سلامت نیوز: رسانه‌ای است انحصاری که ردیف بودجه هم دارد. سال‌هاست به هیچ حریفی در داخل کشور اجازه قد علم کردن نداده؛ هر چند عملکردش باعث شده بسیاری به رقبای خارجی‌اش رو بیاورند که هر چند دسترسی به آنها قانونی نیست، اما نه زور جمع‌آوری‌کنندگان دیش و ریسیور و نه پارازیت، هیچ‌کدام نتوانسته است این «غیرقانونی» فراگیر را از خانه‌های مردم جدا کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ابتکار ،خودش را «رسانه ملی» می‌داند، اما به عقیده بسیاری، عملکردش چندان هم به لقب «ملی» نمی‌آید؛ نه محتوایش و نه برخی رفتارهایی که به بهانه کسب درآمد می‌کند.
از نگاه زاویه‌دار سیاسی و حتی نگاه خاص مذهبی صدا و سیما که بگذریم، در طول 40 سال گذشته، صدا و سیما از نظر رفتارهای ضد منافع مردم بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. اگر سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی را که تبلیغات به دلیل مرتبط بودن با روحیه سرمایه‌داری ممنوع دانسته می‌شد را کنار بگذاریم، از زمانی که تلویزیون توانست تبلیغات یا چنان که خود می‌گوید «آگهی‌‌های بازرگانی» را پخش کند، یکی از نگرانی‌ها همواره صحت ادعاها و کیفیت محصولات تبلیغی بود.
در عین حال برخی از آگهی‌ها دقیقا با المان‌های توسعه مصرف‌گرایی همراه بود؛ موضوعی که دقیقا به همین دلیل پیش از آن تبلیغات در صدا و سیما ممنوع شده بود! این ماجرا با تبلیغات محصولات غذایی جدی‌تر هم شد و وقتی پای محصولاتی مثل چیپس، اسنک‌های فرآوری شده ذرت موسوم به پفک، نوشابه و مانند آن هم به میان آمد، موضوع به تاثیر سوء این تبلیغات بر ذائقه کودکان و ایجاد گرایش به هله هوله خوری، بحث نقش رسانه در ایجاد فرهنگ تغذیه سالم و سوءتغذیه را به میان آورد.
در این شرایط، گاهی پیش می‌آمد که در برنامه‌ای، کارشناس یا مجری برنامه مشغول پرهیز دادن خانواده‌ها از خرید و مصرف محصولاتی مثل چیپس، پفک و نوشابه بود و در ابتدا و انتها و حتی میانه همان برنامه، تبلیغات متعدد این محصولات پخش می‌شد. این به جز مواردی است که گاه چهره‌ای به اشتباه و با تحقیقات کم و ادعاهای بزرگ به عنوان میهمان برنامه‌های تلویزیونی معرفی می‌شد و حاشیه می‌ساخت و اعتماد مخاطبان را نسبت به صدا و سیما کم و کمتر می‌کرد.
در سال‌های اخیر این ماجرا اشکال دیگری نیز یافته است. بزرگ شدن سازمان صدا و سیما، نیاز این مجموعه به درآمد بیشتر را باعث شده است و مدیران آن در سال‌های گذشته همواره معتقد بوده‌اند که دریافتی آنها از بودجه تصویبی سالانه، پاسخگوی نیاز آنها نیست.
نتیجه اینکه پدیده‌ای به نام «آنتن‌فروشی» به وجود آمده که باعث شده است دایره آسیب‌های تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم صدا و سیما گسترده‌تر شود.
از ستاره مربع‌ها و برنامه‌هایی مثل «برنده باش» که با خالی کردن جیب مردم و ایجاد فضای قمار، فرهنگ برنده شدن مبتنی بر شانس و نه قابلیت‌های فردی را در جامعه توسعه می‌دادند تا برنامه‌های مثلا آموزشی برای کنکور و مدرسه که با تزریق استرس به مخاطبان دانش‌آموز خود، قصد داشتند و دارند که بسته‌های آموزشی و کنکورهای آزمایشی خود را بفروشند.
اگر زمانی شبکه‌های ماهواره‌ای برای تبلیغات محصولات دارویی با ادعاهای بزرگ اما اثر کم و یا حتی اثر مخرب نکوهش و ملامت می‌شدند و به مردم توصیه می‌شد به تبلیغات این شبکه‌ها اعتماد نکرده و از محصولات معرفی شده توسط آنها، به ویژه محصولات دارویی همچون داروهای لاغری، ترک اعتیاد و... استفاده نکنند، حالا به نظر می‌رسد با توجه به شکل تبلیغات صدا و سیما، همین توصیه را باید درباره رسانه‌ای که نام خود را «ملی» گذاشته و عمری همین توصیه‌ها را درباره رقیبانش به مردم می‌کرد، ارائه داد.
