سلامت نیوز: «تعداد معتادان در کشور ثابت و ایستا نیست و روزانه چندین جوان جدید وارد چرخه اعتیاد می‌شوند» اینها سخنان علی‌هاشمی دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آفتاب یزد ،با این اوصاف تنها راه حلی جدی و رسمی که تاکنون در خصوص معتادان به ویژه معتادان متجاهر صورت گرفته، جمع آوری آنها از مناطق مختلف است که از سال‌های گذشته تاکنون صورت می‌گیرد.
روز گذشته نیز فرمانده انتظامی تهران از آغاز پاکسازی منطقه دره فرحزاد از وجود معتادان و فروشندگان مواد مخدر خبر داد. با این اوصاف به نظر می‌رسد این موضوع راهکار کاملی برای برگرداندن معتادان به زندگی طبیعی نیست کما اینکه متخصصان این حوزه نیز بار و بار‌ها بر این موضوع تاکید داشته‌اند که معتادانی که در حال ترک هستند و کارت سبز دارند در این طرح‌های جمع آوری، دستگیر می‌شوند و چندی بعد دوباره به چرخه اعتیاد باز می‌گردند!
پاکسازی منطقه دره فرحزاد از معتادان
روز گذشته سردار حسین رحیمی فرمانده انتظامی تهران بزرگ گفته بود: «روزی که تصمیم ما برای پاکسازی منطقه هرندی و شوش از وجود معتادان و فروشندگان نهایی شد، جلسات متعددی را برگزار کردیم، از همان روز گفتم که اولین کاری که باید انجام دهیم این است که چرایی عدم‌موفقیت در پاکسازی این منطقه را مشخص کنیم. ۱۳۹ روز از آغاز عملیات پاکسازی شوش، هرندی و دروازه غار می‌گذرد، امروز ۲۶ کیلومتر از این مناطق پاکسازی شده است.
۳۰ هزار نفر در این مناطق سکونت دارند و در عملیاتی که طی این مدت انجام شده ۲۳ هزار نفر از خرده فروشان و معتادان دستگیر و سامان دهی شدند.»
رحیمی با اشاره به اینکه قبل از آغاز عملیات در این مناطق پیشینه اقدامات را بررسی کردیم، اظهار کرد: «متوجه شدیم که فرماندهان قبلی و دستگاه‌های دیگر نیز پیش از این اقدامات را انجام دادند اما وضعیت این منطقه روز به روز وخیم‌تر و بدتر شده بود.
این منطقه مانند غده چرکین در پایتخت وجود داشت و ما هنوز نتوانسته بودیم فضای این منطقه را پاکسازی کنیم. بعد از شناسایی علل عدم موفقیت اقدامات لازم را شروع کردیم، کوچه به کوچه معتادان و عوامل را شناسایی کردیم و امروز ١٣٩ روز است از آغاز روند عملیات پاکسازی مناطق می‌گذرد. از همان روز اول به مردم اعلام کردیم که اجازه نمی‌دهیم این منطقه مجدداً آلوده به مواد مخدر شود.
۲۰ مسجد در منطقه فعال شده و ۶ خیابان به طور کامل در این منطقه پاکسازی شده است، ۱۶خیابان اصلی نیز که محل کسب مردم بود و از معتادان پاکسازی شد.»
فرمانده انتظامی تهران بزرگ با انتقاد از اینکه چرا مجوز بازگشایی واحدهای که پیش از این بسته شده بودند، داده شده است، گفت: «باید نسبت به بازگشایی دوباره این واحدها تجدید نظر شود. همچنین نباید در وسط زندگی مردم در منطقه ۱۲ مراکز MMT و DIC وجود داشته باشد این مراکز باید به حاشیه شهر برود تا معتادان به آنها مراجعه می‌کنند.
۱۲ هزارمعتاد تاکنون جمع آوری شده و این هنر نیست که خیریه‌ها به معتادان خیابانی کمک کنند بلکه بهتر است این کمک‌ها را معطوف به مراکز نگهداری و ساماندهی معتادان کنند.» برای بررسی این موضوع با فرید براتی سده جامعه شناس و کارشناس اعتیاد به گفت‌‌و‌گو نشستیم.
