سلامت نیوز:در کنار اخبار مرتبط با پیشرفت های پزشکی و نوآوری های جدید این عرصه، اخبار مرتبط با تخلفات و جرایم پزشکی هم از آن گونه مطالبی هستند که همیشه مورد اقبال افکار عمومی قرار داشته و این پرسش مطرح بوده که تخلفات و جرایم پزشکی به چه رفتارهایی اطلاق می شود و نحوه شکایت و پیگیری آن ها چگونه است؟
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تابناک؛«دختر جوانی برای خارج کردن کیستی که در شکم داشت در یکی از بیمارستان های خصوصی اصفهان بستری شده بود؛ اما پس از جراحی مشخص شد که پزشک متخصص سرشناس اصفهانی در اشتباهی عجیب به جای کیست، تنها کلیه بیمار را از بدنش خارج کرده و دختر جوان از این پس باید دیالیز شود!». جرایم و تخلفات پزشکی همواره یکی از موضوعاتی بوده که در سال های اخیر مورد بحث قرار گرفته است. پزشکان که وظیفه خطیر حفظ سلامت و جان بیماران را بر عهده دارند، همواره از آنان این انتظار می رود که باید کمترین میزان خطا را داشته باشند.
در کنار اخبار مرتبط با پیشرفت های پزشکی و نوآوری های جدید این عرصه، اخبار مرتبط با تخلفات و جرایم پزشکی هم از آن گونه مطالبی هستند که همیشه مورد اقبال افکار عمومی قرار داشته و این پرسش مطرح بوده که تخلفات و جرایم پزشکی به چه رفتارهایی اطلاق می شود و نحوه شکایت و پیگیری آن ها چگونه است؟
نحوه رسیدگی به تخلفات انتظامی و جرایم پزشکان
چناچه اقدامات پزشكان و پیراپزشكان خارج از ضوابط فنی و رعایت موازین علمی و پزشكی باشد و در نتیجه آن ضرر و زیانی متوجه بیماران شود، می توان از راه های زیر پیگیری کرد؛
تخلفات انتظامی
مرجع تشخیص این امر سازمان نظام پزشكی است و به دلیل تخصصی بودن موضوع از نظرات كارشناسی متخصصان مربوطه استفاده خواهد شد. اگر تخلف پزشكان متضمن یكی از عناوین مجرمانه نباشد فقط به عنوان تخلف انتظامی با آن برخورد خواهد شد. رعایت نکردن موازین شرعی و قانونی و مقررات صنفی و حرفه‌ای و شغلی و سهل‌انگاری در انجام وظایف قانونی به وسیله شاغلان حرف پزشکی و وابسته به پزشکی، تخلف محسوب می شود و متخلفان با توجه به شدت و ضعف عمل ارتکابی و تعدد و تکرار آن، حسب مورد به مجازات زیر محکوم می شوند:
[quote-left] به تخلفات انتظامی در سازمان نظام پزشكی و به جرایم در دادسرا و دادگاه های كیفری رسیدگی می شود و رسیدگی هر یك از آنها مانع رسیدگی دیگری نیست و چنانچه عمل پزشك متضمن تخلف انتظامی و جرم باشد، هر یك از مراجع انتظامی و مراجع قضایی مطابق صلاحیت های خود مكلف به رسیدگی هستند[/quote-left]
- تذکر یا توبیخ شفاهی در حضور هیئت مدیره نظام پزشکی محل.
- اخطار یا توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی محل.
- توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی و نشریه نظام پزشکی محل یا الصاق رأی در تابلو اعلانات نظام پزشکی محل.
- محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته از 3 ماه تا 1 سال در محل ارتکاب تخلف.
- محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته از 3 ماه تا 1 سال در تمام کشور.
- محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی از بیش از 1 سال تا 5 سال در تمام کشور.
- محرومیت دایم از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته در تمام کشور.
تخلف انتظامی مواردی از قبیل: عدم رعایت نرخ مصوب تعرفه های پزشكی، ارایه داروهای مشابه به جای داروی اصلی، برخورد نامناسب كادر پزشكی با بیماران، عدم پذیرش بیماران اورژانسی توسط مراكز درمانی، نداشتن امكانات ضروری پزشكی را شامل می شود که مجازات ها نیز از نوع انتظامی است.
جرایم پزشكی
كه مرجع احراز جرم و تعیین مجازات آن بر عهده مراجع قضایی اعم از دادسرا و دادگاه های كیفری است. البته در این مورد هم به لحاظ تخصصی بودن موضوع، از نظریات كارشناسی سازمان پزشكی قانونی و سازمان نظام پزشكی استفاده می شود، ولی تعیین تقصیر و یا قصور كادر پزشكی و یا بی گناهی آنان در نهایت بر عهده قاضی صادر كننده رأی است. چنانچه تخلف پزشكان و كادر پزشكی متضمن یكی از عناوین مجرمانه مانند قتل یا ضرب و جرح و نقص عضو اعم از عمدی یا غیرعمدی و سقط جنین بر خلاف ضوابط و مانند آن باشد، با مرتكب آن برابر مجازات های مندرج در قوانین جزایی به خصوص قانون مجازات اسلامی برخورد خواهد شد، كه حسب مورد مجازات هایی مانند حبس و جزای نقدی و پرداخت دیه وحتی محرومیت از اشتغال به حرفه طبابت را در بر خواهد داشت.مراجع صالح برای رسیدگی جرایم پزشکی به شرح زیر است؛
1: دادگاه های عمومی
در این دادگاه ها می توان از جنبه جزایی و یا حقوقی نسبت به عملی که پزشک مرتکب آن شده است شکایت کرد؛ به عبارت دیگر، هر عملی که در قوانین مدنی و یا جزایی کشور قابلیت پیگیری قضایی داشته باشد در صلاحیت این دادگاه هاست. با وجود این، از آنجا که اقدامات پزشکی از زمره مسائل تخصصی محسوب می شود که نیاز به نظریات و دیدگاه کارشناسانه دارد، قوه قضاییه اقدام به تخصیص یک دادسرا به طور ویژه به جرایم پزشکی و دارویی کرده است.
[quote-right] مطابق ماده ٦٤٨ قانون مجازات اسلامی چنانچه پزشكان و جراحان و ماماها و داروفروشان و تمامی كسانی كه به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند، هرگاه درغیر موارد قانونی، اسرار مردم را افشا كنند، به 3 ماه و 1 روز تا یكسال حبس و یا به یك میلیون و 500 هزار تا 6 میلیون ریال جزای نقدی محكوم می شوند.در مواردی كه مطابق قوانین و مقررات، پزشكان مكلف به گزارش بیماری هستند، مشمول جرایم فوق نمی شوند.[/quote-right]
2: دادسرای جرایم پزشکی
شهر تهران دادسراهای مختلفی دارد که بعضی از آنها به امور ویژه اختصاص یافته اند؛ از آن جمله دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی است که مردم می توانند برای رسیدگی به مشکلات و پرونده‌های قضایی خود در رابطه با قصور و تخلفات پزشکی در هر سطحی به آنجا مراجعه کنند.
روند رسیدگی به پرونده‌های مطرح در این دادسرا این گونه است که پس از طرح و ارجاع موضوع به کمیسیون‌های پزشکی، پرونده بررسی می شود و در صورتی که قصور کادر درمانی تشخیص داده شود، مراتب قصور به شعبه رسیدگی کننده ارسال و به دنبال آن پزشک و تیم پزشکی برای ادای توضیحات احضار می‌شوند و در نهایت دادسرا با اخذ تصمیم مقتضی یا قانع می شود که قصوری رخ نداده است و قرار منع یا موقوفی تعقیب صادر می کند و یا اینکه ادعای شاکی را قریب به واقع می بیند و با صدور کیفرخواست پرونده را به دادگاه ارسال می کند و دادگاه عمومی جزایی نیز بر اساس محتویات پرونده، نظریه کارشناس و دفاعیات هردو طرف اقدام به صدور رأی می نماید.
3: شورای حل اختلاف (ویژه امور بهداشت)
از اوایل سال ۸۹ و پس از گذشت یک سال و نیم از تصویب دستورالعمل تشکیل شوراهای حل اختلاف ویژه امور پزشکی (مصوب ۳۱/۶/۱۳۸۶) در بسیاری از استانها شوراهای حل اختلاف ویژه رسیدگی به امور بهداشتی و پزشکی شروع به فعالیت نمودند.در تهران نیز مجتمع شماره ۲۹ شورای حل اختلاف به امور بهداشتی و پزشکی تخصیص یافته است.
اعضای شوراهای ویژه از میان کارشناسان و متخصصان صاحب صلاحیت در رشته های مرتبط پزشکی با تایید و معرفی سازمان نظام پزشکی و با رعایت آیین نامه اجرایی ماده ۱۳۴ قانون برنامه چهارم توسعه برای سه سال انتخاب شده و علاوه بر شرایط عمومی می بایست فاقد محکومیت کیفری یا انتظامی قطعی باشند.
رسیدگی و حل و فصل اختلافات اعضای جامعه پزشکی با یکدیگر و همچنین اختلافات جامعه پزشکی با سایر اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی در صورتیکه مبلغ خواسته یا محکوم به کمتر از ۵میلیون تومان باشد و یا در صورتیکه هر دوطرف در خصوص ارجاع پرونده به شورا توافق داشته باشند ،در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
در عمل عمده پرونده های مرتبط با دندانپزشکی و یا پرونده هایی که پیش بینی می شود دیه ای که متهم به آن محکوم خواهد شد کمتر از ۵ میلیون تومان است به شورای حل اختلاف جهت رسیدگی ارجاع می شود.
[quote-left]مسایلی از قبیل ارجاع بیماران از بیمارستان های دولتی به بخش خصوصی یا گرفتن زیر میزی و حق العمل های آنچنانی برخلاف ضوابط و سوء استفاده از موقعیت شغلی است كه البته اگر منظور از سوء استفاده جعل عنوان باشد، مثلا پزشك عمومی خود را متخصص مغز واعصاب معرفی كند، این عمل می تواند تحت عنوان جعل عنوان، جرم هم تلقی شود [/quote-left]
4: سازمان تعزیرات حکومتی
قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب۲۳/۱۲/۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامی از تخلفات زیادی نام برده است که مهمترین تخلفات موضوع آن عبارتند از:
الف- ایجاد مؤسسه پزشکی غیر مجاز توسط افراد فاقد صلاحیت
ب- ایجاد مؤسسه پزشکی توسط متخصصین فاقد پروانه
ج- خودداری بیمارستان ها ازپذیرش وارائه خدمات اولیه لازم به بیماران اورژانسی
و …
رسیدگی به این تخلفات در حیطه صلاحیت سازمان تعزیرات حکومتی است اما باید دقت کرد، مستندا به ماده (۳) از قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب ۲۹/۳/۱۳۳۴ و اصلاحات بعدی در صورتی که مؤسسه پزشکی توسط افرادی ایجاد شده باشد که تخصص لازم را دارند اما نسبت به کسب مجوزهای لازم اقدامی نکرده اند موضوع در صلاحیت دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی قرار می گیرد.
سازو کار رسیدگی به تخلفات پزشکی در نظام پزشکی
رسیدگی در سازمان نظام پزشكی پس از طرح شكایت توسط بیمار یا خانواده وی یا اعلام گزارش تخلف توسط بازرسان سازمان یا سایر مراجع قانونی با ارجاع موضوع به شورای حل اختلاف تخصصی مستقر در نظام پزشكی شروع شده، چنانچه این شورا موفق به سازش و مصالحه شد، موضوع مختومه خواهد شد و در غیر این صورت، پرونده به دادسرای انتظامی ارجاع داده می شود. در معیت هیأت بدوی انتظامی، اعضای دادسرا مرکب از دادستان و تعداد مورد نیاز دادیار به تشخیص شورای عالی انتظامی با رأی اعضای هیئت مدیره و حکم ریاست سازمان انتخاب می‌شوند.
[quote-right] کوتاهی كادر اتاق عمل، عفونی بودن محیط اتاق عمل، استرلیزه نبودن وسایل جراحی و تزریق دوز نامناسب داروی بیهوشی و مسایلی از این قبیل كه دراین صورت تمامی عواملی كه درمرگ بیمار مقصر بوده اند، ضامن بوده و پرداخت دیه متوفی به میزان تقصیرعوامل دخیل دراین امر، بین آنها تقسیم خواهد شد.[/quote-right]
دادیاران باید حداقل 5 سال سابقه اشتغال به حِرَف پزشکی یا در یکی از حِرَف پزشکی وابسته و دادستان حداقل 7 سال سابقه اشتغال به حِرَف پزشکی داشته باشند.
مدت مأموریت اعضای دادسرا تا پایان دوره هیئت مدیره است. همچنین دادستان می‌تواند یکی از دادیاران را به عنوان معاون اول خود انتخاب کند تا از طرف او وظایف محوله را انجام دهد. به علاوه، دادسرای انتظامی درموارد ذیل مکلف به شروع رسیدگی است؛
الف - شکایت شاکی ذی‌نفع یا سرپرست و یا نمایندگان قانونی بیمار.
ب - اعلام تخلف از مراجع قضایی - اداری.
ج - اعلام تخلف از طرف هیئت مدیره، شورای عالی و ریاست سازمان.
د - شکایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
هـ - درمورد تخلفات مشهودی که به نظر اعضای دادسرا و هیأت های انتظامی پزشکی رسیده است.
