سلامت نیوز:کارتن خوابی اصطلاحی که وقتی گفته میشود، یاد افراد فقیری میافتیم که جایی برای زندگی ندارند و زیر انداز و رواندازشان در هر زمانی از گرمای شدید تابستان تا سرمای زمستان کارتن است. تفاوت بار مفهومی كارتن خوابها با بیخانمانها فراتر از آن چیزی است كه حتی بتوانیم تصورش را بكنیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ،آنهایی كه به اشتباه كارتن خواب میخوانیم بیخانمانهایی هستند كه خانه و سرپناهی برای ماندن ندارند. مجرم نیستند، اما زمینههای جرم در میان آنها بسیار وجود دارد. آنها فقط بیخانمان هستند و مشكلات اقتصادی، مشاغل فصلی، نبود كار در شهرستان، بیپولی، اعتیاد و... باعث شده تا از بد روزگار همگی زیر یك سقف كه گرمخانه مینامندش جمع شوند و كارتن خواب نام بگیرند. افرادی که هیچ اتفاقی در اطرافشان، برایشان اهمیتی ندارد و بهطور معمول از سر فقر لباسهای کهنه و پارهای دارند و بیشتر اوقات که آنها را میبینیم، داخل سطلهای زباله دنبال چیزی برای خوردن یا فروختن میگردند و دیده نشدن و فراموش شدن، بخشی از وجودش و باورش شده است.
هر چند همیشه این گونه نیست، در بسیاری مواقع کارتنخوابها ممکن است، سرپناه نیز داشته باشند، اما به علت بیکاری و خرده فرهنگهای رایج درمحلهشان، در خیابان پرسه میزنند و روزگار میگذرانند یا معتادان خیابانگردیاند که سرپناههایی موقت و غیرثابت مانند پاتوقها، خانههای مجردی، سرپناهها و... دارند، اما بیسرپناه نیستند. همچنین عدهای نیز به علت عوارض شدید جسمی، روانی اعتیاد و محرومیت از حداقلهای حمایت اجتماعی، بدون برخورداری از هیچ سرپناهی در خیابان زندگی میکنند. عوامل زیادی در پیدایش بیخانمانی یا کارتن خوابی به عنوان پدیده یا معضلی جهانی نقش دارند، اما فقر همیشه یک عامل تعیین کننده در آن است. نخستین بار موضوع رسیدگی به متکدیان و بیخانمانها در سال 1378 در شورای عالی اداری کشور مصوب شد و طی آن ۱۱ دستگاه اجرایی از جمله شهرداری، بهزیستی، کمیته امداد، نیروی انتظامی، وزارت بهداشت موظف به ساماندهی کارتن خوابها شدند.
بیمه سلامت کارتن خوابها در دست اقدام
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی از در دست اقدام بودن پوشش بیمه سلامت کارتنخوابها خبر میدهد و میگوید: بیمه سلامت در حال هماهنگی با ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت کشور است تا فکری برای بخش حمایتی این بیماران انجام شود. مجید رضازاده با اشاره به اینکه مردم میتوانند در هرجایی از کشور محل کارتن خوابها را برای حمایت به شماره اورژانس اجتماعی 123 اعلام کنند، ادامه داد: حدود 140 مرکز گذری آسیب،50 مرکز شبانه و 250 تیم سیار برای ارائه خدمات بهزیستی به کارتن خوابهای کشور فعال هستند که ظرفیت نگهداری هر سرپناه حدود 40 تا 50 نفر و مراکز روزانه 150 نفر است، اما تیمهای سیار به هر تعدادی میتوانند خدمترسانی کنند. کارتن خوابها پس از معرفی به این مراکز، ابتدا غربالگری میشوند چنانچه مشکل اعتیاد داشته باشند، به مراکز درمانی و اگر بیسرپناه باشند به مراکز نگهداری یا مراکز گذری ارجاع داده میشوند تا به آنها غذای گرم، سرنگ، سوزن و خدمات بهداشتی ارائه شود.
اعتیاد 70 درصد کارتنخوابها در کشور
آمارهای رسمی و بررسیهای میدانی نشان میدهد که نا امنیهای اجتماعی و پیامدهای آن همچون سرقت، کارتن خوابی و... در بسیاری از موارد با متغیر اعتیاد رابطه مستقیم دارد. به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، حدود 70 درصد کارتنخوابها در کشور معتادند و بقیه هم ظاهری شبیه معتادان دارند، اما در واقع اینها کارگران فصلی، مهاجران، بیماران مزمن روانی، کودکان کار، زنان خیابانی و افراد فاقد جا و مکان هستند.
تاکید بر ضرورت ایجاد مراکز پیشگیری
برای برخورد با پدیده شوم اعتیاد و پیامدهای آن، دستگاههایی مانند شهرداری، بهزیستی، نیروی انتظامی و خیران با اجرای طرحهایی مانند ساخت گرمخانهها و مراکز ترک و درمان اعتیاد تلاش میکنند، نه فقط به کارتن خوابها بلکه به کاهش آسیبهای ناشی از مصرف مواد کمک کنند و هر کدام به سهم خود برای بهبود بیماری اعتیاد و وضع سلامت جسمی و روانی معتادان همچنین طرد شدگان اجتماعی گامهای موثری بردارند. ضرورت ایجاد مرکز پیشگیری از آسیبهای اجتماعی مردمی در پی فرمایشات موکد رهبر معظم انقلاب در اولویت برنامه خیران قرار گرفت. طرد شدگان اجتماعی از جمله کارتن خوابها که بیشتر هم معتادند، بنا بر علل مختلف از جمله ترس و... برای اسکان، گرمخانههای مردمی(خیرساز) را به گرمخانههای دولتی از جمله بهزیستی و شهرداری ترجیح میدهند. هرچند رئیس سازمان رفاه و خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری نظر دیگری دارد، در یک گرمخانه با ظرفیت صد نفر، زمستانها جمعیتی حدود ۲۵۰ نفر شب را صبح میکنند.
سمفونی آدمهای بیخانمان
گوشه یکی از پلهای عابرپیاده بزرگراه آیت ا... سعیدی، روی کارتنی نشسته و چیزهایی دور و برش ریخته و نگاه میکند که به هیچ دردی نمیخورند. دفعه بعد که از روی پل رد میشوی خودش نیست. کارتن را جمع کرده و به میلههای پل هوایی بسته و رویش نوشته:«لطفا دست نزنید، صاحب دارد.» حس مالکیتش به این کارتن، مثل حسی است که تو و همه مردم شهر، به لباسها، وسائل، خانه و زندگیات داری. از دستخط روی کارتن تعجب میکنی، زیباتر از چیزی است که توقع داری. با خودت میگویی «چیزی که این آدم را به خوابیدن روی پل و جمع کردن دور ریختههای دیگران کشانده باید چیزی جدا از اعتیاد و بیخانمانی باشد. باید کشفش کنم.» شاید سر خورده از عشقی قدیمی، یا از دست دادن عزیزی یا وازده از علم و حرفهای که در آن شکست خورده، از خانه بیرون زده و یادش رفته که باید برگردد و حالا چند سالی است، بیآنکه حواسش باشد، گیج و دلکنده، دور خودش میچرخد و نمیداند کجاست. اگر به فکر کشف کردنی، دست بجنبان! امروز و فردا نکن. این آدمها نه مکان دارند و نه زمان. امروز هستند و فردا نه.
