تخریب خاک وجنگل وایجاد کانون های فرسایش آبی وسیلاب،ارمغان ادامه طرح انتقال آب به شاهرودکمیته تخصصی شورای‌عالی آب گزارش مبسوط خود را درباره مشکلات «طرح انتقال آب چشمه سارهای زرین‌گل»ارائه کرد.

گزارش«کمیته تخصصی شورای‌عالی آب» درباره مشکلات محیط زیستی«طرح انتقال آب زرین گل»

سلامت نیوز:تخریب خاک وجنگل وایجاد کانون های فرسایش آبی وسیلاب،ارمغان ادامه طرح انتقال آب به شاهرودکمیته تخصصی شورای‌عالی آب گزارش مبسوط خود را درباره مشکلات «طرح انتقال آب چشمه سارهای زرین‌گل»ارائه کرد. 

 

به گزارش سلامت نیوز به نقل از قانون ، این گزارش که توسط کارگروه اختصاصی نحوه اجرای ضوابط زیست محیطی انتقال و بهره برداری چشمه سارهای قطری در 9 خرداد 97 به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده به بررسی وضعیت منطقه مورد اجرای طرح انتقال آب چشمه های زرین گل در استان گلستان به شاهرود در استان سمنان پرداخته و میزان تغییرات اعمال شده در حوزه های جنگل، مرتع، خاک، سفره های زیرزمینی، رودخانه و در یک کلام اکوسیستم منطقه را مورد بررسی قرار داده است.

در این گزارش سه صفحه ای که با عنوان «جمع بندی کمیته فنی مسئول بررسی پروژه انتقال آب چشمه های قطری برای آب شرب شاهرود» تهیه شده، بر قطع درختان در مسیر جاده جنگلی به طول سه کیلومتر ، تخریب خاک و ایجاد کانون های فرسایش آبی در شیب‌های بالای 30 درصد دامنه کوه، بُرش شیب و حذف خاک مقاوم رویی که موجب تشکیل سیلاب های گل آلود و تخریب جنگل های پایین دست را داشته تاکید شده است.

همچنین مسدود کردن همه چشمه ها و تخلیه آب زیرقشری و آب زیرزمینی جنگل در محل برخی  چشمه‌ها در اثر حفر قنات های روی خط تراز و جمع آوری همه آب های زیرزمینی به درون این قنات ها که در نهایت به خشک شدن پروفیل خاک و خشکیدگی سرپای درختان منجر خواهد شد تاکید شده است. در ادامه گزارش هشدار داده شده که حدود یك و نیم کیلومتر باقی مانده از لوله گذاری پروژه نیز مطابق مناطق پرشیب جنگلی، در «منطقه حفاظت شده ابر» قرار گرفته که هر گونه جابه جایی خاک و شیب بری و قطع درخت، موجب تخریب های موجود خواهد بود.

در انتها نیز با بیان اینکه اساسا طرح تامین آب شاهرود قرار بوده از سرچشمه های «قطری» در داخل این استان انجام شود و در عمل انتقال از چشمه های زرین گل در استان گلستان برداشت شده است تاکید شده که تمامی گالری‌ها و قنات های ایجاد شده در منطقه  چشمه های «مرده شور» باید مجددا پر شده و سردهنه چشمه ها بازسازی شوند و لوله های به کار رفته جمع آوری و شرایط منطقه تا حد امکان به شرایط طبیعی اولیه بازگردانده شوند. همچنین شیب بری های ایجاد شده در جنگل به نحو لازم، اصلاح و محل های واریزه ای، ترمیم و استحکام بخشی شوند و واکاری درختان بریده یا خشک شده، با گونه های بومی برای ترمیم خسارت وارده به جنگل، صورت پذیرد و نتایج منفی احتمالی اجرای کامل پروژه بر شوری آب حوضه زرین گل باید به صورت دقیق تر مورد مطالعه قرار گیرد. متن کامل گزارش«کارگروه اختصاصی نحوه اجرای ضوابط زیست محیطی انتقال و بهره برداری چشمه سارهای قطری» که بر اساس جمع بندی کمیته فنی مسئول بررسی «پروژه انتقال آب چشمه های قطری» برای آب شرب شهر شاهرود تهیه و ارائه شده است در ادامه می آید:

« با توجه به اینکه اولویت دولت، تامین آب شرب و در عین حال حفظ محیط زیست و حقابه های طبیعت است مطابق گزارش وزارت نیرو، کمبود آب شرب شاهرود 200 لیتر بر ثانیه تعیین شده و یکی از سناریوهای جبران این کمبود در سال 81 ، انتقال آب «چشمه های قطری»در دامنه جنوبی البرز و شمال شرق شاهرود در استان سمنان تعیین شده وعنوان پروژه اجرا شده«آب چشمه های قطری» بوده است اما با توجه به بازدید میدانی، انتقال آب در پروژه، از سرشاخه های زرین گل در دامنه شمالی البرز صورت گرفته است.

