سلامت نیوز:دیدن و لذت بردن از جنگل‌های مملو از درختان سربه فلك كشیده و قدم زدن در میان درختان كهنسال جنگل‌های همیشه سبز شمال كشور شاید تا چندسال دیگر به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شود؛ به طوری كه باید با خاطره سبز آن‌ها در شهرهایی پوشیده از آهن، آجر و سیمان روزگار گذراند.

به  گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ،بسیاری از صاحب نظران این حوزه اعتقاد دارند در صورتی كه نابودی جنگل‌های ایران با روند فعلی ادامه یابد، در 30 سال آینده در کشور جنگلی باقی نخواهد ماند.هرچند كه تخریب محیط زیست و طبیعت كشور موضوع جدیدی نیست و سال‌هاست سیاست‌های نادرست برخی از مسئولان و همچنین رفتارهای نادرست برخی از افراد كه تنها به دنبال سودجویی خود هستند و نه منافع ملی، محیط زیست كشور را با چالشی بزرگ مواجه كرده است.

فقدان اقدامات قانونی بلندمدت برای احیای جنگل‌های كشور و اجرای نادرست برخی از قوانین تصویب شده در سال‌های اخیر سبب شده تا زنگ خطری كه از مدت‌ها پیش به صدا درآمده، جای خود را شمارش معكوس نابودی جنگل‌ها داده و شاهد از بین رفتن این نعمت خدادادی باشیم.

تخریب جنگل‌ها، قطع كردن درختان و قاچاق چوب، چرای بی‌رویه دام‌ها، عدم فرهنگ صحیح استفاده از جنگل‌ها و به طوركلی محیط زیست و بسیاری از عوامل دیگر دست به دست یكدیگر داده‌اند تا در سال‌های اخیر وسعت جنگل‌های كشور كوچك و كوچكتر شود.

به عبارت دیگر درختان كه از عناصر اصلی و مهم جنگل‌ها و جنگل از ارکان مهم طبیعت محسوب می‌شوند و نقش مهمی در تولید آب، خاک و هوا ایفا می‌کنند، در چند دهه با برداشت بی‌رویه چوب توسط بهره‌برداران قانونی و قاچاقچیان چوب، جنگل‌ها از درون به مخروبه تبدیل شد و از طرفی جاده‌سازی، سدسازی، طرح‌های گردشگری و توسعه کشاورزی موجب شده سطح عرصه‌های جنگلی بسیار کاهش پیدا کند و متاسفانه آمارها نشان می‌دهند در این سال‌ها میزان جنگل‌های كشور از 18 میلیون هکتار به 11 میلیون هکتار کاهش یافته است.

این به ما نشان می دهد ما سال به سال نه تنها افزایشی در این حوزه نداشته‌ایم که با کاهش چشمگیر و محسوس رو به‌رو بوده‌ایم.

حق بر محیط زیست

حق بر محیط زیست سالم یکی از ملزومات استیفای واقعی حق حیات است. بنابراین استیفای حق حیات و برقراری امکان بقای نسل‌های فعلی و حیات برای نسل‌های آتی، مستلزم آن است که محیط زیست کنونی از وضع ناگوار ناشی از تخریب و آلودگی‌های روزافزون رهایی و بهبود یابد. حق بشریت بر محیط زیست سالم، مقدمه‌ای برای استیفای کامل حیات است. این دو حق چنان لازم وملزوم یکدیگرند که نقض یکی موجب نقض دیگری است.

حق حیات اگر چه نخستین و اساسی‌ترین حق نوع انسان است ولی حق بر محیط زیست سالم حداقل از نظر تاثیر روابط و نظم زیست بوم گستره‌ای وسیع‌تر دارد. به عبارت دیگر، حق حیات فقط به انسان تعلق دارد ولی حق بر محیط زیست، حیات را علاوه بر انسان برای سایر موجودات زنده گیاهی و جانوری تضمین می‌کند، زیرا که به خطر افتادن حیات گونه‌های مذکور سبب به هم خوردن تعادل زیست بوم و در نتیجه به خطر افتادن امکان بقای بشر می‌شود.

با این حال حق برخورداری از محیط زیست سالم به عنوان یکی از نتایج مکمل احترام به نوع انسان و به عنوان یک حق مستقر و دارای وضعیت ثابت در حقوق بین‌الملل تلقی می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع محیط زیست و ضرورت حفاظت از آن به عنوان سرمایه ملی، اصل پنجاهم قانون اساسی نیز در این زمینه مقرر داشته است: «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میگردد. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یاتخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است».

سرعت روند تخریب محیط زیست در سال‌های اخیر مسئولان را بر آن داشت تا با تدوین طرح‌ها ولوایح و برنامه‌هایی این روند را كندتر كنند و در این راستا نیز برخی از برنامه‌ها اجرایی شد. برای مثال طرح بهره‌برداری از جنگل‌های کشور كه مطابق ماده ۶ برنامه بهینه سازی پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف شد اجرای طرح های جنگل‌داری را در شمال کشور به نحوی برنامه‌ریزی و مدیریت کند که چوب حاصل از بهره برداری جنگل، فقط از درختان آسیب دیده شامل شکسته، افتاده، ریشه کن، آفت زده و عملیات پرورشی تامین شود.

بنابراین با توجه به مشکلات زیاد این طرح، وزیر جهاد کشاورزی در آبان 95 طرح حفاظت را به جای بهره‌برداری مطرح کرد. اما سال گذشته طرح ممنوعیت برداشت چوب از جنگل با طرح تنفس جنگل‌ها مبتنی بر برنامه ششم و مصوبه مجلس اجرایی شد.

