سلامت نیوز: یکی از موضوعاتی که نسل ما زیاد درباره‌اش شنیده و خوانده، بحث درباره خوب یا بدبودن صنعت است و اینکه بالاخره شهرها باید صنعتی‌شدنشان را جشن بگیرند یا آرزوی زندگی‌های زمان قدیم و سفر به روستاها را بکنند، ولی هر دو گروه موافقند که صنعت و پیشرفت بدون آگاهی یعنی فاجعه.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از شهروند ، یک نمونه آشنایش انواع مواد شیمیایی است که هر روز وارد خانه‌هایمان می‌شود و استفاده نادرست از آنها خیلی وقت‌ها مسمومیت به بار می‌آورد یا داروهای خواب‌آور و ضد افسردگی که وقتی بیش از اندازه و بدون نسخه پزشک مصرف شوند، جانمان را به خطر می‌اندازند. گاز بی‌رنگ و بی‌بوی منوکسیدکربن هم که داستانش خیلی آشناست،
ولی با این حال هر‌سال تکرار می‌شود و مواد غذایی تاریخ‌گذشته و شیر و ماست و گوشت ناسالم هم که از دیرباز آدم‌ها را تهدید کرده‌اند. در این گزارش به سراغ مسمومیت‌ها رفته‌ایم؛ راه‌هایی برای پیشگیری از آنها گفته‌ایم و کمک‌های اولیه مربوط به مسمومیت را مرور کرده‌ایم تا در شرایط اضطراری با کمک آن جان خودتان و دیگران را نجات دهید.
٣ قدم برای درمان مسموم‌ها
حواستان به خودتان هم باشد!
مهمترین كاری که می‌شود برای یک فرد مسموم انجام داد، این است که وضعیتش را به درستی ارزیابی کرده و به‌موقع سم را از بدنش خارج کنیم. برای این کار باید بدانیم چه خطراتی یک بیمار مسموم را تهدید می‌کند و چطور باید نوع سم را تشخیص دهیم. هرکدام از انواع سم‌ها و مسمومیت‌ها نشانه‌ها و خطرات و روش‌های درمان خاص خودش را دارد، ولی مراحل اصلی درمان برای همه آنها یکسان است. به همین دلیل هم ابتدا با اقدامات کلی در مسمومیت‌ها آشنا می‌شویم و در صفحات بعد هرکدام از انواع مسمومیت را جداگانه بررسی می‌کنیم.
مراحل کمک به افراد مسموم در یک نگاه
وقتی احتمال می‌دهید کسی دچار مسمومیت شده باشد، قبل از هرکاری علایم حیاتی‌اش را بررسی کنید و یک ارزیابی کلی هم از حال عمومی او انجام دهید. بسته به اینکه علایم حیاتی طبیعی یا بحرانی باشد، این مراحل را دنبال کنید. ما اسم این سه مرحله را کنترل راه هوایی، تنفسی و گردش خون ABC می‌گذاریم.
اگر علایم حیاتی طبیعی باشد:
بیمار را تحت‌نظر داشته باشید. از او شرح حال بگیرید و معاینه فیزیكی و آزمایش‌های دیگر را انجام دهید.
سم را شناسایی کنید.
اقدامات لازم برای دفع سم از بدن مسموم را انجام دهید.
اگر علایم حیاتی بحرانی است (مانند نارسایی تنفسی، تشنج، نامنظم‌بودن ضربان قلب، اغما یا شوك):
عملیات احیا را شروع کنید.
این نکته را هم به خاطر بسپارید که تأثیر هر نوع سم بر علایم حیاتی ممکن است با بقیه سموم فرق داشته باشد. مثلا نبض تند یا كند می‌شود، فشارخون افزایش یا كاهش پیدا می‌کند، ممكن است تنفس سریع، عمیق و تحریك شود یا برعکس آهسته، سطحی و مهار شود. به هرحال كنترل علایم حیاتی می‌تواند جان مصدوم را نجات دهد.
سریع عمل کنید
قدم اول: نجات جان بیمار
همیشه قبل از هركاری به فكر كنترل بحران‌هایی باشید كه جان بیمار را تهدید می‌كند؛ مثل مهار فعالیت حیاتی مغز و بیهوشی، اختلالات شدید تنفسی مانند ایست قلبی و ایست تنفسی. برای این كار به نكاتی كه در ادامه آمده، توجه كنید:
ABC را كنترل كنید.
درصورت لزوم عملیات احیا را انجام دهید.
اگر بیمارتان بیهوش است، ولی ABC حالت طبیعی دارد، او را در وضعیت بهبودی قرار دهید.
بیمار را به مراكزدرمانی منتقل كنید.
علاوه بر اینها، باید همیشه مراقب باشید كه سلامتی خودتان به‌عنوان یك امدادگر به خطر نیفتد. بنابراین این توصیه‌ها را جدی بگیرید:
دادن تنفس مصنوعی به مصدومی كه اطراف دهانش به سم آغشته شده، می‌تواند امدادگر را هم مسموم كند.
اگر درمحیطی هستید كه خطر مسمومیت تنفسی تهدیدتان می‌كند، ابتدا خودتان و مصدوم را از آن‌جا خارج كنید.
قدم دوم: تشخیص نوع سم
اگر مصدوم هوشیار است و علایم حیاتی طبیعی دارد، او را كاملا تحت‌نظر بگیرید و سعی كنید نوع ماده سمی را تشخیص دهید. شناخت سم بهترین راه درمان مسمومیت‌هاست. مثلا اگر بفهمیم بیمار نفت خورده، نباید او را وادار به استفراغ كنیم. نكات كلی برای شناسایی سم را در همین صفحه بخوانید تا در ادامه كارگاه هركدام از انواع مسمومیت‌ها را جداگانه بررسی كنیم. فقط به یاد داشته باشید كه باید هرچه زودتر نوع سم را تشخیص دهید؛ چون حداكثر ٢ساعت فرصت دارید تا قدم سوم را بردارید.
قدم سوم: اقدامات نهایی
با توجه به اینكه چقدر امكانات دارید و دانش و توانایی امدادی‌تان در چه حدی است، می‌توانید هر كدام از این اقدامات را انجام دهید:
١. بیمار را به مركز درمانی برسانید.
٢. معده بیمار را از سم تخلیه كنید.
٣. در صورت تماس با پزشك واحد مركزی یا بخش اورژانس بیمارستان به مسموم ضد سم لازم را بدهید.
چگونه مسموم می‌شویم؟
سم به هر ماده جامد، مایع یا گازی گفته می‌شود كه اگر بیش از اندازه وارد بدن شود، در عملكرد طبیعی بافت‌ها یا اعضای بدن اختلال ایجاد می‌کند. پاك‌كننده‌ها، مواد شیمیایی صنعتی و كشاورزی، سموم دفع آفات، داروها، غذاهای آلوده، سوخت‌هایی مانند نفت، بنزین و الكل اگر بیش از اندازه و نادرست استفاده شوند، می‌توانند مسمومیت به وجود آورند.
کودکان بیشتر از بزرگسالان درخطرند و معمولا اتفاقی و به خاطر ناآگاهی مسموم می‌شوند. در بزرگسال‌ها هم بعضی وقت‌ها مسمومیت اتفاقی است؛ ولی بیشتر مسمومیت‌های حاد در اثر خودکشی اتفاق می‌افتد. مسمومیت مزمن هم معمولا در سالمندان و افرادی که سابقه نارسایی كلیوی، قلبی و كبدی دارند، دیده می‌شود. به‌عنوان یک امدادگر خیلی مهم است که کمک‌های اولیه مربوط به مسمومیت‌ها را بلد باشید. این مهارت‌ها در محل حادثه اهمیت حیاتی دارد و به‌علاوه اطلاعاتی که در صحنه حادثه به دست می‌آورید، می‌تواند پزشك را در انتخاب روش مناسب درمان یاری دهد.
راه‌های ورود سم به بدن
سم از این سه طریق می‌تواند به بدن وارد شود:
١. دستگاه گوارش (از طریق خوردن)
٢. دستگاه تنفسی (گازها و بخارات سمی مانند گاز منواكسیدكربن)
٣. جذب پوستی
نشانه‌های کلی مسمومیت‌ها
وقتی به‌عنوان امدادگر به محل حادثه می‌روید، این موارد را بررسی کنید. هرکدام از این نشانه‌ها زنگ خطری است برای اینکه احتمال مسمومیت را هم در نظر بگیرید.
١. بچه‌ای كه حالت خواب‌آلودگی با علت نامشخص دارد.
٢. افرادی كه قصد خودكشی داشته‌اند.
٣. بیمارانی كه به‌طور ناگهانی دچار خواب‌آلودگی و بیهوشی شده‌اند.
٤. در مورد هر فرد بیهوش یا نیمه‌هوشیار به فكر مسمومیت باشید.
مهمترین مواد مسمومیت‌‌زا
خیلی از داروها اگر یکباره و بیش از نیاز بدن مصرف شوند، مسمومیت به وجود می‌آورند و حتی می‌توانند باعث مرگ هم بشوند. به همین دلیل باید همیشه داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنیم. مهمترین علت مسمومیت‌ها در دنیای امروز مصرف نادرست این ٦ ماده است:
١. آرام‌بخش‌ها كه شایع‌ترین عامل هستند.
٢. داروهای ضد افسردگی
٣. مسكن‌ها مثل آسپرین و استامینوفن
٤. داروهای خواب‌آور و ضدتشنج
٥. سموم نباتی
٦. الكل
روش شناسایی سم
با توجه به شرایط صحنه حادثه و امکاناتی که در اختیار دارید، می‌توانید از این نكات برای تعیین نوع سم استفاده کنید:
ابتدا به خود بیمار و اشیای اطرافش توجه كنید. مثلا اگر یك بطری سم گیاهی در محل حادثه دیدید، آن را همراه مصدوم به بیمارستان بفرستید تا پزشك برای تعیین نوع سم و مقدار مصرف شده از آن كمك بگیرد.
معمولا با خواندن برچسب روی ظرف اطلاعات ارزشمندی درباره نوع سم و پادزهر اختصاصی آن به دست می‌آید. ولی یادتان باشد كه برچسب همیشه نشان‌دهنده محتویات ظرف نیست و ممكن است ماده دیگری داخل آن ریخته شده باشد. به علاوه ممكن است یك گیاه، جانور یا حشره علت مسمومیت باشد. بنابراین به همه اشیای اطراف بیمار توجه كنید. خطر مسمومیت‌های تنفسی را هم همیشه در نظر داشته باشید.
از خود مسموم یا اطرافیان او این سوال‌ها را بپرسید:
چه خورده؟
چقدر خورده؟
چه زمانی خورده؟
مشكل او چیست یا چه نشانه‌ای از بیماری دارد؟
هنگام گرفتن شرح حال به این چند نكته توجه كنید:
١. مسموم سابقه خودكشی یا تهدید به خودكشی دارد؟ (همیشه خطر اقدام به خودكشی با سم وجود دارد)
٢. سابقه كاركردن با مواد شیمیایی را دارد؟ (خطر مسموم شدن با همان مواد وجود دارد)
٣. مصدوم به بیماری خاصی دچار است یا سابقه مصرف دارو دارد؟ (ممكن است به داروها حساسیت داشته باشد یا به وسیله آنها مسموم شده باشد)
٤. به بوی دهان بیمار توجه كنید. بوی مشكوك یكی از نشانه‌های مسمومیت است؛ مثل بوی بادام تلخ كه علامت مسمومیت با سیانور است.
تشخیص نوع مسمومیت براساس نشانه‌ها
مسمومیت‌ها را می‌شود به ٥ دسته کلی تقسیم کرد که هر کدام نشانه‌های ویژه‌ای دارند. اگر بیمار یک یا چند تا از این علایم را داشته باشد، باید به مسموم بودن او مشکوک شویم:
١. مسمومیت گوارشی: تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال، ترشح زیاد بزاق
٢. تنفسی: سرفه، تنگی نفس، احساس سوزش در قفسه سینه و حتی ایست تنفسی
٣. دستگاه عصبی مركزی: اختلالات هوشیاری (از گیجی تا بیهوشی كامل)، اختلالات حسی و حركتی، درد، توهم
٤. پوست و مخاط: حساسیت، قرمزی، تاول، سوختگی، سیانوز (كبودی رنگ پوست). سوختگی داخل و اطراف دهان هم می‌تواند جزو علایم مسمومیت پوستی باشد.
٥. مسمومیت چشمی و مردمك چشم‌ها: قرمزی، پرخونی ملتحمه چشم، اشك ریزش، گشادی مردمك (مثلا در مسمومیت با الكل) یا تنگی مردمك (در مسمومیت با مواد مخدر).
خوردن غذاهای فاسد از معمول‌ترین عوامل مسمومیت است که ممکن است کشنده باشد
راه و روش نگهداری از غذاها
معمولا وقتی صحبت از مسمومیت می‌شود به یاد کنسروهای تاریخ‌گذشته و غذاهای فاسد می‌افتیم. مسمومیت غذایی یکی از معمول‌ترین مسمومیت‌هاست که معمولا ظرف ۲۴ ساعت برطرف می‌شود، ولی بعضی وقت‌ها هم می‌تواند كشنده باشد. نشانه‌های این نوع مسمومیت بی‌حالی، اسهال، سرگیجه، استفراغ و تب است و برای پیشگیری از آن باید مواد غذایی را از جاهای مطمئن تهیه کنیم و در نگهداریشان دقت کنیم. بیشتر مسمومیت‌های غذایی در اثر مصرف نادرست این غذاها به وجود می‌آید:
گوشت فاسد: عامل بیشتر مسمومیت‌های غذایی گوشت فاسد است. گوشت در هوای معمولی و گرم فاسد می‌شود. به علاوه نباید گوشتی را که در معرض هوای آزاد بوده و با مگس و حشرات دیگر تماس داشته را مصرف کرد. گوشت فاسد رنگ و بوی نامطبوع دارد.
خامه و شیرینی‌های خامه‌دار: مسمومیت با خامه و مواد خامه‌دار هم زیاد اتفاق می‌افتد. در صورت امکان باید از خامه پاستوریزه شده استفاده کنیم و آن را مدت زیادی نگهداری نکنیم.
تخم مرغ: نشانه کهنگی تخم‌مرغ متعفن شدن آن است. باکتری‌ها روی سالادهای مخلوط با تخم‌مرغ هم رشد می‌کنند و بیشتر مسمومیت‌هایی که با خوردن بستنی ایجاد می‌شود، ناشی از تخم‌مرغ و خامه است.
شیر: شیر محیط مناسبی برای رشد میکروب است. شیر ممکن است از حیوان بیمار دوشیده شود یا موقع دوشیدن و حمل‌ونقل آلوده و فاسد شده باشد. اگر شیر فاسد را بجوشانیم به صورت ژله در می‌آید یا به اصطلاح بریده می‌شود.
نظر شما