سلامت نیوز:شبه جزیره میانكاله بهشتی بر كران خزر است كه در دل استان مازندران جا دارد. سواحل وتالاب موجود در این جزیره مكانی امن برای پرندگان مهاجر است. به‌طوری كه انواع گوناگونی از پرندگان آبزی و كنارآبزی میانكاله را برای گذر از فصل زمستان و جوجه‌آوری برمی‌گزینند.
به گزارش سلامت نیو به نقل از روزنامه قانون ،همچنین این منطقه زیستگاه و مامنی مناسب برای بسیاری از ماهیان دریای خزر مانند كپور، كفال و ماهیان خاویاری به شمار می‌رود. بنابراین این منطقه از سال 1348 جزو مناطق حفاظت شده در ایران به حساب می‌آید. این منطقه در سال 55 به دلیل وجود میراث فرهنگی و ابنیه تاریخی به عنوان یكی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌كره در یونسكو معرفی شد. در این میان اما عده‌ای به طرح گردشگری آشوراده چشم دوخته و در تلاشند در این منطقه بكر كه محیط امن پرندگان است، طرح‌هایی را اجرایی سازند. طرح‌هایی كه پای بشر را به این مناطق حفاظت شده باز می‌كند و زندگی موجودات این منطقه را به خطر می‌اندازد.
به همین خاطر طی سال‌های گذشته فعالان محیط زیست برای حفظ این منطقه حفاظت شده، بسیار جنگید‌ه‌اند و تلاش كردند تا این مناطق پابرجا بمانند. این تلاش موجب شد كه برخی سودجویان عقب‌نشینی كنند. طرح گردشگری آشوراده كه قرار بود در 380 هكتار پیاده شود حالا به 22 هكتار محدود شده است كه البته به گفته فعالان محیط زیست این میزان نیز لطمه زیادی به طبیعت وارد می‌سازد. به همین خاطر نگرانی‌ها در خصوص آینده آشوراده هنوز به قوت خود باقی است.
این مساله بهانه‌ای شد تا با دبیر كل سمنا به گفت‌وگو بپردازیم و از چندو چون طرح گردشگری آشوراده باخبر شویم. خدیجه رضوی دبیر كل سمنا در خصوص این طرح می‌گوید: متاسفانه مدیریت مناطق حفاظت‌شده تعریف چندانی ندارد. هزاران سال پیش از آنكه پهلوی و قاجار و سایر حكومت‌ها بر سر كار بیایند، مردم بومی مناطق محل زندگی خود را مانند برگ گل حفظ كردند، اما حالا طبیعت از دست بشر آسوده نیست و تنها افراد نادان هستند كه روی شاخه درختی می‌نشینند و آن را با تبر قطع می‌كنند.
جذب گردشگر با طبیعت ، نه هتل‌های غول‌پیكر
به گفته دبیركل سمنا این روزها به اسم توسعه، اقدامات عجیب و غیرقابل توجیهی انجام می‌شود. عده‌ای قصد داشتند طی سال‌های گذشته طرح گردشگری آشوراده را عملیاتی كنند و در مركز این منطقه حفاظت‌شده هتل پنج ستاره‌ای را بنا كنند. اما با تلاش فعالان محیط زیست این طرح به تعویق افتاد. آشوراده طبیعت زیبا و بكری است و به دلیل تفاوتی كه با سایر مناطق دارد، مورد توجه گردشگران خارجی قرار می‌گیرد. بنابراین لزومی ندارد برای جذب گردشگر ایرانی یا خارجی هتلی ساخته شود و این زیست بوم را به نابودی بكشاند. گردشگران خارجی هتل‌های فراوانی را دیده‌اند، بنابراین منحصر به فرد بودن طبیعت آشوراده است‌كه گردشگران را جذب می‌كند.
كاهش پرنده‌های مهاجر
رضوی می‌گوید: آشوراده در گذشته یك میلیون و500 هزار پرنده مهاجر داشت كه حالا از این میزان كاسته شده است. در این منطقه فوك خزری زندگی می‌كند و اگر بخواهیم این منطقه را به طور كامل محافظت كنیم، باید روزهای متوالی را برای آموزش ماهیگیران در نظر بگیریم تا موجودات این منطقه در امنیت كامل باقی بمانند. آشوراده جزو معدود مناطقی است كه ماهی خاویار هنوز در آنجا تخم‌گذاری می‌كند. این ماهی اكنون در معرض خطر انقراض قرار دارد. طی سال‌های گذشته فعالان محیط زیست تلاش‌های فراوانی در راستای حفظ آشوراده داشته‌اند، اما برخی مسئولان می‌گویند حرف‌های ما احساساتی است. این در حالی است كه ما صحبت‌هایی را مطرح می‌كنیم كه مستندات قانونی دارد. براساس قوانین موجود مردم و فعالان محیط زیست باید به اطلاعات طرح‌های اجرایی دسترسی داشته باشند، این حق فعالان محیط زیست و ان جی اوهاست كه دلسوزانه برای حفظ مناطق چهارگانه فعالیت می‌كنند. مگر طبیعت ایران سرمایه‌ای جز این مناطق دارد؟
عدم شفاف‌سازی طرح گردشگری آشوراده
او در ادامه خاطرنشان می‌كند: دلایلی وجود دارد كه فعالان محیط زیست مانع اجرای طرح گردشگری در منطقه آشوراده می‌شوند. به عقیده كارشناسان محیط زیست، طرح گردشگری آشوراده باید در مقیاس كوچك‌تر و محدودتری انجام شود، البته نه دقیقا در دلِ جزیره آشوراده بلكه در حاشیه بندر تركمن. در این میان باید چارچوب‌ها و ارزیابی محیط زیست به صورت شفاف ارائه شود، نه اینكه بعد از كلنگ زنی و اجرای طرح مسئولان اطلاعات را در پرتال سازمان حفاظت از محیط‌زیست قرار دهند. شفاف‌سازی پس از اجرا چه سودی خواهد داشت؟ به نوعی نوش‌داروی پس از مرگ سهراب است. البته گفتنی است كه هنوز اطلاعاتی در خصوص این طرح در پرتال سازمان حفاظت از محیط‌زیست منتشر نشده است.
عقب‌نشینی زیرپوستی طرح گردشگری آشوراده
دبیركل سمنا تاكید می‌كند: بنا بر فرمایشات رهبری این طرح غیرقانونی است، حتی با توجه به اینكه گفته می‌شود این طرح در مقیاس كوچك‌تری عملیاتی می‌شود. سه سال پیش باتوجه به اعتراضاتی كه صورت گرفت، طرح اولیه گردشگری(ساخت هتل و...) در آشوراده به بن بست خورد و سازمان بازرسی كل كشور دستور توقف آن را صادر كرد. اما نگرانی ما این است كه در آینده و در طول زمان برخی به هدف خود برسند زیرا اكنون به نظر می‌رسد زیرساخت‌های این طرح كه از حاشیه بندر تركمن آغاز می‌شده در حال اجراست. نگرانی دوستداران و فعالان محیط زیست به این خاطر است كه آشوراده یك منطقه حفاظت شده تلقی می‌شود و نباید تعدادی بیش از ظرفیت قابل قبول به این منطقه وارد شود. در تمام دنیا بحث توسعه پایدار مطرح است. در توسعه پایدار باید همزمان مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در نظر گرفته شود تا آسیبی به هیچ‌كدام وارد نشود و چرخ‌های اقتصاد كشور با توان بیشتری به حركت درآید، اما آیا در طول این سال‌ها تصمیماتی كه برای مناطق حفاظت شده به‌خصوص آشوراده گرفته شد، بر اساس توسعه پایدار بوده است؟ ما در پاسخ به این سوال می‌گوییم، خیر زیرا سندهایی داریم كه نشان می‌دهد این طور نبوده است.
تامین بودجه استان از طریق طرح گردشگری
او افزود: با توجه به اعتراضاتی كه مطرح شد و جلساتی كه با سازمان‌ها، معاونت‌ها و دست‌اندركاران داشتیم، آن‌ها در پاسخ به نگرانی‌های ما از آینده آشوراده به طور مشخص و واضح گفتند: به ما دستور داده شده كه 50 درصد بودجه استان را باید از حوزه گردشگری تامین كنیم و ما می‌خواهیم از طریق طرح گردشگری آشوراده این اقدام را انجام دهیم. متاسفانه آن‌ها محیط زیست و منابع طبیعی را مانند قُلكی می بینند كه برای‌شان درآمدزایی دارد. به این فكر نمی‌كنند كه آینده و آیندگان چه می‌شود؟ به مفهوم نسل‌های آینده كه یكی از مفاهیم حقوق محیط زیست دنیاست، توجهی نمی‌كنند. اصل 50 قانون اساسی تاكید می‌كند كه محیط زیست باید به نسل‌های آینده برسد و هرگونه فعالیتی كه سبب تخریب و آلودگی محیط زیست شود ممنوع است، با این حال گوش شنوایی نیست. آن‌ها می‌خواهند به هر طریقی 50 درصد بودجه استان را از طریق گردشگری تامین كنند.
لزوم پیروی مسئولان از فرمایشات رهبری
رضوی با بیان اینكه تمام این اقدامات برخلاف فرمایشات مقام معظم رهبری صورت می‌گیرد، گفت: ایشان فرمودند محیط زیست چیزی نیست كه متعلق به فرد یا عده‌ای باشد؛ برای آحاد كشور است. باید نهایت تلاش‌مان را داشته باشیم تا از محیط‌زیست حفاظت كنیم. از سوی دیگر مقام معظم رهبری فرمودند: تمامی امور عمرانی باید شفاف‌سازی شود و محرمانه و سری باقی نماند. قانونی با عنوان دسترسی آزاد به اطلاعات وجود دارد. ماده دوم این قانون می‌گوید هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد و تمام موسسات عمومی مكلفند كه اطلاعات را در حداقل زمان ممكن و بدون تبعیض در اختیار مردم قرار دهند. بارها سمنا به صورت كتبی درخواست كرده كه طرح و اطلاعات مربوط به آشوراده را ارائه دهند، اما همیشه به نوعی سمنا و فعالان محیط زیست را از خود رانده‌‌اند.
موضوع جالب در قانون دسترسی آزاد به اطلاعات این است كه در فصل چهارم آن برخی موارد را در این قانون مستثنی می‌كند، در این میان، اما مسائلی كه مربوط به بروز خطرات در محیط زیست است جزو استثناها قرار نمی‌گیرد. حتی با این حال این قانون اجرا نمی‌شود.از سوی دیگر حسن روحانی رییس جمهور كشور نیز دسترسی آزاد به اطلاعات را جزو حقوق شهروندی دانسته و بر آن تاكید داشته است. به گفته او مردم در نظام مردم سالار باید از عملكرد تمام سازمان‌ها كه از بیت المال استفاده می‌كنند با خبر و مطلع شوند.
گردشگری انبوه در مناطق حفاظت شده!
وی در پاسخ به این پرسش كه آیا ماهیت این طرح از لحاظ حقوقی، فنی و كارشناسی درست است، گفت: خیر. تمام فعالان محیط زیست این طرح را با ایرادات فراوان رد كردند. از طرفی ایران در سال 92 به كنوانسیون بین‌المللی زیست محیطی ملحق شد كه جهش بسیار بزرگی بود. براساس ماده 10 قانون مدنی ایران است كه دولت این كنوانسیون را پذیرفته و ضمانت اجرای آن با دولتمردان ایران است. اما با اقداماتی كه صورت می‌گیرد این كنوانسیون را زیر سوال می‌بریم. از یك سو بیابان‌زایی و از سوی دیگر نابودی تالاب‌ها نشان می‌دهد ما به این كنوانسیون عمل نكردیم. همچنین اهداف اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت نیز كه مناطق چهارگانه حفاظت شده ایران را به 6 قسمت تقسیم بندی می‌كند، با گردشگری انبوه و طرحی كه این اواخر برای آشوراده نوشته شده، هیچ تطابقی ندارد. درحالی كه در برنامه توسعه ششم كشور تاكید شده كه سازمان محیط زیست باید مناطق زیست محیطی ایران را براساس معیارهای «آی یو سی ان» طبقه بندی كند. یعنی به جای طبقه بندی چهارگانه، طبقه‌بندی 6گانه صورت بگیرد.
برای مثال آشوراده منطقه حفاظت شده و ذخیره‌گاه زیست‌كره است؛ بنابراین ما در این منطقه حق گردشگری انبوه نداریم. با توجه به وضعیت زیست‌محیطی آشوراده روزانه كمتر از 50 نفر می‌توانند به این منطقه وارد شوند، اما براساس طرحی كه برای آشوراده درنظر گرفته شده تعداد 500 نفر به این منطقه وارد می‌شود! منطقه‌ای كه سروصدای زیاد موجب كوچ پرندگان و ناتوانی در تولیدمثل و تخم‌گذاری آن‌ها می‌شود. حالا در نظر بگیرید روزانه جمعیت انبوهی وارد آشوراده شود، چه بلایی بر سر این منطقه خواهد آمد؟
اما و اگرهایی در خصوص مجری طرح آشوراده
رضوی اظهار داشت: برخی مسئولان در پاسخ به انتقادات فعالان محیط زیست می‌گویند توانستید از 380 هكتار به 22 هكتار برسید و این طرح را محدود كنید. آن‌ها محیط‌زیست را بی‌ارزش می‌بینند. با این حال هنوز مشخص نیست كه آیا سازمان محیط‌زیست برای انجام این طرح از سازمان جنگل‌ها مجوز دارد یا خیر؟ زمانی كه از سازمان جنگل‌ها سوال می‌پرسیم، می‌گویند مجوزی ندادیم، اما از محیط‌زیست سوال می‌كنیم، می‌گویند سازمان جنگل‌ها مجوز داده‌است. هنوز مستنداتی برای مجری طرح نیز ارائه نشده، می‌گویند مجری طرح سازمان همیاری شهرداری است كه در این باره نیز ابهامات زیادی وجود دارد. محیط زیست چه از بعد ملی وچه از بعد بین‌المللی از آنِ تمام مردم است، دولت باید در مقابل مردم پاسخگو باشد. در این میان عدم شفافیت و پاسخگویی ابهاماتی را به وجود می‌آورد.