باید خدمات برای جامعه پذیر کردن معتادان افزایش یابد
براتی سده معتقد است:«مصوبه‌ای وجود دارد و از طرف دیگر مطالبه‌ای از سوی اهالی برخی محله‌ها مطرح می‌شود که سبب شده نهایتا چنین اقداماتی صورت بگیرد اما در رابطه با اثر بخشی این گونه اقدامات بحث وجود دارد؛ اینکه معتادان را دستگیر کنیم و مدتی نگهداری کنیم و بعد هم آنها را رها کنیم مسلما اثر بخش نخواهد بود و باید در این روش تجدید نظر شود.
در کنار این کار باید خدمات درمان و کاهش آسیب هم توسعه یابد و این موضوع یک الزام است. این که برخی می‌گویند DIC یا مراکز خدمات رسانی به معتادان جمع شود اصلا درست نیست.
این مراکز یک برنامه مبتنی بر شواهد علمی دارند و این موضوع در همه جای دنیا هم تصویب شده است. در قوانین و اسناد بالادستی ما و حتی در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در زمینه اعتیاد هم روی این مسئله تاکید شده که مراکز کاهش آسیب فعالیت انجام دهند.
بنابر این آنها هم باید در کنار خدمات حضور داشته باشند، نکته خیلی مهم تر این است ما باید برای ادامه درمان و همچنین فعالیت‌های بازگشت معتادان به جامعه، یعنی جامعه پذیر کردن آنها که شامل اشتغال، خانواده و ادامه درمانشان می‌شود خدماتی ارائه کنیم.
فرض کنید اینها در زمان ترک دارو مصرف می‌کنند، وقتی از کمپ‌های اجباری بیرون می‌آیند نیاز به دارو دارند و چون منابع مالی ندارند باید مراکزی وجود داشته باشد که به آنها خدمات دارویی ارائه دهد. این افراد نباید رها شوند و این رها نشدن و تداوم فعالیت‌ها بخشی از خدماتی است که باید در اختیار این معتادان قرار بگیرد.»
معتادان متجاهر مشکل اصلی اعتیاد نیستند!
او در ادامه تاکید کرد:«اگر کسی دستگیر می‌شود باید شرایط او رعایت شود و رفتار مناسبی با او داشته باشند تا شان و شخصیت او حفظ شود، درست است که این افراد معتاد و متجاهر و بی‌خانه‌مان هستند و عده‌ای از وجود آنها ناراضی و ناراحتند اما باید بدانیم که این افراد همه مشکلات اعتیاد نیستند؛
اگر همه اینها را هم جمع کنیم ممکن است باز هم عده دیگری به سطح جامعه بیایند! تا همین چند وقت پیش ادعا می‌شد که ما در تهران 15 تا 20 هزار معتاد متجاهر داریم اما روز گذشته یکی از مسئولان اعلام کرد که ما 28 هزار معتاد متجاهد داریم این نشان می‌دهد که ما تعریف و حتی آمار واحدی از معتادان متجاهر در کشور نداریم، از همه اینها مهم‌تر به نظر می‌رسد ما عده‌ای را در خیابان دستگیر می‌کنیم و به این دلیل که این جمع آوری و دستگیری تکرار مکررات است عده دیگری که در خانه شان هستند و مصرف می‌کنند به خیابان می‌آیند و معتاد متجاهر می‌شوند!
بنابراین باید در ابتدا تکلیفمان را روشن کنیم که وضعیت چگونه است، این معتادان چه تعداد هستند و چه تعدادی را می‌خواهیم چه مدتی نگهداری کنیم و این نگهداری‌ها با کدام هزینه‌ها و با چه شرایطی باید انجام شود؟! ما می‌توانیم کاری را انجام بدهیم که اکثر کشورهای دنیا انجام می‌دهند، شواهد علمی نشان می‌دهد که توسعه مراکز کاهش آسیب در این بین می‌تواند بسیار موثر باشد نه بستن مراکز کاهش آسیب!
در کنار همه اینها یک مسئله بسیار مهم وجود دارد و آن هم این است که همیشه یادمان باشد مشکل اعتیاد در کشور ما معتادان متجاهر در خیابان‌ها نیستند بلکه مشکل اصلی این است که ما هر کاری هم بکنیم نمی‌توانیم از فزونی مواد و در دسترس بودن راحت آن در کشورمان چشم پوشی کنیم.
جمع آوری معتادان متجاهر راحت ترین و در دسترس ترین کاری است که در این حلقه انجام می‌گیرد اما تا زمانی که موادمخدر وجود دارد و ما نمی‌توانیم جلوی توزیع مواد مخدر را بگیریم این مشکلات پایان ندارد! ما یک عده را جمع می‌کنیم و بعد می‌بینیم که یک عده دیگری معتاد متجاهر شده‌اند و در آخر هم می‌بینیم که این چرخ همچنان در دور باطل خودش می‌چرخد! با توجه به شرایط روز باید قوانین را هم به روز کنیم، باید از تجارب کشورهای دیگر کمک بگیریم چرا که طی سال‌های گذشته دائما از این طرح‌ها اجرا کرده‌ایم، اگر اثر بخش بوده باید دید که چرا همچنان این اندازه معتاد متجاهر وجود دارد و اگر اثر بخش نبوده چرا همچنان ادامه می‌دهیم؟»
اعتیاد یک پدیده مزمن و برگشت پذیر است!
او در جواب این سوال که چند درصد از معتادان جمع آوری شده دوباره به چرخه اعتیاد باز نمی‌گردند، گفت: «عدد و رقم‌ها خیلی امیدوار‌کننده نیست! به هر حال اعتیاد یک پدیده مزمن و برگشت پذیر است، فرد باید مدام تحت درمان باشد و در عین حال امکانات زندگی را برای او فراهم کنیم، الان دنیا پذیرفته که به هر حال اعتیاد وجود دارد و باید آسیب‌های ناشی از اعتیاد را در سطح خانواده، فرد و جامعه کنترل کند و نگذارد که این آسیب‌ها رخ دهد.
فرد ممکن است برای تامین مواد مصرفی‌اش دست به سرقت بزند این نکته‌ای است که همکاران ناجا روی آن تاکید دارند علاوه بر آن فرد معتاد نیاز به جایی برای اسکان دارد که در شبانه روز بتواند در آن زندگی کند! در سطح جامعه ممکن است این افراد بیماری‌هایی را منتقل کنند و باید این بیماری‌ها در معتادان متجاهر کنترل شود. بنابراین ما اگر بتوانیم آسیب‌های ناشی از مصرف مواد را در یک جامعه کنترل کنیم، به این می‌رسیم که معتاد هم هست و جامعه هم باید پذیرای آن باشد چون او هم بخشی از افراد این جامعه است.
اما اینکه ما فکر کنیم اول و آخر همه آسیب‌های اجتماعی ناشی از همین معتادانی است که به نام معتاد متجاهر یا معتاد بی خانمان شناخته می‌شوند اصلا درست نیست.
اینکه چه تعداد از اینها با این روش، یعنی دستگیری و آمدن در این ساختار‌ها ترک می‌کنند، داده‌هایی که در کشور ما و تحقیقات بین‌المللی نشان می‌دهد اثر بخشی این روش‌ها برای درمان خیلی بالا نیست و باید دقت کنیم که این روش‌ها به هزینه‌هایش می‌ارزد یا نمی‌ارزد!؟ این نکته مهمی است و کسانی که همواره بر این موضوع تاکید می‌کنند باید نسبت به آن پاسخگو باشند! به هر حال ما طی سال‌های گذشته همواره این طرح‌ها را اجرا کرده ایم، از اردوگاه‌های نگهداری این افراد گرفته تا بردن آنها به جزیره، طرح‌هایی مثل طرح نجات که سال‌ها پیش انجام می‌شد تا تخریب مناطقی از شهر، همه اینها نشان می‌دهد که این طرح‌ها اثر بخشی لازم را ندارد و ما باید به فکر طرح‌ها و شرایط دیگری باشیم.
قانون می‌گوید که این معتادان متجاهر بیشتر از 6 ماه نمی‌توانند در مراکز نگهداری حضور داشته باشند و پس از آن قانون اجازه نگهداری از آنها را نداده! سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا این زمان کافی است؟! اگر ما می‌پذیریم وضعیت بودجه کشور شرایط خاصی را دارد باید ببینیم برای این نوع طرح‌ها چه میزان می‌خواهیم هزینه کنیم و بعدا دست به چنین طرح‌هایی بزنیم.»
به نظر می‌رسد طرح‌های جمع آوری معتادان متجاهر آن طور که باید اثر بخش نبوده اما تاکید بر ادامه این روند موضوعی است که مسئولین بر آن اصرار دارند! آیا زمان آن نرسیده که راه حل دیگری برای مواجهه با معتادان متجاهر در نظر گرفته شود؟!
نظر شما