این طرح شامل محورهایی با عنوان واردات چوب از خارج کشور، حفاظت کامل از جنگل‌های شمال کشور، ایجاد واحد‌های کار در هر حوزه آبخیز جنگل‌های شمال کشور، حل مشکل چرای دام، مبارزه با برداشت قاچاق چوب، ایجاد ذخیره‌گاه‌های جنگلی، ادغام دو سازمان و تشکیل وزارت منابع طبیعی و محیط زیست و تهیه برنامه‌ای با وحدت نظر بین کارشناسان و متخصصان قرار بود در قالب برنامه ششم اجرایی شود كه به ناگاه از سال چهارم اجرایی شد. این در حالی‌است كه برخی نسبت به اجرای ناقص آن هشدارهایی را مطرح كرده‌اند.

خطر حذف جنگل وجود دارد

علی اکبری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس با انتقاد از اینکه وضعیت منابع طبیعی و جنگل‌های کشور بسیار شکننده و بحرانی است، به خانه ملت گفته‌است : اگر سرعت تخریب پوشش جنگل‌های ایران با وضعیت فعلی پیش رود تا آینده‌ای نزدیک هیچ جنگلی نخواهیم داشت و جنگل از کشور حذف می‌شود. این نماینده مجلس، با بیان اینکه وضعیت جنگل‌های شمال با جنوب کشور متفاوت است، افزوده‌است : بهره‌برداری صنعتی از جنگل‌های شمال وضعیت بحرانی آن‌ها را رقم زده این در حالی است که در اغلب کشورها پس از برداشت، احیای درختان به فوریت در دستور کار قرار می‌گیرد. وی با بیان اینکه در احیای جنگل ضعف داریم از اجرای ناقص طرح تنفس انتقاد کرد و ادامه داد: متاسفانه با وجود تصویب طرح تنفس جنگل هنوز شاهد برداشت از جنگل‌های شمال هستیم در این رابطه باید طرح به صورت کامل اجرایی شود.

طرح تنفس جنگل‌های شمال

ایده تنفس جنگل‌های شمال در برنامه ششم توسعه در سال 95 تهیه و در سال 96 وارد مجلس شد تا برای یک دوره چهار ساله از سال 1396 تا سال 1400 اجرا شود در ماده 48 توقف و بهره‌برداری از جنگل‌ها مطرح شد و نیز در این برنامه ماده 38 آن با چند بند و تبصره که قانون برنامه ششم در مجلس تصویب شد و دولت را مکلف به اجرا کرد. در یکی از بندهای ماده 38 عنوان شده که همه طرح‌های جنگل‌داری باید تا پایان سال سوم اجرای طرح برنامه ششم به‌تدریج متوقف بماند. با وجود این برنامه و مصوبه مجلس، وزیر جهاد کشاورزی بدون برنامه عنوان کرد که باید همه طرح‌های جنگلداری از همان سال اول یعنی سال 96 متوقف شود که مهم‌ترین عاملش نیز فشار برخی افراد خاص و فشار سیاسی مطرح بود.

خاک از آب بدتر است

علی‌اكبری با انتقاد از اینکه وضعیت خاک کشور از آب بدتر است، ادامه داد: شاید بتوان از مسیرهای گوناگون کمبود آب را جبران کرد اما تجدیدپذیری خاک نسبت به آب بسیار دشوار است بنابراین انتخاب مسیر پروژه‌های عمرانی باید با حساسیت لازم انجام شود تا به پوشش گیاهی و جنگل آسیب نرسد و از سویی منجر به جاری شدن سیلاب و تخریب خاک نشود.عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس ، اجرای قانون را مهمترین راهکار بهبود وضعیت جنگل های کشور دانست و گفت: بهترین راهکار اجرای قوانین برنامه ششم به ویژه طرح تنفس جنگل است و در این رابطه خلأ قانونی نداریم. در سطوح شیب‌دار باید نسبت به ایجاد باغات و کاشت درخت حرکت کرد. با وجود اهمیت مقوله حفظ جنگل ها، اما محرومیت اهالی روستاهای جنگل‌نشین ، نبود مراکز اشتغالزا و پایین بودن درآمد باعث شده که جنگل‌ها همواره با وجود داشتن ارزش ذی قیمت که به عنوان طلای سبز شهرت دارند،تخریب و چالش بیایانی شدن زمین روند مخاطره‌ای خود را بیش از پیش داشته باشد.

در این زمینه رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته‌است: در 50 سال اخیر نزدیک به 30میلیون هکتار اراضی کشور به نوعی تبدیل به بیابان شده که معضلات بزرگی از جمله خشکسالی، مهاجرت، فرسایش خاک، پرشدن سدها، خشک‌شدن تالاب‌ها و کاهش محصولات زراعی و کم‌آبی را در پی داشته است.این در حالی است كه تاثیر جنگل‌ها بر حفظ اکوسیستم و آینده ایران واقعیتی انكارنشدنی است و به عبارت دیگر حیات افراد وابسته به سالم بودن محیط زیست است. در این زمینه امیدواریم هماهنگی لازم بین طبیعت و ساخته‌های انسان صورت گیرد؛ یعنی میزان درختان برداشت شده با کاشت شده برابر باشد تا از حجم و تراکم‌شان کاسته نشودو بهره برداری از منابع طبیعی به گونه‌ای نباشد که جنگل‌های هیرکانی و سایر جنگلهای كشور كه سرمایه ملی محسوب می شوند آسیب جدی ببیند و چیزی از آن‌ها برای نسل‌های آینده باقی نماند.