سه‌شنبه ۵ تیر ۱۳۹۷ - ۱۲:۳۰

امروزه سالخوردگی جمعیت پدیده‌ای فراگیر و عظیم است که کل دنیا را تحت تأثیر قرار داده است. به همین دلیل صندوق‌های بازنشستگی و بیمه با چالش ارائه خدمات مورد نیاز این جمعیت مسن بیش از پیش رو به رو هستند.

نقشه‌ای برای عبور از وضعیت قرمز

سلامت نیوز:امروزه سالخوردگی جمعیت پدیده‌ای فراگیر و عظیم است که کل دنیا را تحت تأثیر قرار داده است. به همین دلیل صندوق‌های بازنشستگی و بیمه با چالش ارائه خدمات مورد نیاز این جمعیت مسن بیش از پیش رو به رو هستند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ،اگر رسیدگی و اصلاحاتی در سیستم‌های بازنشستگی صورت نگیرد بسیاری از کشورها با سیلی از جمعیت مسن که نیازمند خدمات و مزایایی هستند روبه رو خواهند شد. مشکلاتی که مسن شدن جمعیت با خود همراه دارد برای تمام کشور‌ها یکسان است.

در ایران نیز جمعیت روندی رو به مسن شدن دارد، یافته‌های سرشماری سال 1395 نیز نشان از پیر شدن جمعیت کشور دارد. بر اساس آمار حاصل از این سرشماری بیش از نیمی از جمعیت کنونی کشور (51 درصد)را افراد میانسال و سالمند تشکیل می‌دهد که این موضوع مهم نیازمند اعمال تغییرات و اصلاحاتی در صندوق‌های بازنشستگی است زیرا یکی از مهمترین اثرات اقتصادی مسن شدن جمعیت فشار مالی وارد بر صندوق‌های بازنشستگی و هزینه‌های بالای درمان افراد سالخورده است.

بنابراین با روند سریعی که در مسن شدن جمعیت کشور ما مشاهده می‌شود توجه به صندوق‌های بازنشستگی و حصول اطمینان از کارآیی و توان آنها در پاسخگویی به نیازهای قشر سالمند از ضروریات است.در ایران صندوق‌های بازنشستگی نیز پیر شده‌اند و مصارف آنها بیشتر از منابع در دسترس شان است.

در حال حاضر صندوق بازنشستگی کشوری به نقطه سر به سر برابری منابع و مصارف رسیده است (خندان، 1394). از آنجا که تعداد افراد مسن درحال افزایش است نرخ پشتیبانی صندوق بازنشستگی، یعنی نسبت شاغلان پرداخت کننده حق بیمه به تعداد بازنشستگان دریافت کننده حق بیمه کاهش یافته است

بدین معنا که هم چنان مصارف و هزینه‌های صندوق‌ها درحال افزایش است در حالی که راهی برای افزایش منابع آنها وجود ندارد به عنوان مثال امکان افزایش حق بیمه وجود ندارد زیرا در حال حاضر مقدار آن زیاد است. در سال 89 نرخ حق بیمه‌ای که در آن منابع و مصارف صندوق برابر گردند محاسبه شد و میزان حق بیمه 97 درصد حقوق فرد تعیین گردید که بسیار بالاست.

این بالا بودن هزینه‌های صندوق‌ها نسبت به منابع موجود، آنها را با خطر ورشکستگی روبه‌رو کرده است به گونه‌ای که حتی فروش دارایی‌های صندوق‌ها نیز پاسخگوی تعهدات آنها نخواهد بود. استفاده از سیستم مزایای معین DB هزینه‌های سنگینی را بر صندوق بازنشستگی تحمیل نموده است، زیرا رابطه مستقیم و متوازنی میان حق بیمه پرداختی فرد و مستمری دریافتی وجود ندارد.

در بسیاری از کشورهای جهان تغییراتی از سیستم DBبه سیستم‌های چند لایه و ترکیبی رخ داده است که نتایج مثبتی را برای آنها در بر داشته است. هدف سیستم چندلایه اطمینان از دریافت حداقل مستمری برای تمامی اعضا است که بخشی از آن از طریق منابع حاصل از حق بیمه اعضای پردرآمد تأمین مالی می‌شود.

بررسی اصلاحات و تغییرات انجام گرفته در سایر کشورها و به کارگیری تجربیات آنها بر اساس شرایط خاص کشورمان می‌تواند مفید واقع شود. همان گونه که بسیاری از چالش‌ها و دشواری‌های مرتبط با پیر شدن جمعیت در میان کشورهای مختلف صرف نظر از تفاوت‌های اجتماعی، سیاسی، تاریخی و اقتصادی آن‌ها یکسان است، اصلاحات و تغییرات ضروری برای رویارویی با این مشکلات نیز یکسان و همگی مرتبط هستند.

درست است که نمی توان سیستم و طرح یک کشور موفق را بدون بومی‌سازی و درنظر گرفتن شرایط یک کشور دیگر در آن کشور اجرا کرد. با این حال بعضی از مشخصات و ویژگی‌هایی که در سیستم بازنشستگی یک کشور وجود دارند ممکن است منجر به بهبود عملکرد، افزایش پایداری و بقای سیستم بازنشستگی کشور دیگری نیز گردند.

از جمله پیشنهادها جهت اصلاح و بهبود مشکلات پیش روی صندوق بازنشستگی بر اساس گزارش شاخص جهانی بازنشستگی مرسر سال2015 می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1. افزایش سن بازنشستگی با توجه به بالا رفتن امید به زندگی که این اقدام می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها برای صندوق بازنشستگی گردد.
2. تشویق افراد مسن به اشتغال و کارکردن که منجر به افزایش پس‌انداز آنها برای دوران کهنسالی و کاهش طول دوران بازنشستگی شان می گردد.


