سلامت نیوز-حسین جودکی: شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که چرا سازمان تامین اجتماعی در پرداخت مطالبات مراکز طرف قرارداد خود اینقدر به مشکل برخورده به نحوی که در برخی موارد حدود یک سال و شاید بیشتر تاخیر در پرداخت دارد؟
به گزارش سلامت نیوز در ادامه دو مورد از دلایل این موضوع را به اختصار مرور میکنیم:
۱. افزایش پوشش جمعیتی در بخش بیمه ای با جیب خالی: عمده منابع سازمان تامین اجتماعی (98% در سال 1396) از حق بیمه های پرداختی تامین می شود. حال اگر افراد جدیدی توسط دولت و مجلس به فهرست افراد تحت پوشش تامین اجتماعی اضافه شوند بدون آنکه حق بیمه مربوط به آنها پرداخت شود باعث می شود افراد نامبرده از مزایا و خدمات تامین اجتماعی استفاده کنند و هزینه های سازمان تامین اجتماعی بالا برود بدون آنکه معادل آن وجهی از سوی سازمان دریافت شده باشد.
طی سالهای اخیر حدود 40 مورد قوانین و مقررات مختلف از سوی مجلس و دولت مصوب شده و هر کدام سازمان تامین اجتماعی را ملزم به تحت پوشش قرار دادن افرادی نموده است بدون آنکه بار مالی آنها به طور کامل تامین شود (لیست این موارد در سازمان تامین اجتماعی موجود است).
نکته دیگر آنکه 3% مبلغ حق بیمه تعیین شده توسط قانون، می بایست توسط دولت به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود (7% توسط خود فرد و 20 % هم توسط کارفرما پرداخت می شود).
تقریبا میتوان گفت هیچ دولتی از ابتدای انقلاب تاکنون سهم 3 درصدی خود را به سازمان تامین اجتماعی تمام و کمال پرداخت نکرده است. جمیع این موارد دولت را تا پایان سال 1396، حدود 180 هزار میلیارد تومان به سازمان تامین اجتماعی بدهکار نموده است.
۲. افزایش تعهدات در بخش درمان با جیب خالی: در بخش درمان نیز مشابه بخش بیمهای بر اساس قوانین و مقررات مختلف، به تعهدات سازمان تامین اجتماعی اضافه شده بدون آنکه برای هزینههای مترتب بر آن تدابیری اندیشیده شود.
به عنوان مثال برخی برآوردها نشان میدهد با اصلاح کتاب ارزشهای نسبی خدمات سلامت در قالب طرح تحول سلامت طی سالهای 93 تا 97 حداقل 7هزار میلیارد تومان به هزینههای درمان تامین اجتماعی اضافه شده است.
برخی دیگر از قوانین، مقررات و اقداماتی که سازمان تامین اجتماعی بدون تامین بار مالی ملزم به اجرای آنها در بخش درمان شده است:
1. اضافه شدن 254 قلم داروی مورد مصرف بیماران خاص و سرطانی به لیست داروهای در تعهد بیمه پایه
2. توسعه بیماران خاص ( افزودن بیماران MS ، بال پروانه ای ، بیماران متابولیک ، اوتیسم و ناباروری به بیماران خاص)
3. پرداخت دو برابر ویزیت اعضای هیئت علمی و پزشکان تمام وقت درمانی در دانشگاههای علوم پزشکی
4. پرداخت کای ترجیهی مناطق محروم
5. قانون ارتقای بهرهوری کارکنان بالینی نظام سلامت مصوب 30/1/1388 مجلس شورای اسلامی و آییننامه اجرایی آن
6. یکسانسازی نرخ ارز و افزایش قیمت دارو و لوازم مصرفی پزشکی این دلایل نفیکننده ضعفهای موجود در ساختار و مدیریت سازمان تامین اجتماعی نیستند اما تشدیدکننده ضعفها هستند.
با توجه به اولویتی که سازمان تامین اجتماعی برای پرداخت مستمریهای بازنشستگان و بازماندگان قائل است نقدینگی موجود ابتدا صرف این نوع پرداختها میشود و خودبخود درمان در اولویت بعدی قرار میگیرد.
اما چرا سازمان تامین اجتماعی افزایش تعهدات بدون تامین بار مالی را میپذیرد؟
به نظر میرسد علتهای فوقالذکر که به عنوان علل وضعیت نامساعد تامین اجتماعی در حوزه درمان ذکر شد خود معلول علتهای دیگری هستند. یکی از این علل تاثیرپذیری سازمان تامین اجتماعی از فعل و انفعالات سیاسی در سطح دولت و مجلس است.
تصمیمات هزینهزا عمدتا در سطوح بالای سیاسی و سیاستگذاری مورد تصویب قرار میگیرند. در واقع بدنه بوروکراتیک و کارشناسی سازمان متاثر از فضای سیاسی بالادستی عمل کرده و مجری اوامر سیاسیون هستند.
در این بین، فرایندهای سیاسی تصمیمگیری، علاوه بر ناکارآمدی چه بسا اسیر فساد و ترجیح منافع افراد و گروهها بر منافع عموم قرار گیرند. یک راهحل برای این مساله، توجه به توصیههای سازمان بینالمللی تامین اجتماعی (ایسا) مبنی بر "استقلال هیات مدیره سازمانهای تامین اجتماعی از فشارهای سیاسی" از طریق راهبرد سهجانبهگرایی در اداره این سازمانها است.
در بند سوم راهنمای اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی (ایسا) برای حکمرانی شایسته در سازمانهای تامین اجتماعی که در سال 2011 منتشر شده آمده است: "اعضای هیات مدیره (سازمانهای تامین اجتماعی) باید به صورت رقابتی انتخاب شوند یا نمایندگان بیمهشدگان، اتحادیههای کارگری و کارفرمایی باشند" (منظور این است که انتخاب آنها مستقل از دولت باشد تا تحت تاثیر فشارهای سیاسی نباشند). اما آیا اجرای این توصیه بدون انجام اصلاحات سیاسی عمیقتر امکانپذیر است؟
*کارشناس مدیریت سلامت
نظر شما