بررسی اقلیم شناسان و کارشناسان خاک نشان می‌دهد سیل اخیر در کشور بی‌سابقه نبوده است اما آنچه باعث شد تا خسارت سیل اخیر نسبت به دوره گذشته افزایش یابد، دستکاری و دخالت انسان در طبیعت است.

چرا سیلاب ها خسارت زد؟

سلامت نیوز: بررسی اقلیم شناسان و کارشناسان خاک نشان می‌دهد سیل اخیر در کشور بی‌سابقه نبوده است اما آنچه باعث شد تا خسارت سیل اخیر نسبت به دوره گذشته افزایش یابد، دستکاری و دخالت انسان در طبیعت است.

به گزارش سللامت نیوز به نقل از روزنامه  ایران ،«محمد فاضلی» رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی  در نشست «بررسی تحلیلی وقایع سیل اخیر می‌گوید: «سیلاب‌ها نشان دادند سطح مناقشات سیاسی در جامعه آن‌قدر بالاست که حتی پدیده‌ای مثل سیلاب را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.»


فاضلی معتقد است که مناقشات سیاسی بر محور سیلاب، سرمایه اعتماد جامعه ایران را مورد حمله قرار می‌دهد. او می‌افزاید: «اگر در گذشته اقتصاد و حکمرانی غلط تیشه به ریشه اعتماد می‌زد این‌بار سیلاب این اعتماد را تضعیف کرده و سبب شد تا سطح تاب‌آوری در جامعه کاهش پیدا کند.» فاضلی سیلاب را پدیده‌ای سیاسی و اجتماعی می‌داند و می‌گوید: «مناقشات سیاسی عاقبت خطرناکی برای کشور دارد و نتیجه آن اعتمادسوزی‌ است.»


او ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه را حریم دری به جای حریم‌داری عنوان می‌کند و می‌افزاید: «در عرصه سیاست امروز ایران، گویی همگان فقط نگاهی به امروز این مرز و بوم دارند و برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت سرمایه‌های ایران را از بین می‌برند.»


او مسأله آب را یک مسأله محلی می‌داند و معتقد است: «هیچ‌کس نمی‌تواند معضل آب را در مازندران همانگونه‌ای حل کند که در یزد یا خوزستان باید حل شود. بنابراین به تبع آن مسأله سیلاب هم محلی است و این امر این پرسش را مطرح می‌کند که ما تا کجا می‌خواهیم محلی عمل کنیم و تا چه میزان باید بر اساس دستورالعمل‌های صادره عمل کنیم؟ آیا یک دستورالعمل یکسان سیلاب برای کل کشور کفایت می‌کند یا احتیاج به محلی‌اندیشی داریم.»


فاضلی معتقد است: «آنچه جامعه ایرانی باید به عنوان امری اجتماعی- سیاسی بعد از سیلاب به آن بیندیشد اقتصاد سیاسی سیلاب است. تمام مسیل‌هایی که فروخته شدند و ساخت‌وسازهایی که در این مسیل‌ها صورت گرفته باید مورد بررسی جدی قرار بگیرند تا بدین ترتیب از بروز خسارات سنگین در این حوادث جلوگیری شود.»


«بهلول علیجانی» اقلیم‌شناس، استاد جغرافیای طبیعی دانشگاه خوارزمی نیز در این نشست ماهیت کشور را سیلابی می‌داند و می‌گوید: «فرقی نمی‌کند که ما وارد دوران ترسالی شویم یا روند تغییر اقلیم ادامه بیابد در هر صورت سیلاب خواهیم داشت و باید برنامه‌ریزی داشته باشیم.»


او ماهیت باران‌های ایران را برخلاف بیشتر نقاط جهان، رگباری می‌داند و می‌افزاید: ما در منطقه خشک قرار داریم، بنابراین باران‌ها به لحاظ مکانی و زمانی بی‌نظم هستند. تغییر اقلیم هم بارش‌های بی‌نظم در پی دارد. چه وارد ترسالی شویم چه خشکسالی این بی‌نظمی وجود دارد. البته سیل وضعیت غیر عادی کشور نبود اما باید نسبت به مسأله آگاه باشیم و برنامه‌ریزی کنیم.


او باران و سیلاب اخیر را بی‌سابقه نمی‌داند و می‌گوید: «این باران در دوره‌های گذشته هم اتفاق افتاد. اما امروز باید پرسید چرا سیل‌ها در دوره‌های گذشته خسارت‌زا نبودند؟ سیل خرم‌آباد، اهواز، ایلام و...  هم بی‌سابقه نبوده است اما باید بررسی کرد که چرا سیل‌های اخیر خسارت‌زا بودند.»
علیجانی تغییر اقیلم را هم باعث تبدیل پدیده‌های طبیعی به مخاطره می‌داند و می‌گوید: «اگر مسئولان می‌خواهند سیل را مدیریت کنند باید خطر‌ها را بررسی و آسیب‌پذیری پدیده‌ها را کم کنند.»