3. تشویق افراد به پس‌انداز بیشتر برای کاهش وابستگی آنها به حقوق بازنشستگی
4. افزایش پوشش و تعداد افراد تحت پوشش. بسیاری از افراد اگر مجبور نباشند و به‌طور خودکار در سیستم‌های تأمین اجتماعی و بازنشستگی ثبت نام نشوند مبلغی را پس‌انداز نخواهند کرد.


5. بازداری از استفاده مزایای بازنشستگی پیش از موعد و سن بازنشستگی.
6. افزایش شفافیت عملکرد صندوق به منظور افزایش اطمینان اعضا به آنها.
علاوه بر موارد فوق مؤسسه مکنزی نیز پیشنهاداتی برای صندوق بازنشستگی کشوری ارائه نموده است که البته تعدادی از آنها با پیشنهادهای فوق مشترک است:


1. به تعویق انداختن زمان بازنشستگی در ازای دریافت اضافه انباشت به میزان 3درصد و معافیت از کسور تا حداکثر 5سال است.


2. وضع مالیات و عوارض اجتماعی.
3. فروش دارایی‌های راکد و کم بازده صندوق.
4. انتشار اوراق مشارکت در ازای وثیقه‌گذاری دارایی‌های صندوق.
5. بهینه‌سازی نظام حاکم بر نظام بازنشستگی کشوری از طریق اعمال تغییراتی چون: افزایش حداقل سن و سابقه و بازنشستگی.
6. افزایش نرخ کسور از 5/ 22 درصد فعلی به 27 درصد.
7. تغییر مبنای محاسبه حقوق از میانگین حقوق 2 سال پایانی به میانگین حقوق پنج سال پایانی.
8. معادل‌سازی نرخی که بر مبنای آن حقوق بازنشستگی مستمری بگیران در هر سال افزایش می‌یابد، با حداقل تورم یا رشد متوسط دستمزد.


9. جذب حداکثری کارکنان بخش عمومی در صندوق بازنشستگی کشوری.
10. با توجه به این‌که دارایی‌های صندوق بازنشستگی کشور، دارای تنوع اندک و تمرکز جغرافیایی صد درصدی در ایران است، این تمرکز و عدم تنوع باعث افزایش شکنندگی این دارایی‌ها در مقابل نوسانات خواهد شد. صندوق باید با افزایش تنوع محصولات خود وابستگی به بازار خاص و با کاهش تمرکز جغرافیایی دارایی‌های خود، اثرپذیری از شرایط جغرافیایی را کاهش دهد.
11. تعیین فلسفه معین سرمایه‌گذاری و تخصیص دارایی‌ها، با ایجاد چشم اندازی کوتاه مدت و بلندمدت برای مجموع بازار و صنایع اصلی صندوق.
12. صندوق باید اولویت خود را بر مدیریت فعال با هدف بهبود وضعیت عملکرد هلدینگ‌های زیر مجموعه بگذارد.
13. صندوق باید به صورت فعال به مدیریت ریسک پرداخته و فرآیند مدیریت ریسک شرکتی را برقرار کند.
به‌هر حال با توجه به بسیاری از متغیرها در شرایط اجتماعی و اقتصادی ضروری است که برای خروج صندوق‌های بازنشستگی از بحران در جهت اصلاح ساختار صندوق‌ها و کارآمدسازی آنها اقدامات جدی و اساسی صورت گیرد.

به‌عبارتی برای حل معضلات و چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی می‌بایست در راستای اسناد بالادستی بویژه برنامه ششم توسعه با ارائه راهکارهای عملی به سمتی حرکت کرد تا صندوق‌ها کمتر دچار آسیب شوند، چراکه بحران‌های صندوق‌ها می‌تواند تبعات اجتماعی جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد؛ البته برای پایداری و به تعادل رساندن صندوق‌ها بویژه در شرایط کنونی نیازمند تعامل و ارتباط نزدیک‌تر بین برنامه‌ریزان و سیاستگذاران دولت و قانونگذاران مجلس شورای اسلامی هستیم.

ناگفته نماند در حال حاضر فشارهای سنگینی به‌لحاظ مالی به صندوق‌های بازنشستگی تحمیل می‌شود تا حدی که بخش اعظمی از این منابع را دولت متقبل شده و برای ادامه حیات و بقای صندوق‌ها هزینه‌های آن را می‌پردازد.

البته در یک سال گذشته از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای خروج صندوق‌ها از بحران‌ اقدامات مطالعاتی کوتاه مدت و بلندمدت با هدف اصلاح نظام بازنشستگی انجام شده است و در تداوم این اقدامات مدیریت جدید صندوق بازنشستگی نیز با رویکرد اصلاح ساختارها، طرح‌ها و برنامه‌هایی را برای عبور از چالش‌ها و بحران‌ها در دستور کار قرار داده که به‌نظر می‌رسد با حمایت دولت و مجلس از این تصمیمات می‌توان امیدوار بود تا چند سال آینده صندوق بازنشستگی کشوری با گذر از این مراحل و شرایط به نقطه ثبات و پایداری برسد به شرط آنکه برنامه‌های  پیشنهادی با  اختیارات کامل و بدون مداخله‌گری  در اصلاح ساختارهای صندوق بازنشستگی مورد حمایت همه جانبه قرار گیرد در غیر این‌صورت آسیب‌های وارده این بنگاه بزرگ اجتماعی و اقتصادی را به مرحله ورشکستگی خواهد رساند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha