآورد میشود.
اما «جمال» یكی از كارگران تفكیك زباله در محدوده سهراه طالقانی در تهران میگوید كه روزی یك كیسه ۳۰ كیلویی پر میكند و در نهایت ماهی بیشتر از ۶۰۰ هزارتومان نمیتواند درآمد داشته باشد. این افراد عمدتا فاقد هرگونه امكاناتی برای تفكیك و جمعآوری هستند. نه دستكش دارند و نه ابزاری.
یك بررسی نشان میدهد حدود۲۵۰ كارگاه در یافتآباد با حدود یك هزار و ٥٠٠ كارگزار زباله و كارگرانش مشغول كار هستند. این به جز كارگاههای «خلازیل» و «كهریزك» است.
دستمزد كارگران چقدر میشود؟
«غلامحسین كرباسچی» وقتی شهردار پایتخت بود توانست فرهنگی را پایهریزی كند كه در آن ساعت ۹ شب ساعت جمعآوری زباله تعریف شده بود و به این كار نظم و سامانی داد. «محمدباقر قالیباف» در دوره طولانی مدیریتش بر شهرداری تهران توانست همه جای پایتخت را به سطلهای زباله مجهز كند تا آنجا كه به طنز میگفتند با كار او دعوای زن و شوهرها تقلیل یافت زیرا دیگر نیازی نیست كه راس ساعت ۹ شب زبالهها دم در باشد و هر ساعتی میشد زبالههارا در سطل انداخت
همان سطلهای گالوانیزه و پلاستیكی كه ۱هزار و ۱۰۰ لیتر گنجایششان است. همان سطلهایی كه به روایتی ۴۳هزار عدد از آن در سطح شهر جایگذاری شده است و براساس گزارش سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران ۳۲هزار و ٦٣٣ عدد در مناطق ۲۲ گانه تهران تعبیه شده است.
اما مساله اینجاست كه در ایران محدودیتی برای تولید زباله وجود ندارد. در مساله بازیافت با وجود مطرح بودن بحثش هیچ زیرساختی برای تفكیك زباله وجود ندارد. در محلهها همان سطلهای ۱هزار و ۱۰۰ لیتری مستقر است. هیچكس زبالههایش را در تقسیمبندی كلی «تر» و «خشك» هم تفكیك نمیكند. در حالی كه در كشوری نظیر آلمان سطحهای زباله در هر محل ۵ یا ۶ رنگ دارند كه هر یك معرف نوعی از پسماند است. «رضا قدیمی» مدیرعامل جدید سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تاكید دارد كه مردم برای تفكیك زباله به شهرداری كمك نمیكنند.
بسیاری از شهروندان نیز گلهمندند كه شهرداری به درستی عمل نمیكند و زبالهگردها با پارهكردن كیسههای پلاستیك زباله اقدام به آلوده كردن شهر و منطقهشان به محتویات آن كیسهها میكنند.
اگر قرار باشد تغییری در وضعیت زباله تهران چه از منظر اقتصادی و چه از منظر محیطزیستی رقم بخورد بیش از هر چیز نیازمند اصلاح رفتار مردم و حركت به سوی روشهای تفكیك زباله در مبدا هستیم و علاوه بر آن نیازمند سختافزاری كه به دقت زبالههای تفكیكشده مردم را پذیرا باشد. آن وقت خیلی شاهد حضور افرادی كه دست در سطل زباله كردهاند، نخواهیم بود.
براساس اعلام سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، ۶۱درصد پسماند شهری «تر» و ۳۹درصد آن «خشك» است. از ۳۹درصد پسماند «خشك» نیز ۳۲درصد قابل بازیافت است. برهمین اساس اگر فرض كنیم ۳۲درصد پسماند تهرانیها قابل بازیافت و دارای ارزش است میتوانیم به حجمی معادل ۲میلیون و ۴۰۰هزاركیلو پسماند خشك برای تخمین برسیم.
روزانه ٦میلیون و ٨٩٧ هزاركیلو پسماند جامد شهری از سطح تهران جمعآوری شده است. این یعنی روزی ٦٦٢ میلیون و ١١٢ هزار تومان تخمینی كه از حمل پسماند قابل بازیافت از گزارش سال ٩٧ شهرداری به دست میآید.
نظر شما