تعهد ایران در كنوانسیون تنوع زیستی
به گفته او ایران تا سال 2020 میلادی یعنی كمتر از یك سال فرصت دارد تا به بزرگ‌ترین تعهد خود در كنوانسیون تنوع زیستی عمل كند. تعهد ایران این است كه مناطق حفاظت شده خود را در خشكی تا 17 درصد و در دریا تا 10 درصد افزایش دهد. اكنون نه‌تنها این مناطق را افزایش نمی‌دهیم بلكه با از بین بردن منطقه‌ای مانند آشوراده و اجرای طرح گردشگری در آن، تعداد مناطق حفاظت شده را كاهش می‌دهیم. این یك تعهد بین‌المللی است و آبرو و شخصیت حقوقی ایران در خطر است. دیگر خطای یك مسئول نیست كه بتوانیم با بركناری آن مشكل را حل و فصل كنیم. یكی از مسائل حایز اهمیت كه در بندهای مختلف برنامه ششم توسعه به آن تاكید شده، این است كه جامعه محلی باید در احیا و مدیریت این مناطق مشاركت داشته باشد، اما در این طرح اصلا جامعه محلی دیده نشده است.
مگر نمی‌گویند معیشت جامعه محلی به خطر افتاده است؟ مشكل مردم بیكاری است. چطور برای مردم بومی جزیره كیش ایجاد اشتغال شد؟ آن‌ها توانمند نشدند بلكه به شغل‌های كارگری روی آوردند. هزاران جوان بومی تحصیل كرده در كیش هستند كه مشاغل سطح پایین دارند. بنابراین در طرح گردشگری آشوراده برخلاف قانون به این موارد توجهی نشده است. اگر طرح گردشگری آشوراده كلید بخورد 10 سال دیگر پرنده‌های این منطقه به نصف می‌رسد و به مرور زمان دیگر چیزی از آشوراده باقی نمی‌ماند. اگرچه می‌بینیم كه طرح گردشگری آشوراده از 380 هكتار به 22 هكتار رسیده، مایه خوشحالی است اما در عین حال زیركی خاصی در آن دیده می‌شود. اگر پشتكار فعالان محیط زیست نباشد این طرح مانند طرح های دیگر توسعه داده می‌شود. به همین خاطر ما از هم اكنون صدای زنگ خطر را می‌شنویم.
آسیب غیرقابل جبران به محیط‌زیست
او در ادامه گفت: سازمان حفاظت از محیط‌زیست در پاسخ به این پرسش ما كه اگر مجریان طرح در آینده این زیست بوم را با خطرات زیادی مواجه كنند و به نابودی بكشانند چه می‌كنید، گفت: مشكلی نیست چند 10 میلیارد ضمانت مالی(سفته) از آن‌ها می‌گیریم. پاسخ تلخی بود. محیط زیست به اندازه جان انسان‌ها ارزشمند است. برخی مسئولان محیط زیست را همین‌قدر بی ارزش می‌بینند. آیا اگر لطمه‌ای به محیط زیست وارد شود با 10 میلیارد تومان قابل جبران است؟ مگر دریاچه ارومیه را توانستند احیا كنند؟ محیط زیست سرمایه‌ای غیرقابل برگشت است؛ به همین خاطر برخی‌ها تمام تلاش‌شان را برای حفاظت از آن می‌كنند.
در خواست فعالان محیط زیست از مسئولان
رضوی در پایان می‌گوید: در حال حاضر سمنا چند درخواست دارد؛ اول اینكه تفاهمنامه اولیه درخصوص طرح گردشگری آشوراده ملغی شود. دوم اینكه طرح گردشگری كه 22 هكتار تعیین شده خارج از آشوراده باشد و روزانه تعداد معدودی برای بازدید از این جزیره به آن وارد شوند. از سوی دیگر جامعه محلی در این طرح مشاركت داده شود. همچنین طرح گردشگری آشوراده شفاف سازی شده و اطلاعات در اختیار عموم قرار گیرد.
نظر شما