کارتنخواب؛ بیسقف و بیسرپناه
کارتنخوابی هم مثل تمام اتفاقهایریز و درشت دنیا برای خودش تعریفی دارد. از زمانی که انسان خودش را شناخته، جان پناهها و غارها را برای زندگی انتخاب کرده تا هم از اتفاقهای دور و اطرافش در امان باشد و هم جایی برای استراحت داشته باشد. فقط غارها نبودند؛ در برخی از مناطق، بسته به شرایط، روی درختها هم از طریق شاخ و برگها مکانی را بهعنوان منزلگاه و استراحتگاه میساخته و در آن زندگی میکرد. حالا زندگیها کمی فرق کرده است. در جامعه ایلی و عشایری چادر و کپر، همین معنا و مفهوم سرپناه را میدهد و در زندگیهای شهری، خانه. کارتنخواب کسی است که هیچ محلی را بهعنوان سرپناه ندارد؛ یعنی سقفی بالای سرش نیست. مرتضی دلاوری، کارشناس آسیبهای اجتماعی میگوید: «کارتن خواب چیزی به نام اسکان ندارد و هر شبش را در یک جا صبح میکند. این افراد بدون مکان هستند و جای مشخص و تعریف شدهای برای استراحت ندارند و برحسب موقعیتی که در آن هستند، محلی را برای به روز رساندن شب انتخاب میکنند. جایی که در آن میخوابند میتواند یک کارتن باشد، بنر، چرخ دستی و چیزهایی از این قبیل.»
چرا در منطقه 18کارتنخواب داریم؟
دور بودن از خانواده خصوصیت کارتن خوابهاست، چون اگر خانوادهای باشد، محل سکونتی هم است. در نتیجه کارتن خواب یا خانواده ندارد یا در کنار خانوادهاش نیست و تک و تنهاست. آنها جدا از چهره نازیبایی که برای منطقه ایجاد میشود و دلگیری اهالی از آنچه پیش چشمشان از زندگی کارتنخوابها میگذرد، حضور کارتن خوابها در شهر آسیبهای اجتماعی زیادی به همراه دارد. کارشناس اداره رفاه و خدمات اجتماعی میگوید: کارتنخوابهای منطقه ما اغلب انسانهایی افسرده و مبتلا به بیماریهای عصبی و فراموشی هستند. آدمهای بیهدفی که باری به هر جهت روز و شب را به هم میرسانند و به مرور همه چیز معنا و مفهوم خودش را برای آنها از دست میدهد. آنها به شدت مستعد رو آوردن به اعتیاد هستند و بیشتر آنها وابسته به الکل یا اعتیاد و مصرف قرص میشوند.
اصلا گرمخانه چیست؟
از سال 1383 شهرداری تهران شروع به تاسیس مراکزی به نام گرمخانه کرد که ابتدا به شکل اردوگاههای چادری بودند و بعد به ساختمانهای مجهزتری تبدیل شدند. در تهران، فعلا چند گرمخانه فعال وجود دارد که قرار است، در یک برنامه میان مدت، تعداد آنها افزایش پیدا کند و در هر منطقه شهر، یک گرمخانه تاسیس شود. گرمخانهها، ویژه افراد بیخانمان و در راه مانده هستند که میتوان بهطور خود معرف یا با معرفی واحدهای گشت شهرداری، به آنها مراجعه کرد و از ساعت 7 شب تا 8 صبح در آنها بسر برد. البته این زمان، در زمستانها ممکن است یکی، دو ساعت افزایش داشته باشد.
واقعیت درست بیخ گوشمان
البته نه برای کمک. از یک طرف برخیها معتقدند کارتنخوابها نه بر اثر سرما که به خاطر اعتیاد میمیرند و از آن طرف، رئیس تالار تشریح پزشکی قانونی کشور، علت فوت کارتنخوابها را سپری کردن زندگی در کوچهها و خیابانها و نبود شرایط مناسب برای حیات سالم اعلام میکند. کارشناسان آسیبهای اجتماعی میگویند که بیخانمانها به دو دسته تقسیم میشوند: «معتادان» و «مبتلایان به بیماریهای شدید روانی». خیلی از کارتن خوابها اسکیزوفرنی دارند و زندگی گذشته خود را به دست فراموشی سپردهاند. مثل خیلی از ما که بیخانمانها را از یاد بردهایم.
نظر شما