و - ارجاع از طرف هیأت بدوی انتظامی پزشکی.
دادسرا پس از وصول شکایت با اقدامات مقتضی اعم از تحقیق از شاکی، ملاحظه مدارک و سوابق مربوطه و استعلام از مطلعان و انجام معاینات و آزمایشات مورد لزوم و جلب نظر کارشناسی، موضوع را مورد رسیدگی قرار خواهد داد. در صورتی که عقیده به تعقیب داشته باشد، پس از جلب موافقت دادستان یا معاون اول، کیفرخواست تنظیم و پرونده را جهت رسیدگی به هیأت بدوی انتظامی ارسال می کند. این هیأت پس ازملاحظه مدارك و أخذ نظركارشناسی مبادرت به صدور رأی می کند.
[quote-left]چناچه از ناحیه پزشك هیچ گونه تقصیر یا قصوری صورت نگرفته باشد و علیرغم آن آسیبی به بیمار برسد، طبیعتا پزشك ضامن آن نخواهد بود و عامل بیماری و عواملی كه خارج از اراده و كنترل پزشك است چنانچه در بروز خسارت و آسیب بیمار مؤثر بوده اند بر عهده پزشك گذاشته نخواهندشد. [/quote-left]
در مراكز استان ها هم هیأت های تجدید نظرانتظامی مستقرهستند كه رسیدگی به اعتراض از آرای صادره از هیئت های بدوی را برعهده دارند. البته باید توجه داشت كه مرجع صالح رسیدگی به تخلفات پزشكان اعم از عمومی و متخصصان، آزمایشگاه ها، رادیولوژی ها، داروخانه ها(داروسازان)، دندانپزشكان و ماماها و لیسانسیه های پروانه دارپزشكی، سازمان نظام پزشكی و رسیدگی به تخلفات پرستاران در سازمان نظام پرستاری و رسیدگی به تخلفات دامپزشكان در سازمان نظام دامپزشكی به عمل می آید.
بنابراین به طور خلاصه می توان گفت، تخلفات پزشکی مواردی هستند که پزشک بر خلاف قوانین و مقررات وضع شده صنفی رفتار می کند مانند سهل انگاری در انجام وظیفه و یا افشای اسرار ولی جرایم پزشکی مواردی هستند که در قانون مجازات اسلامی قانونگذار برای آن مجازات در نظر گرفته است ولی شخصی که مرتکب آن می شود پزشک و یا جزء تیم پزشکی است. رسیدگی به تخلفات پزشکی در صلاحیت دادسرای انتظامی پزشکی و رسیدگی به جرایم در حیطه صلاحیت محاکم عمومی دادگستری است. رسیدگی به تخلفات پزشکی توسط هیأت های بدوی انتظامی، مانع رسیدگی توسط محاکم قضایی نمی شود، چون ممکن است پزشک اقدام به عملی نماید که واجد وصف مجرمانه باشد و چون چنین امری بالتبع تخلف نیز محسوب می شود، محاکم دادگستری و هیأت های بدوی انتظامی هر کدام می توانند جداگانه به موضوع رسیدگی کنند.
به عبارت خیلی ساده تر مردم در صورتی که مشکلی در روند درمان یا اقدامات پزشکی پیدا کنند، چه ناشی از جراحی های مختلف زیبایی باشد مانند جراحی بینی یا گونه یا لیپوساکشن و چه از اقدامات غیر جراحی مانند استفاده از لیرز، یا فرآیندهای دندانپزشکی و یا استفاده از خدمات زیبایی پوست می توانند به یکی از این مراجع مراجعه کنند؛
۱. دادسرای ویژه امور پزشکی که از این طریق می توانند دیه، و خسارات وارد شده را مطالبه کرده و اگر پزشک مرتکب قصور شده باشد مجازات او را هم از دادگاه بخواهند.
۲. شورای حل اختلاف که در واقع به پرونده هایی که دیه درخواستی در آنها کمتر از ۵ میلیون تومان می باشد رسیدگی می کند.
۳.دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی که نتیجه آن برخورد انتظامی با پزشک خواهد بود که طیف وسیعی از اقدامات از توبیخ کتبی تا لغو پروانه طبابت به شکل دائمی را در بر می گیرد.
باز هم باید تأکید کرد که در اکثر موارد می توان هم به سازمان نظام پزشکی و هم به محاکم دادگستری به شکل همزمان مراجعه کرد و هیچ یک مانعی برای صلاحیت دیگری محسوب نمی شود.
نظر شما