با اینكه طبق اعلام كارشناسان بیش از 7 سال است كه موردی از بیماری فلج اطفال در كشور دیده نشده و از سال 1997 بنابر تایید آزمایشگاه مرجع سازمان جهانی بهداشت گردش ویروس وحشی ایرانی قطع شده است، ولی به اعتقاد كارشناسان عملیات كشوری واكسیناسیون كودكان زیر 5 سال فعلاً باید هر سال به طور مداوم برای بالا بردن سطح ایمنی انجام شود.
دكتر محمد مهدی گویا، رئیس مركز كنترل بیماری‌های وزارت بهداشت دلیل اصلی این امر را مربوط به ریشه‌كن نشدن بیماری فلج اطفال در كشورهای همسایه می‌داند و به همشهری گفت: «متأسفانه دو كشور همسایه شرقی ایران یعنی پاكستان و افغانستان جزء 4 كشور باقی‌مانده در جهان هستند كه هنوز موارد این بیماری در آنها وجود دارد و به نوعی این بیماری در این دو كشور بومی شده است به طوری كه طی یك‌سال اخیر موارد بیماری فلج اطفال در این كشورها افزایش یافته است.»
گویا ادامه می‌دهد: «ما می‌خواهیم وضعیت پاك بودن ایران از بیماری فلج اطفال را همچنان حفظ كنیم بنابراین مجبوریم برای جلوگیری از ورود مجدد بیماری فلج اطفال به كشور اقدامات پیشگیرانه و كنترلی را در زمان‌های مناسب تشدید كنیم.»
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، علی‌رغم موفقیت كشورهای جهان در كنترل و ریشه‌كنی فلج اطفال هنوز چهار كشور افغانستان، هند، پاكستان و نیجریه در ریشه‌كن كردن این ویروس با شكست مواجه هستند.
آمارها حاكی از آنند كه در سال گذشته پاكستان 33 مورد ابتلا به فلج اطفال و افغانستان 29 مورد را گزارش كرده است.
به گفته كارشناسان بهداشت عمومی چنانچه این چهار كشور در زمینه ریشه‌كنی فلج اطفال با شكست مواجه شوند، بیش از 250 هزار نفر ممكن است در سال به بیماری فلج اطفال مبتلا شوند.
چنانكه در سال 2006 تمام كودكان فلج شده با ویروس این بیماری در سراسر جهان از ویروس‌هایی كه از یكی از این چهار كشور منشاء گرفتند، آلوده شده‌اند.
مرزهای پر دردسر
دكتر عبدالرضا استقامتی، مدیر مركز بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت در خصوص خطر آلودگی مناطقی از كشورمان كه با این كشورها همسایه هستند، می‌گوید: «از میان این چهار كشور، افغانستان و پاكستان كاملاً در مجاورت ما هستند و به خاطر تردد اتباع این كشورها به ایران ما ناچاریم كه واكسیناسیون را برای اطمینان خاطر اجرا كنیم.»
وی در ادامه می‌گوید: «هم‌اكنون در استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و مناطقی مثل جیرفت تردد اتباع این كشورها زیاد است و باید تا زمانی كه این كشورها موفق به كنترل بیماری می‌شوند عملیات واكسیناسیون را ادامه دهیم.»
دكتر استقامتی با اشاره به اینكه آخرین مورد ویروس وارده به ایران از پاكستان وارد سیستان و بلوچستان شد، در ادامه می‌افزاید: «از دو سال پیش تا الان تعداد مبتلایان به ویروس فلج اطفال به طور دائم در حال افزایش است ولی به غیر از ویروسی كه از پاكستان وارد ایران شد، به جرأت می‌توانیم بگوییم كه از ده سال پیش هیچ موردی از ویروس وحشی این بیماری وارد كشور نشده است.»
حذف یا ریشه‌كنی؟
فلج اطفال یك بیماری حاد ویروسی است كه دامنه آن می‌تواند از عفونت بدون علامت تا فلج و مرگ متغیر باشد. این بیماری توسط ویروسهای وحشی پولیو كه در سه تیپ 1و2و3 وجود دارد، ایجاد می‌گردد.
