سلامت نیوز:«این آلودگی هوا چندان هم به خشکی دریاچه ارومیه نامرتبط نیست»، «توفان شنی تازه شروع کار است، خدا به دادمان برسد». مردم هرچند غیرعلمی و غیرکارشناسانه درباره تبعات خشکی دریاچه ارومیه صحبت میکنند، اما همین که صحبت میکنند یعنی زنگ خطر را شنیدهاند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جهان صنعت ،حالا اما با خشک شدن تدریجی دریاچه ارومیه از سال ۸۰، باید انتظار داشت نمکزارهایی که از خشکی آبهای شور برجای ماندهاند، توسط بادهایی که از شرق به غرب میوزند، در اولین ایستگاه خود، روی خاکهای آذربایجان شرقی بنشینند.
تبریز در پایان راه قرار دارد؟بر همین اساس خبرهایی از گوشه و کنار میآید که تبریز سالهای آخر خود را طی میکند چرا که اولین قربانی خشکسالی دریاچه ارومیه خواهد بود. تیتر خبر این بود: «اگر دریاچه ارومیه خشک شود، دیگر شهری به عنوان تبریز نخواهیم داشت.» همین خبر کافی بود تا یکشبه ترس زیادی بر دل ساکنان این شهر قدیمی بیفتد.
چندی پیش مسعود تجریشی، معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست با اشاره به احداث دریاچه مصنوعی در شهر تبریز خاطرنشان کرد: وقتی در رابطه با احیای دریاچه ارومیه صحبت میکنیم، باید این موضوع را بدانیم که اگر دریاچه ارومیه خشک شود، دیگر شهری به عنوان تبریز نخواهیم داشت. این موضوع برای این نیست که مردم را بترسانیم بلکه یک واقعیت است.
او با اشاره به گزارش وزیر کشور در روزهای پایانی سال گذشته خاطرنشان کرد: در روزهای پایانی سال گذشته توفانی در غرب حوضه آبریز دریاچه ارومیه اتفاق افتاد که باعث شد دو هفته این منطقه با مشکل گرد و غبار مواجه شود به طوری که چشم، چشم را نمیدید. بنابراین کارگروه استانی باید این موضوع را مدنظر داشته باشد در صورتی که دریاچه ارومیه احیا نشود با مشکلات عدیدهای روبهرو خواهند شد.
به گفته تجریشی ما هنوز به اهمیت این موضوع پی نبردهایم که اگر دریاچه خشک شود، تبریز هم باید جابهجا شود. در خصوص دریاچه مصنوعی در تبریز هم به محض اینکه از ماجرا مطلع شدیم، جلوی آبگیری آن گرفته شد اما احداث چنین دریاچههایی نشاندهنده این است که ما هنوز موضوع بحران آب را جدی نگرفتهایم. اگر بتوانیم از منابع آبمان به خوبی استفاده کنیم و دریاچه ارومیه را به حالت تعادلی برگردانیم، آنقدر آب هست که حتی با آن دریاچه مصنوعی احداث کنیم اما در حال حاضر باید آبهای زیرزمینی را تغذیه کنیم و بعد به دنبال راحتی و آسایش برویم نه اینکه فقط به آسایشمان توجه کنیم چراکه راحتی و آسایش امروز ما باعث میشود نسل بعدی برای خود به فکر چاره باشد.
اما سوالی که در این میان پیش میآید این است که آیا واقعا شرایط دریاچه ارومیه تا این حد بغرنج شده است که در تبریز تاثیرگذار باشد و شهر را نابود و غیرقابل سکونت کند؟ آیا مسوولان واقعیتها را بیان میکنند؟ یکی از دلایلی که وضعیت شهر تبریز را حادتر از واقعیت نشان میدهند شاید استراتژیک بودن این شهر است تا بتوان از طریق فشارهای رسانهای و تهدید در مورد سکونت در تبریز، اعتبارات بیشتری را روانه آن کرد. از سوی دیگر برخی تحلیلها حاکی از آن است که وزارت نیرو اعتبارات احیای دریاچه ارومیه را تاکنون به صورت کامل به سازمان حفاظت محیطزیست پرداخت نکرده است یا اعتبارات و اختصاص بودجه بر اساس پیشبینیهای انجامشده صورت نگرفته است و به همین دلیل از راه ترساندن و فشار وارد کردن روی شهر تبریز وارد عمل میشوند تا اعتبارات را برای احیا جذب کنند.