با توجه به اینکه اولویت دولت، تامین آب شرب و در عین حال حفظ محیط زیست و حقابه های طبیعت است و مسئولیت این کمیته بررسی اثرات زیست محیطی و نحوه اجرای ضوابط محیط زیست در پروژه حاضر است، گزارش حاضر پس از بازدید میدانی مورخ 19 اردیبهشت 97 تهیه شده است:

مطابق گزارش وزارت نیرو، کمبود آب شرب شاهرود 200 لیتر بر ثانیه تعیین شده و یکی از سناریوهای جبران این کمبود در سال 81 ، انتقال آب چشمه های قطری در دامنه جنوبی البرز و شمال شرق شاهرود در استان سمنان تعیین شد. فهرست این چشمه ها و میزان آبدهی هر کدام و با مجموع 202 لیتر در ثانیه به شرح زیر بوده است:چشمه قطری40 ، خرس چال 20 ، چشمه مریم 24، آسیودره 18، سرخ دره 38 ، دیور 20 و کردرود 43 که در این راستا عنوان پروژه اجرا شده تحت عنوان انتقال آب چشمه های قطری بوده است. با توجه به بازدید میدانی، انتقال آب در پروژه از سرشاخه های «زرین گل» از دامنه های شمالی البرز صورت گرفته است که اسامی، موقعیت و میزان آبدهی چشمه‌های سیاه رودبار در حوزه زرین گل که در این پروژه قرار بر انتقال آب آن‌هاست شامل قربان تلار 1 و 2 ، لتاگز بالا، لتاگز پایین، زغال چال، سرخ لم 1و2، دره مرده شور 1و2و3 است.

در پروژه اجرا شده مطروحه تخریب هایی در جنگل‌های انبوه هیرکانی به شرح زیر به وجود آورده است:

قطع درختان در مسیر جاده جنگلی به طول سه کیلومتر

تخریب خاک و ایجاد کانون های فرسایش آبی در شیب‌های بالای 30 درصد دامنه کوه که در بقیه قسمت‌ها نیز به لغزش توده ای خاک نیز منجر شده و احتمال تشدید آن است.از محل پاکتراشی جنگل در مسیر جاده و بُرش شیب و حذف خاک مقاوم رویی، پدیده تشکیل سیلاب‌های گل آلودگی حاصل شده که خود، تخریب جنگل های پایین دست را به دنبال خواهد داشت. علایم اولیه این پدیده مشاهده شده و در بارش های بعدی نیز تشدید خواهد شد.

مسدود کردن همه چشمه ها و تخلیه آب زیرقشری و آب زیرزمینی جنگل در محل چشمه های مرده شور بر اثر حفر قنات های روی خط تراز و جمع آوری همه آب های زیرزمینی به درون این قنات ها که در نهایت به خشک شدن پروفیل خاک و خشکیدگی سرپای درختان منجر خواهد شد.

حدود یك و نیم کیلومتر باقی مانده لوله گذاری پروژه نیز مطابق مناطق پرشیب جنگلی، منطقه حفاظت شده ابراست که هر گونه جابه جایی خاک و شیب بری و قطع درخت، موجب تخریب های موجود خواهد بود.EC  رودخانه زرین گل در پایین دست‌چشمه شور در زمان ماموریت 2650 میکروزیمنس بر سانتی متر اندازه‌گیری شد. ضمنا مقرر بود آب وفاضلاب سمنان مطالعات تعدیل اثرات چشمه شور بر رودخانه زرین گل را در صورت برداشت آب از چشمه های بالادست این رودخانه مطابق شرح خدمات پیوست، صورت دهد که تاکنون، این مطالعه انجام نگرفته است.