او با تأکید بر بررسی در معرض قرار گرفتن انسان‌ها در پدیده‌های طبیعی، تنها راه‌حل مدیریت مشکلات پیش آمده در پدیده‌هایی چون سیل را «مدیریت علمی» دانست. «داوود نیک کامل» رئیس پژوهش حفاظت خاک و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی هم سیلاب را نتیجه بارش‌های شدید و تخریب منابع خاک و پوشش گیاهی می‌داند و می‌گوید: «انسان وقتی وارد عرصه‌های جنگلی می‌شود، مدیریت نمی‌کند، صرفاً بهره‌برداری می‌کند.

در واقع نگاه اقتصادی و بهره بردارانه به طبیعت یکی از عوامل ایجاد خسارت در سیل اخیراست، بنابراین باید گفت دستکاری در طبیعت تنها باعث فرسایش خاک نمی‌شود بلکه تنوع زیستی را هم تغییر می‌دهد.» به گفته او مداخلات انسانی دارد خصوصیت‌های دیگری به طبیعت ما می‌دهد.
نیک کامل به تعداد سیل‌ها در دهه‌های مختلف اشاره می‌کند و می‌گوید: «در دهه 40، 193 سیل داشتیم اما تعداد سیل‌ها در دهه 90 که هنوز به پایان نرسیده، بالغ بر دو هزار سیل است.»


در واقع بارش در طبیعت ما براساس تغییر اقلیم کم شده، بنابراین باید سیلاب هم کمتر می‌شد اما چرا کمتر نشد؟ چون دخالت انسان میزان تواتر و حجم سیل را افزایش می‌دهد.» به‌طور کلی درباره بارش‌های اخیر می‌توان گفت که بی‌سابقه نبوده است چرا که همه این بارش‌ها در دوره‌های گذشته هم اتفاق افتاده اما چنین خسارتی را در پی نداشت.»


دفاع مدیر کل بحران از سد کرخه
مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران هم حجم وارد شده  آب به مخازن سد را معادل 56 میلیارد متر مکعب می‌داند و آن را فراتر از حجم کل سدهای کشور عنوان می‌کند و می‌گوید حجم سدهای کشور مجموعاً معادل 50 میلیارد مترمکعب است.


«سیف‌الله آقابیگی» انتقاد به ساخت سد کرخه را غیر کارشناسانه می‌داند و می‌گوید چنانچه سد کرخه ساخته نمی‌شد، می‌توانست فجایع بسیار سنگینی برای استان خوزستان رقم بخورد.»


او ساخت و سازهای غیر اصولی در بستر رودخانه کشکان را باعث افزایش خسارت به پلدختر می‌داند و می‌افزاید: «این رودخانه حداکثر می‌تواند 2400 متر مکعب بر ثانیه سیلاب را از خود عبور دهد، در حالی که این میزان بالغ بر 5000 متر مکعب بر ثانیه بود. در واقع می‌توان گفت که اگر اقدامات غیرکارشناسانه نبود خسارت کاهش پیدا می‌کرد.»


آموزش بحران به مدیران قبل از استقرار در مدیریت استاد دانشگاه شهید بهشتی هم در این نشست تأسیس صندوق بیمه خسارت سوانح طبیعی را ضروری می‌داند و می‌افزاید: «دولت تمام توان خود را در سیل اخیر استفاده کرده اما موضوع فراتر از دولت است و زیر ساخت‌های حکمرانی مشکل دارد.» به گفته محمدحسین شریف‌زادگان؛ برنامه‌ریزی در سیل شامل آمادگی، امداد و نجات، پیشگیری از خطر، باز‌سازی و اسکان دائمی است.


او افزایش تاب‌آوری را باعث کاهش خطر عنوان می‌کند و می‌گوید: «تاب‌آوری توانایی یک سیستم برای برگشت به شرایط اولیه را باعث می‌شود.» او معتقد است زمانی که تاب‌آوری بالا باشد، سیستم قادر به خود تنظیمی است.


شریف‌زادگان با تأکید بر آموزش مدیران قبل از قبول مسئولیت می‌گوید: «در خصوص شهر پلدختر هشدارهای لازم به مدیران شهر داده شد اما مدیران فاقد صلاحیت علمی نتوانستند برنامه را اجرایی کنند، چرا که ایران کشوری است که پیوسته در معرض سوانح طبیعی است، اما ما مدیرانی نداریم که در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده باشند، این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته، افرادی که مدیریت عالی منطقه‌ای به آنان سپرده می‌شود مراحل آموزشی خاصی را طی می‌کنند تا بتوانند تاب‌آوری لازم را در مواجهه با حوادث پدید آورند، چرا که تاب‌آوری در برابر حوادث امری پدید آورنده است.»


او در پایان می‌افزاید: «مدیران توانایی استفاده از منابع را نمی‌دانند، در قبل از انقلاب مدیران در مرکزی ویژه در خصوص مدیریت شهری آموزش داده می‌شدند.»

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha