سلامت نیوز: نوسانات ارزی باعث افزایش قیمت هرچیزی که برای ادامه بقا مورد نیاز است، به طرز غیرقابل باوری شد. قیمت موادغذایی، پوشاک، خانه و اجاره خانه، دارو و هرآنچه فکرش را بکنید افزایش یافت و مردم دنبال یافتن مایحتاج خود با کمترین قیمت‌ها هستند، این روند به بازار دستفروشی آن هم با نزدیک شدن به سال جدید رونق بخشید.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ،میان دستفروشان گروهی هستند که به شکلی از هیجانات مردم سوءستفاده می‌کنند. تشت‌های آب پر از ماهی قرمز برای سفره هفت سین، ماهی‌هایی که به سفره نرسیده جان خود را از دست می‌دهند، را در هر نقطه از شهر می‌توان پیدا کرد.
کنار این ماهی‌ها چند سال است که گونه‌های جانوری که به‌نظر با سال نو و سفره هفت‌سین ارتباطی ندارند هم فروخته می‌شوند، مانند انواع لاکپشت، مار یا حتی یکی از گونه‌های با ارزش ایران به نام سمندر که گونه‌ای اندمیک و در خطر انقراض است. البته خود ماهی قرمز هم یک گونه وارداتی به سفره‌های هفت‌سین ماست.
چند ماهی است که به تمام گونه‌هایی که با نزدیک شدن سال نو مورد آزار انسان قرار می‌گیرند، ماهیان کوچکی که در ظروف شیشه‌ای همراه با مقداری گیاه و آب به فروش می‌رسند، اضافه شده است که با قیمتی پایین در کوچه و خیابان حتی مترو به فروش می‌رسند. درباره این بازار و چنین رفتاری با گونه‌های جانوری «آرمان»با علیرضا شهرداری، خزنده‌شناس و فعال محیط زیست گفت‌و‌گو کرده که در ادامه می خوانید:
گفته می‌شود ماهیان کوچکی که در شیشه همراه گیاه فروخته می‌شوند یک گونه ماهی با نام زبرا هستند، ممکن است در اینباره توضیح دهید؟
اینها یک گونه از خانواده ماهی زبرا هستند. در مسائلی که کلا برای ماهی‌ها وجود دارد باید به این نکته توجه کنیم که سنت گذاشتن ماهی در سفره هفت‌سین برای ایرانیان نبود و در نقاشی کمال‌الملک سر سفره هفت سین ماهی نیست.
این ماهی‌ها پرورشی هستند و این ادعا را نداریم که آنها از طبیعت صید شده‌اند و به این دلیل موجب نابودی طبیعت خواهند شد. مشکل رهاسازی آنها در طبیعت است.
ماهی‌ها پرورشی هستند، همین ماهی قرمزها که سالیان است در سفره هفت‌سین ما جای گرفته است. اینها را پرورش می‌دهند و به‌عنوان ماهی نوروز می‌فروشند. اگر فردی از این ماهی‌ها طبق اصول در شرایط مناسب نگهداری کند و نه در تنگ‌های کوچکی که اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرد، با مشکلات کمتری مواجه خواهیم بود.
مساله محیط زیستی از زمانی شکل می‌گیرد که مردم بعد از نگهداری این ماهی‌ها در تنگ، آنها را در طبیعت رها می‌کنند، رهاسازی آنها در طبیعت مشکلات بسیار زیادی به بار می‌آورد اگر این گونه‌ها در طبیعت زنده بمانند بر گونه‌هایی که به‌صورت طبیعی در حیات وحش زندگی می‌کنند غالب می‌شوند. گونه‌های وارداتی آبزی از خورد و خوراکی که در آب انجام می‌دهند تا تخم و لارو حیات وحش آبی کشور ما تغذیه می‌کنند، گونه‌های بومی را از بین می‌برند به همین دلیل به اینها گونه‌های مهاجم می‌گویند.
گونه‌ای که برای طبیعت نیست و به آن طبیعت اضافه می‌شود و نظم و اکوسیستم منطقه را کامل بر هم می‌زند. گونه‌ای که مقاومت بیشتری دارد و برتر است، زنده میماند و گونه‌های طبیعی را از بین می‌برد. جمعیت گونه‌های وارداتی زیاد و جمعیت گونه‌های بومی ایران کم می‌شود. همچنین گونه‌های وارداتی بیماری‌های گوناگونی وارد آب می‌کنند.
ماهی های زبرایی که در شیشه‌های کوچک به فروش می‌رسد، کاری غیراخلاقی است. نمی‌توان گفت که به حیات وحش ما آسیب می‌زند، افرادی که ماهی‌هایی را در شیشه کوچکی با مقداری چمن نگهداری می‌کنند و در آن را با چوب پنبه بسته‌اند، ادعا می‌کنند که چمن‌ها اکسیژن تولید می‌کنند و این ماهی‌ها زنده می‌مانند در صورتی که اینطور نیست. کاری کاملا غیراخلاقی و زشت و ناپسند است چنین رفتاری را پیش از این در چین می‌دیدیم و حال این فرهنگ وارد کشور ما نیز شده است.
این رفتار حیوان آزاری محسوب می‌شود که ماهی‌ها در فضایی بسیار کوچک باید زندگی کنند. اینکه این ماهی‌ها جثه بسیار کوچکی دارند به این معنی نیست که از آنها در ظروف بسیار کوچک نگهداری کنیم. گذشته از آن بسته یا باز‌بودن در بطری تاثیر زیادی بر شرایط زیست آنها ندارد. عمر این ماهی در آن شرایط در حالت خوشبینانه به یک ماه می‌رسد.
در کنار ماهی، گونه‌های دیگری مانند سمندر هم به فروش می‌رسد که ارتباطی با سفره هفت سین و نوروز ندارند، آیا فروش این گونه‌ها به محیط زیست آسیب وارد می‌کند؟
مشکل جدی دیگری که درباره حیات وحش کشور خود داریم این است که با گرم شدن هوا و شروع فعالیت‌های بهارانه، جانداران، به راحتی دیده می‌شوند چون می‌خواهند جفتگیری کنند و تخم بگذارند، زادآوری داشته باشند، پس صید می‌شوند.
ما طی پروژه‌هایی در مناطقی که زیستگاه سمندر لرستان یا امپراتور توسط انجمن خزنده‌شناسان پارس کار کردیم به مردم، صیادان، دانش‌آموزان آموزش دادیم همچنین به افرادی که در راه‌آهن کار می‌کنند هم آموزش دادیم چون این گونه جانوری به وسیله راه آهن جابه‌جا می‌شد. چندین سال است که این پروژه کار می‌کند و سال گذشته خیلی کم دیدیم که این اتفاق بیفتد.
مساله فرهنگ‌سازی در منطقه خیلی مهم بود. روی مساله فرهنگ‌سازی در شهرها هم باید کار شود، اینها از طبیعت جدا می‌شوند تا در شهرها به فروش برسند. اگر ما دست از خریداری این گونه برداریم، برداشتی هم از طبیعت انجام نخواهد شد. این یک گونه اندمیک است یعنی سمند امپراتور یا لرستان فقط در کشور ما زندگی می‌کند و به شدت در خطر انقراض است.
یکی از دلایل در خطر انقراض‌بودن این است که زیستگاه این گونه بسیار محدود است و حال فرض کنید با وجود محدودیت در زیستگاه، این گونه را برداشت می‌کنند. این گونه را دقیقا در فصلی که ماده تخم‌گذاری دارد صید می‌کنند که تاثیر تخریبی این رفتار را چندین برابر می‌کند. با این روند به سادگی به نقطه‌ای می‌رسیم که احیای این گونه خیلی سخت باشد. البته فرهنگ‌سازی که با گروه خزنده‌شناسان در منطقه انجام دادیم به تغییر این روند کمک کرد.
لاکپشت از دیگر گونه‌هایی است که توسط افرادی در کوچه و خیابان به فروش می‌رسد، چرا این روند رو به گسترش است؟
فرصت طلب‌ها وقتی می‌توانند در این فصل بساط کنند، وسایل عید را بفروشند که خیلی از آنها نیازهای مردم است و فرصتی ایجاد می‌شود تا مردم با قیمت مناسب‌تر بتوانند خریدهای عید خود را انجام دهند.
یکسری افراد از این فرصت استفاده می‌کنند. پیش از این در تنگ‌هایی ماهی می‌فروختند، بعد سمندرها به بساط دستفروشان اضافه شدند و در ادامه همین رفتار لاکپشت هم به فروش رسید شاید در سال‌های ابتدایی فقط چند نفر از آنها لاکپشت خریدند، اما اینقدر این کار پررنگ شد و مردم استقبال کردند حال می‌بینیم که همه ماهی فروشان لاکپشت و مار هم می‌فروشند. مار آبی را با دیدگاه اسباب‌بازی یا برای ترساندن انسان‌ها می‌خرند.
در هر صورت از این موارد استقبال شد و زمانی که از کالایی استقبال می‌شود، موجب افزایش فروش و بازار آن می‌شود. استقبال مردم است که باعث می‌شود این تخلف پررنگ‌تر شود و اگر جلوی آن را نگیریم از این هم بدتر خواهد شد. ما لاکپشت دیگری هم داریم که وارداتی است، لاکپشت گوش قرمز که لکه قرمز پررنگ و زیبایی کنار صورتش دارد مانند همین ماهی‌ها از راه قاچاق وارد کشور می‌شود و قیمت آنها هم به نسبت ارزان است.
این لاکپشت‌ها به‌دلیل اینکه زیبا و کوچک هستند به راحتی خرید و فروش می‌شوند اگر این روند به خرید، فروش و نگهداری محدود شود مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند اما مشکل اصلی از زمانی شکل می‌گیرد که مردم این گونه‌ها را در طبیعت رهاسازی می‌کنند. شرایط به‌صورتی می‌شود که چون این گونه از گونه‌های بومی ما قویتر‌ند، از منابع غذایی آنها استفاده می‌کند و تعدادشان بیشتر از لاکپشت‌های بومی ایران می‌شود. این روند حیات لاکپشت‌های ایران را به خطر می‌اندازد.
ما در ایران دو گونه لاکپشت آب‌شیرین برکه‌ای داریم. لاکپشت برکه‌ای اروپایی ( گونه مشترکی بین ایران و دیگر کشورها که در طبیعت ایران وجود دارد) و لاکپشت برکه‌ای خزری. این لاکپشت‌ها که به‌صورت مشخص در ایران زندگی می‌کنند و تحت تاثیر لاکپشت‌های گوش قرمز قرار گرفته‌اند و گونه‌های بومی از بین می‌روند. این قانون طبیعت است که گونه‌های قوی‌تر موجب نابودی گونه‌های ضعیف‌تر می‌شوند.
سازمان محیط زیست آیا اقدامی برای جلوگیری از این روند انجام داد؟
سازمان محیط زیست نیروی لازم برای رسیدگی به این موارد را ندارد و خیلی هم برایش مهم نیست که این مسائل را در اولویت قرار دهد من دست به دامن مردم شدم و مردم باید به این فرهنگ برسند که این گونه‌ها را نخرند. چشم امید مردم به مسئولین نباشد و هرکس اصلاح رفتار را از خود شروع کند. این بازار عرضه و تقاضا است و تا زمانی که مردم می‌خرند، این روند ادامه دارد.
اوایل مار و لاکپشت را کمتر می‌دیدیم اما امروز بازار گسترده‌ای دارند. البته از نظر گارد محیط زیست ضعف بسیاری داریم. در اقدامات و تعداد افرادی که در گارد داریم به شدت ضعیف هستیم.
همچینین سال‌های گذشته ماهی‌های زیبایی در کیسه‌ها و ظروف کوچک به فروش می‌رسیدند، شرایط این گونه به چه شکل است؟
اینها ماهی‌های فایتر‌اند خیلی زیبا هستند و تک نگهداری می‌شوند. فرصت‌طلبان از هر مساله‌ای استفاده می‌کنند. از مقاوت گونه‌ها به نفع خود استفاده می‌کنند. خیلی از ماهی‌ها در آب کم و آبی که اکسیژن کمی داشته باشد به سادگی می‌میرند.
فایتر در این مساله مقاوم است نه اینکه این شرایط برایش ایده‌آل است این شرایط بسیاری بدی است مانند اینکه انسانی قوی را سال‌ها در سلولی انفرادی نگهداری کنند آن انسان زنده میماند فایتر هم در برابر اکسیژن کم آب زنده میماند اما چون این ویژگی را دارد فرصت‌طلبان از آن سوءاستفاده می‌کنند و آنها را در ظروف کوچکی زنده نگه می‌دارند. این ماهی‌ها در این شرایط زنده می‌مانند اما نه خیلی زیاد. همانند شرایط زبرا که در تنگ کوچکی شکنجه می‌شود.
ما نگران این نیستیم که این گونه در آب‌های ایران زنده میماند؛ حقوق این گونه نادیده گرفته می‌شود و اگر کسی می‌خواهد این گونه را در خانه نگه دارد اگر بتواند شرایط خوب و ایده آلی داشته باشد مانند ماهی اکواریومی می‌تواند از آن هم نگهداری کند.
قانونی برای تجارت جهانی این گونه‌ها داریم؟
قانون برای این مسائل نوشته شده است، قانون جهانی مشخص است و برخی از کشورها با توجه به ویژگی‌های محیط زیست خود قانونی منحصر به فرد دارند. اما در کشور ما قوانین به خوبی اجرا نمی‌شوند و در همه موارد قاچاق داریم.
یخچال سایدبای‌ساید در کشور ما قاچاق می‌شود، چه برسد به ماهی و لاکپشت. در برخی از کشورها واردات لاکپشت گوش قرمز به شدت ممنوع است و قوانین سختی دارند و همه بار را معدوم می‌کنند که اقدام درستی است.
نظر شما