طبق اطلاعات به دست آمده در سالهای اخیر حجم برداشت آب به صورت مستقیم و غیرمستقیم از دریاچه ارومیه کم شده و همین امر قدم مثبتی از سوی کشاورزان است. با ادامه این روند و افزایش بارندگیها در نیمه دوم سال امیدواریم تراز دریاچه نیز بالاتر رود. همچنین طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه هم در حال انجام است و به گفته فرهاد سرخوش، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه ۱۹ کیلومتر از تونل خط انتقال آب از سد «کانیسیب» به دریاچه ارومیه حفاری شده است. با این حساب امید این میرود که شرایط دریاچه ارومیه بهتر شود و ظرف دو سال آینده این انتقال آب به صورت کامل به ثمر برسد
علت خشکی دریاچه ارومیه تغییرات اقلیمی نیست
این خبرها در حالی در رسانهها میچرخد که روز گذشته خبری منتشر شد که خشک شدن دریاچه ارومیه را به واسطه تغییرات اقلیمی رد میکند. روز گذشته عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه نیست، اظهار کرد: اقدامات انسانی انجام شده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باعث کاهش ۵۰ درصدی روانآبها در این منطقه و کاهش شدید آورد دریاچه ارومیه شده است.
به نقل از ایسنا، محمد دانش اظهار کرد: بهترین وضعیت آبی دریاچه ارومیه مربوط به سال ۷۴ است. در آن مقطع حجم آب دریاچه ۳۳ میلیارد مترمکعب بود. ارتفاع و تراز دریاچه ارومیه طی دوره ۲۰ ساله از سال ۷۴ تا ۹۴، هشت متر افت کرد که تقریبا به اندازه یک ساختمان سه طبقه است. دریاچه ارومیه در سال ۹۴ کمترین عمق خود را تجربه کرد و در نهایت در سال ۹۵ اقدامات تثبیت و احیای دریاچه ارومیه شروع شد. او با اشاره به نقش گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در کاهش تراز دریاچه ارومیه گفت: باید بدانیم گرمایش جهانی به عنوان عامل تغییر اقلیم تا چه حد در کاهش تراز دریاچه ارومیه تاثیرگذار است. دانشگاههای تبریز و ارومیه مطالعات بسیاری روی این موضوع انجام دادهاند که آیا عامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه تغییر اقلیم است یا خیر؟
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اطلاعات بارش و دمای حوضه آبریز دریاچه ارومیه ادامه داد: بررسی میانگین بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۵ نشان میدهد روند بارشی در این بازه زمانی تغییر چشمگیری نکرده است. از سوی دیگر بررسی وضعیت دمایی این حوضه بین سالهای ۱۳۳۰ تا ۱۳۹۵ بیانگر آن است که روند میانگین درجه حرارت نزولی و غیرمعنادار بوده است بنابراین با توجه به این دادهها تغییر اقلیم نمیتواند دلیل اصلی خشکی دریاچه ارومیه باشد.همچنین به گفته او بررسی ایستگاههای سنجش بارش غرب دریاچه ارومیه در اردیبهشت و خردادماه سالهای آبی ۹۶ - ۹۵ و ۹۷ - ۹۶ نشان میدهد که در سال آبی ۹۷- ۹۶ میزان بارشها هشت تا ۱۰ برابر نسبت به سال قبلتر (۹۶ - ۹۵) افزایش یافته است. جالب توجه این است که افزایش هشت تا ۱۰ برابری متوسط بارندگی نه تنها باعث افزایش تراز دریاچه ارومیه نشده بلکه حتی تراز دریاچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت داشته است بنابراین تغییر اقلیم نمیتواند باعث پر شدن دریاچه ارومیه شود. نه کاهش بارندگی طی دهههای اخیر عامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه بوده است و نه میتوان روی بارندگیها برای پر شدن دریاچه ارومیه حساب باز کرد.
اقدامات انسانی باعث خشکی دریاچه ارومیه
این استاد دانشگاه صنعتی شریف در ادامه با اشاره به اینکه باید نقش اقدامات انسانی را در خشکی دریاچه ارومیه مورد بررسی قرار دهیم، تصریح کرد: احداث پل میانگذر با طول ۱۷۰۹ متر در دریاچه ارومیه به عنوان یکی از اقدامات انسانی باید مورد توجه قرار گیرد. مهمترین تاثیرش این است که نحوه چرخش آب را در دریاچه ارومیه تغییر داده و باعث جدایی بخشهای شمالی و جنوبی دریاچه از یکدیگر شده است. همچنین نمیتوان از نقش مصارف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در خشکی این اکوسیستم گذشت. بر اساس گزارش فائو در سال ۲۰۱۴، در کشور ما ۷۲ درصد منابع آبی برداشت میشود که ۹۲ درصد منابع برداشت شده در حوزه کشاورزی مصرف شده است. بدترین نکته آن است که این میزان مصرف آب در حوزه کشاورزی با بهرهوری لازم نیز همراه نبوده است.دانشیزدی در پایان با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی باید کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب را در حوضه آبریز دریاچه ارومیه عملیاتی کند، گفت: اصلاح الگوی کشت، آبیاری تحت فشار و حذف محصولات آببر از جمله اقداماتی است که وزارت جهاد کشاورزی در این حوزه باید انجام دهد.
نظر شما