پروژه میزان برداشت از چشمه شور یك حدود 6 ونیم لیتر در ثانیه پیش بینی شده است؛ در حالی که با جمع آوری همه آب های زیرقشری و زیرزمینی، لوله کارگذاشته شده برای عبور دادن 170 لیتر در ثانیه است. حتی مجموع چشمه های مرده شوریك تا سه در طراحی اولیه حدود 77 لیتر در ثانیه آبدهی دارند که با توجه به حقابه محیط زیست و کاهش بارش ها، تعبیه لوله 170 لیتر بر ثانیه توجیه فنی ندارد.در دامنه جنوبی البرز، چشمه های پرآب و با کیفیت بسیار خوب، EC  کمتر از 500 در فاصله کوتاه تر از پروژه موجود به نام های پیرمیشی و فرحزاد هر کدام با دبی بیش از 200 لیتر موجود است که عمدتا به پرورش ماهی، تولید آب معدنی و کشاورزی اختصاص یافته است و نیز تغییر کاربری زراعی به باغات در پایین دست چشمه های قطری در دامنه جنوبی البرز و شمال شاهرود مشاهده شده است. برداشت از آب های زیرزمینی و ذخیره آب با ایجاد استخرها نیز رایج است.تبعات اجتماعی پروژه غیرقابل اغماض است و حتما باید راهکارهای رفع تعارضات و حل مناقشات نیز به نحو مقتضی در نظر گرفته شود. در مجموع در بیش از 15 سال عمر برنامه ریزی، طراحی و اجرای پروژه، متاسفانه به دلیل سهل انگاری ها، عدم رعایت ضوابط ومقررات، نظارت ناکافی دستگاه های مسئول، اشتباهات مهندسی رخ داده که منطقه را با چالش اجتماعی و زیست محیطی مواجه می كند.

شروط سازمان حفاظت محیط زیست بر اجرا در این پروژه رعایت نشده است. نامه شماره 289503/100/1387 مورخ 31/2/87 مصوبات صورتجلسه مورخ 13/8/94 شرکت مدیریت منابع آب ایران با موضوع بررسی انتقال آب از سرشاخه چشمه های سیاه رودبار حوضه زرین گل در استان گلستان به شاهرود در استان سمنان(تصویر پیوست) توسط مجریان مربوطه محقق نشده است.منابع جایگزین برای کاهش برداشت آب از چشمه های دامنه شمالی البرز برای تامین آب شرب شاهرود عبارتند از : تامین حقابه از چشمه های پیرمیشی و فرحزاد و سایر چشمه های مطروحه در طرح اولیه، حفر یا خرید چاه، جلوگیری از توسعه کشاورزی و اصلاح مصرف آب، جلوگیری از گسترش استخرهای ذخیره و بالاخره مدیریت مصرف در تمام بخش ها.

پیشنهادات:

با عنایت به بندهای فوق و تاکید مجدد بر تامین آب شرب به نحو مقتضی، پیشنهاد مشخص کمیته در این خصوص به شرح زیر است:

الف- با توجه به تغییرات اقلیم و کاهش بارش ها، سهم آب انتقالی از چشمه های قطری به دوونیم میلیون متر مکعب در سال یعنی 80 لیتر در ثانیه کاهش یافته است. در حال حاضر میزان برداشت از چشمه های قربان تالار 1و2 ، لتاگز 1و2 و سرخ لم 1، که در حال بهره برداری است مجموعا حدود 28 تا 30 لیتر بر ثانیه است و نظر به اجرای پروژه در این چشمه ها تبعات زیست محیطی آن اجتناب ناپذیر بوده ولی برای تامین 50 لیتر باقی مانده از شیوه های پیشنهادی در بند 12 استفاده شود.

ب-تمامی گالری ها و قنات های ایجاد شده در منطقه  چشمه های مرده شور باید مجددا پر شده و سر دهنه چشمه‌ها بازسازی شوند و لوله های به کار رفته جمع ‌وری و شرایط منطقه تا حد امکان به شرایط طبیعی اولیه بازگردانده شوند.

ج- شیب بری های ایجاد شده در جنگل به نحو لازم، اصلاح و محل های واریزه ای، ترمیم و استحکام بخشی شوند و واکاری درختان بریده یا خشک شده، با گونه های بومی برای ترمیم خسارت وارده به جنگل، صورت پذیرد. د- نتایج منفی احتمالی اجرای کامل پروژه بر شوری آب حوضه زرین گل باید به صورت دقیق تر مورد مطالعه قرار گیرد. ه- نظر به خسارت وارده زیست محیطی به منطقه و تضییع حقوق دولت و مردم در اجرای پروژه، ضرورت های قانونی به لحاظ تعیین میزان قصور و احقاق حقوق باطله از سوی عاملاتن موضوع با هدف پیشگیری، ترویج و کنترل تبعات اخذشده صورت پذیرد.»

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha