سلامت نیوز: «طلای سیاه» هم از آن قصه‌هایی است كه در كشور ما سرنوشت پیچیده‌ای پیدا كرده است.در حالی كه در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، تقریبا تمام زباله‌ها بازیافت می‌شود، امروز در قلب كشورمان، هنوز حجم بالایی از زباله ٩ هزار تنی شهروندان دفن می‌شود؛ چیزی حدود ٧٠ درصد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ،به همین سادگی ! همین باعث شده تا در ایران نه تنها بازیافت زباله به شكل قانونی سودآوری نداشته باشد كه حتی سالانه فقط در تهران چیزی حدود ٥٠٠ میلیارد تومان بودجه شهرداری صرف جمع‌آوری و رفت و روب كلانشهر تهران شود. یعنی چیزی حدود ٣ درصد كل بودجه شهرداری تهران. این درحالی است كه زباله در خیلی از كشورها، امروز به محلی برای كسب درآمد برای شهرها و اداره آنها شده است. اما در ایران... .
در پایتخت ایران مجتمع بازیافت آراد كوه سرآمد صنعت بازیافت است ولی با این حال این مجموعه نیز به دلیل محدودیت‌های امكانات و تجهیزات، تنها بخش اندكی از حجم زباله‌ها را می‌تواند بازیافت كند. گرچه این تك‌چراغ كم‌سو نیز در این برهوت، نعمت است.
همین بهانه‌ای شده برای گفت‌وگو با «رضا عبدلی»، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند در خصوص شیوه بازیافت و هر آنچه در این مسیر برای زباله‌های ما و شما اتفاق می‌افتاد. گزارشی از آخرین وضعیت و سرنوشت زباله‌های كثیف اما ارزشمند پایتخت.
آقای مهندس، در مورد مقدار زباله‌های تهران و وضعیت بازیافت آنها، آمار متفاوتی وجود دارد. بخشی از اخبار، آمار زباله‌های پایتخت را حدود ٧ هزار تن در روز می‌دانند و گروهی دیگر مقدار آن را بسیار بیشتر از اینها می‌دانند. واقعا روزانه تهرانی‌ها چقدر زباله تولید می‌كنند؟
من برخلاف شما، فكر نمی‌كنم این آمار چندان هم متفاوت باشد. براساس جدیدترین آمار ما، تهرانی‌ها در روز چیزی بیش از ٩ هزار تن زباله تولید می‌كنند كه می‌شود حدود ٩ میلیون كیلوگرم. این زباله‌ها ابتدا در مخازن سطح شهر جمع‌آوری شده و توسط تریلر‌های مخصوصی كه داریم، به ١٠ ایستگاه میانی ما منتقل می‌شوند. درنهایت نیز این زباله‌ها برای بازیافت به مجموعه بازیافت آرادكوه برده می‌شوند.
و درآنجا نیز بازیافت می‌شوند. درست است؟
بله. اما این هم فرآیند خاص خودش را دارد. بعد از ورود زباله به آراد كوه بخشی از پسماندهای خشك ارزشمند آنها جدا می‌شود. دركنار آن پسماندهای آلی و «تر» نیز تبدیل به كمپوست می‌شود و مقداری از آن هم باقی می‌ماند كه به بخش ریجستینگ فرستاده می‌شود تا در نیروگاه ما تبدیل به برق شود.
و سهم هر كدام از اینها چقدر است؟
از این مقدار چیزی حدود ٧ هزار تن زباله شهری است و حدود هزار و ٣٠٠ تن نیز پسماند خشك داریم كه تقریبا ٣ درصد آن زباله‌های قابل بازیافت و به اصطلاح پاك است. بخشی از آن نیز زباله‌های چهاردیواری و زباله‌های رفت و روب و سرشاخه‌ها ونظایر آن هستند كه حدودا ٧٠٠ تن می‌شود.
یعنی تمام باقی مانده زباله‌ها برای تولید برق برده می‌شود؟
نه. درحال حاضر فقط روزانه چیزی حدود ٢٠٠ تن زباله به این بخش فرستاده می‌شود.
من باز هم متوجه نشدم، یعنی تمام ٩ هزار تن زباله تهرانی‌ها تفكیك یا بازیافت می‌شود؟
نه. درحال حاضر چیزی حدود ٣هزار تن از این زباله‌ها نیز در مركز دفن آرادكوه دفن می‌شود.
خب این زیاد نیست؟ اینكه یك سوم زباله‌های پایتخت، در دل خاك «دفن» می‌شوند، زیاد نیست؟ آن‌هم در حالی‌كه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، امروز تقریبا تمام زباله‌های‌شان را بازیافت می‌كنند.
به هرحال آمار زباله تولید شده در تهران هم كم نیست. همین كه ٧٠ درصد از زباله‌های تهران بازیافت و تبدیل به محصولات ارزشمند یا كود می‌شود، خودش كار بزرگی است. ضمن اینكه باید توجه داشته باشیم كه اصولا شیوه جمع‌آوری و بازیافت زباله آنها با ما كاملا متفاوت است. آنها تاكیدشان روی تفكیك زباله در مبدا است و اكثر زباله‌های‌شان را در همان مبدا یعنی درب منازل یا برج‌ها و... تفكیك می‌كنند. همین باعث شده تا آمار تفكیك زباله‌های ما ٥ درصد باشد و آمار آنها بیش از ١٥ درصد. یعنی ٣ برابر ما. این به معنای آن است كه آنها ٣ برابر كمتر از ما هزینه می‌كنند. به هر حال ما بزرگ‌ترین مركز بازیافت خاورمیانه را داریم كه به حق خوب هم كار می‌كند. ما الان چیزی حدود ٣٥ - ٣٠ درصد زباله خشك داریم كه اگر در همان مبدا تفكیك شود، نه تنها از حجم زباله‌ها كاسته می‌شود كه از هزینه‌ای كه بابت حمل و نقل و تفكیك آنها دراینجا می‌شود نیز كاسته می‌شود.
حالا كه صحبت از هزینه‌ها شد بگذارید وضعیت زباله‌های تهران را از این منظر هم بررسی كنیم. یادم هست آقای حافظی، عضو سابق شورای شهر تهران در گفت‌وگویی اعلام كرده بود كه سالانه حدود ٥٠٠ میلیارد تومان صرف جمع‌آوری زباله و رفت و روب تهران می‌شود. این آمار چقدر درست است؟
بگذارید جواب‌تان را اینگونه بدهم؛ در تهران روزانه چیزی حدود یك میلیارد و پانصد میلیون تومان برای جمع‌آوری و تمیز كردن و روفت و روب شهر هزینه می‌شود. یعنی چیزی در حدود همان ٥٠٠ میلیارد در سالی كه شما گفتید.
و با چه تعداد نیرو؟
كلا در مجموعه خدمات شهری بیش از ١٨ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول فعالیت هستند .
یكی دیگر از چالش‌های موضوع دفع زباله، موضوع سرنوشت زباله‌های بیمارستانی است. برخی‌ها می‌گویند این زباله‌ها نیز مانند باقی مانده زباله‌ها، دفن می‌شود، درست است؟
بله. اما نه به صورتی كه شما تصور می‌كنید. ما در تهران روزانه چیزی حدود ١٠٠ تن زباله بهداشتی و بیمارستانی داریم كه بعد از آنكه توسط بیمارستان‌ها بی‌خطر می‌شوند، به آراد كوه آورده می‌شوند تا در سلول‌های دفن زباله بهداشتی كاملا بی‌خطرشوند و شیرابه آنها گرفته شود و درنهایت زباله خشك خروجی آنكه خطری برای محیط زیست و سلامت شهروندان ندارد، دفن می‌شود. یعنی اینطوری نیست كه زباله‌ها را از بیمارستان‌ها جمع كنند و در اینجا آنها را دفن كنند.
پس باید درآمد خوبی از بازیافت داشته باشید؟
نه. بیشتر درآمد ما ازبازیافت و فروش برق است كه خودش در مقابل هزینه‌هایی كه می‌شود، رقم چندان زیادی نیست. برخی از كارشناسان و مدیران شهری براین باورند كه باید عوارض پسماند افزایش یابد تا هم بتواند هزینه‌های چرخه جمع‌آوری و بازیافت زباله را جبران كند و هم هر شهروندی كه زباله بیشتری داشت، باید هزینه بیشتری هم بپردازد.
ولی اشاره‌ای داشتید به اینكه حجم بالایی از زباله‌های جمع‌آوری شده تبدیل به كود و كمپوست می‌شود. مگر از محل فروش آنها درآمدی ندارید؟
نه. واقعیت این است كه این كودها چندان كه باید و شاید فروش زیادی ندارد. درواقع بیشتر آن انبار می‌شود.
خب نمی‌شود حجم بیشتری از زباله‌ها را به برق تبدیل كرد؟
ببینید، هر نیروگاهی ظرفیت مشخصی دارد. ظرفیت ما هم تولید حداكثر ٣ مگاوات برق در ساعت است كه مقداری از آن در خود مجموعه مصرف می‌شود و چیزی حدود ٣/٢ مگاوات آن به شبكه برق سراسری وارد می‌شود.
و این برق را می‌فروشید؟
بله. اینجا كنتوری نصب شده كه برقی كه ما تولید می‌كنیم و به شبكه وارد می‌شود، محاسبه شده و هزینه آن از سوی وزارت نیرو پرداخت می‌شود.
اگر واقعا این نیروگاه اینقدر مفید است چرا ظرفیت تولید آن را بالا نمی‌برید یا نیروگاه‌های دیگری ساخته نمی‌شود تا حجم بیشتری از زباله‌ها تبدیل به برق شود؟
اتفاقا به دنبال آن هستیم. به عنوان مثال درصدد احداث ٢ سامانه زباله سوز دیگر هم هستیم كه با راه‌اندازی آنها بیش از ٣٢٠٠ تن از زباله‌های تهران به برق تبدیل می‌شود. امیدواریم فرآیند اداری و مناقصات آن به زودی انجام شود تا در آینده‌ای نزدیك شاهد تحقق این هدف باشیم.
مساله بعدی، موضوع جمع‌آوری زباله‌هاست. الان شاهد زباله‌گردهایی هستیم كه در داخل مخازن زباله می‌گردند و زباله‌های به دردبخور را پیدا كرده و جمع می‌كنند. گفته می‌شود اینها نیز جزو چرخه شما هستند.
به هیچ‌وجه. پیمانكاران ما كاملا مشخص هستند و سرمخازن، دنبال زباله نمی‌گردند.
پس اینها زباله‌ها را برای كجا جمع می‌كنند؟ مگر به شما نمی‌فروشند؟
نه. ببینید، بخش عمده این زباله‌گردهای سیار برای گروهی كار می‌كنند كه در منطقه عبدل‌آباد و خلازیل انبارهایی دارند و زباله‌ها را آنجا می‌برند و بعد از تفكیك، آنها را به بخش خصوصی مثل تولید‌كنندگان پلاستیك و... می‌فروشند. یعنی آنها هیچ ارتباطی به ما ندارند. ولی به هر حال كار پرسود و جذابی است. چند روز قبل شنیدم كه بطری‌های نوشابه كیلویی ٧ هزار تومان بفروش می‌رسد. خب این رقم، رقم كمی است؟
غیر از پلاستیك و چند قلم دیگر، زباله‌های دیگری را نیز تفكیك می‌كنید؟
می خواهیم به شهروندان آموزش دهیم تا پسماندهای الكتریكی و الكترونیكی خود را نیز جدا كنند تا بتوانیم آنها را بازیافت كنیم.
خودتان؟
نه. یكی از شركت‌های خصوصی برای خرید این پسماندها اعلام آمادگی كرده است.
نامش را گذاشته‌اند «طلای كثیف» ولی تاكنون كمتر از آن طلا استخراج كرده‌اند. چرخه تولید زباله و پسماند اقتصادی غیررسمی را رقم زده است و از آنجا كه هیچ محدودیتی برای تولید زباله در میان مردم وجود ندارد روز به روز حجم تولید زباله در ایران به ویژه در تهران افزایش می‌یابد. روزنامه اعتماد تلاشی را آغاز كرده است تا در جریان آن بتوان نقاط موثر در مدیریت بهینه پسماند را شناسایی كرد و قوت بخشید.
در شماره ۳۰ خرداد در گزارشی تخمین زدیم كه دست‌كم روزی ۷۲۰ میلیون تومان زباله ارزشمند و قابل بازیافت از كف خیابان‌های پایتخت جمع‌آوری می‌شود. اما این شهرداری نیست كه چنین چرخه‌ای را مدیریت می‌كند بلكه یك سیستم غیررسمی بسیار فعال درحال تفكیك و بازیافت زباله‌های ارزشمند شهروندان است. پرسش این است كه آیا شهرداری تهران نمی‌تواند با مدیریت بهتر وضعیت پسماند و درآمدزایی از آن را بهبود بخشد. روزنامه «اعتماد» علاوه بر گفت‌وگوی امروز سلسله مطالبی را برای شفاف‌تر شدن معضلات این بخش در دست انتشار دارد.
نظر شما