ویروسهای پولیو در محیط غیر زنده، مدت كوتاهی از بین می‌روند. راههای انتقال ویروس در مناطقی كه وضعیت بهداشتی آنها در سطح پایینی است، از طریق مدفوعی - دهانی و در جاهایی كه وضعیت بهداشتی مطلوبی دارند، انتشار از طریق تنفسی است.
ممكن است تعداد زیادی از افرادی آلوده به ویروس شده و بیماری آنها به صورت عفونت بدون علامت باشد كه این افراد علائمی از بیماری نشان نمی‌دهند و برای درمان مراجعه نمی‌كنند ولی می‌توانند ویروس پولیو را به دیگران انتقال دهند.
به گفته دكتر استقامتی مرحله «حذف» به مرحله‌ای گفته می‌شود كه بتوان از انتقال محلی یك بیماری در یك منطقه جغرافیایی جلوگیری كرد، یعنی گردش ویروس در یك منطقه جغرافیایی متوقف می‌شود مثل ویروس سرخك.
دكتر استقامتی با اشاره به شرایط ریشه‌كن كردن یك بیماری می‌گوید: «برای ریشه‌كن كردن بیماری اولاً ویروس بیماری به غیر از انسان نباید میزبان دیگری داشته باشد همچنین گونه‌های متعددی نداشته باشد و بتوان برای آن واكسن تهیه كرد.»
وی با بیان اینكه ویروس فلج اطفال تمامی این شرایط را دارد می‌گوید: «وقتی بیماری به سمت ریشه‌كنی می‌رود ویروس آن ممكن است به مكانهای دیگر كه عاری از آن هستند انتقال پیدا كند. برای همین كشورهایی كه به طور مداوم عملیات واكسیناسیون و ایمن‌سازی اجرا نمی شود در معرض خطر آلودگی با این ویروس هستند.»
این وضعیت شامل حال كشورهایی مثل یمن می‌شود كه پوشش ایمن‌سازی در حال حاضر در این كشور در شرایط مطلوبی نیست. به گفته كارشناسان این موضوع زنگ خطری برای كشورهای همسایه آن از جمله ایران است.
دكتر استقامتی ضمن بیان اینكه علی‌رغم آنكه بیش از 13 سال است كه علائمی از چرخش ویروس فلج اطفال در این كشور وجود نداشته می‌گوید: «در حال حاضر ویروس مجدداً در یمن به گردش در‌آمده و باعث ابتلای بیش از 500 مورد در سال گذشته در آن شده است.»
واكسیناسیون تا ریشه‌كنی كامل
سازمان جهانی بهداشت در سال 1988 میلادی برنامه‌ای را با هدف ریشه‌کنی بیماری فلج اطفال آغاز کرد که بر اساس آن تمامی کشورها متعهد شدند با انجام اقدامات لازم به ریشه‌کنی این بیماری کمک کنند.
همچنین بنا به گفته متخصصان برنامه‌های مربوط به ریشه‌کنی فلج اطفال در ایران باید تا زمان اعلام سازمان جهانی بهداشت مبنی بر ریشه‌کن شدن ویروس در دنیا ادامه داشته باشد.
دكتر محسن زهرایی، معاون مرکز بیماری‌های وزارت بهداشت در این باره می‌گوید: «در صورتی که 3 سال پیاپی هیچ‌گونه ابتلا به ویروس فلج اطفال در دنیا گزارش نشود، به ریشه‌کنی این بیماری در دنیا می‌رسیم که در این صورت 2 سال پس از اعلام آن در برنامه واکسیناسیون فلج اطفال کودکان تجدید نظر خواهد شد به گونه‌ای که در صورت لزوم واکسن فلج اطفال حذف خواهد شد.»
ایران از سال 1373 به صورت وسیع واكسیناسیون خانه به خانه كلیه كودكان زیر 5 سال را شروع كرده كه این برنامه هم‌اكنون به چند استان مرزی (خراسان، سیستان و بلوچستان، كرمان و هرمزگان) و مناطق پر‌خطر سایر استانها كه شامل اردوگاههای مهاجرین خارجی، مناطق سیاری، و... محدود شده است، ادامه دارد.
در برنامه اخیر هم واكسن خوراكی فلج اطفال طی دو نوبت به یك میلیون كودك ایرانی و حتی كودكان تبع كشورهای دیگر كه در مناطق جنوب شرقی كشور هستند، داده می‌شود.
نظر شما