در هفته‌های اخیر، موضوع خلاف ادعاهای مطرح شده بودن مجوز و تاثیر یک داروی رشد مو محل بحث شده بود که در روزهای گذشته، انتشار محتوای قرارداد حضور پزشکان در برنامه‌های صدا و سیما به عنوان کارشناس در قبال اخذ پول در شبکه‌های اجتماعی حاشیه جدیدی را رقم زد. بر اساس این قرارداد که از سوی یک کانون تبلیغاتی بسته شده، یک پزشک برای حضور یا به تعبیر قرارداد «مشارکت» در یکی از برنامه‌های صدا و سیما، باید مبلغ 10 میلیون تومان – با تخفیف، 9 میلیون تومان – بپردازد.
به دنبال این ماجرا، حتی صحبت از حضور پزشکان در برنامه‌های تلویزیونی به عنوان کارشناس با مبلغی بالغ بر دقیقه‌ای 4 میلیون تومان هم مطرح شد. پنهان کردن این فرآیند از مردم باعث می‌شود که این تصور به وجود آید که حضور این پزشکان در برنامه‌ها به عنوان کارشناس، بر اساس حاذق بودن آنها بوده است و همین موضوع باعث شهرت پزشک و کسب درآمد برای او شود. در واقع اینجا هم نوعی تبلیغ غیرمستقیم در کار است که البته این بار هم مسئله حساس سلامت جامعه را هدف قرار می‌دهد.
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت دیروز در‌این‌باره گفت: برنامه‌های گفت‌وگو محور در صدا و سیما با برخی پزشکان، دلیلی بر برجسته بودن آن پزشک نیست و گاهی جنبه تبلیغی دارد.
وی که در‌خصوص تبلیغات خارج از عرف پزشکان در فضای مجازی با اشاره به اینکه در حال حاضر اکثر تبلیغاتی که در امور پزشکی و دارویی در فضای مجازی انجام می‌شوند، غیرقانونی هستند، در برنامه‌ای رادیویی که از این همین صدا و سیما پخش می‌شود، گفت: طبق ماده ۷ آیین‌نامه بند ب ماده ۳ قانون نظام پزشکی، تبلیغ دارو و ذکر خواص درمانی در رسانه‌های عمومی که مخاطب آنها عموم مردم هستند، ممنوع است.
وی در ادامه افزود: به طور مثال، وزارت بهداشت مجوزی را به محصول تقویت مو می‌دهد، اما ذی‌نفعان آن محصول به طور اغراق‌آمیز و غیر‌واقعی اثربخشی آن محصول را با ذکر داشتن مجوز وزارت بهداشت تبلیغ می‌کنند در حالی که وزارت بهداشت مجوز را برای تقویت موهای موجود داده است و نه بیشتر.
معاون کل وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه طبق ماده ۸ همان آیین‌نامه، تبلیغاتی که ادعایی مبنی بر اثرات درمانی، تشخیصی، پیشگیری و بازتوانی دارند حتما باید مجوز وزارت بهداشت را داشته باشند، افزود:
عمده تبلیغات پزشکی باید با نظارت سازمان پزشکی باشد و پیشنهاد ما این است که مدعی‌العموم وارد شود چرا که طبق آیین‌نامه مذکور نشان دادن قسمتی از بدن بیمار حتی با رضایت خودش، ممنوع است؛ چه رسد به مواردی که خلاف اخلاق نیز هستند. اطلاق این آیین‌نامه کلی است و حتی در کشورهای اروپایی نیز چنین تبلیغاتی موجود نیست و انجام نمی‌شود.
حریرچی تبلیغات در حوزه پزشکی را تحث تاثیر تقاضای القایی و تقسیم منابع بین گروه‌های مختلف ذکر کرد و گفت: گاهی تبلیغات در قالب برنامه‌های گفت‌وگو محور در روزنامه‌ها و صدا و سیما منتشر می‌شوند که جنبه رپرتاژ داشته و اثر تبلیغی دارند چرا که برخی مردم تصور می‌کنند حتما پزشکی که در رسانه ملی در‌خصوص موضوع پزشکی صحبت می‌کند، قطعا پزشک حاذق و برجسته‌ای است و بر مبنای همین تصور مراجعات بیماران به مطب پزشک مذکور به شدت افزایش پیدا می‌کند در حالی که اکثر پزشکانی که در برنامه‌های صدا و سیما حضور پیدا می‌کنند در سطح متوسط هستند.
با وجود این تذکرها و انتقادها، صدا و سیما همچنان کم پولی را عامل این شیوه‌های تبلیغی می‌داند اما معلوم نیست چرا رسانه انحصاری با عنوان «ملی» باید چنین قمارهایی را به بهانه پول با مسائل اجتماعی همچون سلامت انجام دهد و در عین حال بر خلاف شعارهایی عمل کند که سال‌ها به عنوان رسانه رسمی جمهوری اسلامی آنها را مطرح کرده است. در این میان عملکرد کم اثر نهادهای نظارتی همچون شورای نظارت بر صدا و سیما هم جای تعجب دارد و نهایتا نتیجه این حرکت‌ها، دودی است که به چشم همه خواهد رفت؛ چه صدا و سیمایی که اعتماد مخاطب را از دست می‌دهد، چه جامعه‌ای که از آن تاثیر می‌پذیرد و چه مسئولانی که صدا و سیما را تریبون رسمی نظام می‌دانند.
نظر شما