سلامت نیوز:دکتر افسانه کمالی در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز در واکنش به اخبار کوچ مستاجران به حاشیه شهرها، گفت:« فکر می کنم تحقیق جامعی در اینباره انجام نشده و بیشتر صحبت ها درباره کوچ مستاجران به حاشیه های شهرها ناشی از گمانه زنی کارشناسان است و صرفا نمی توان براساس اینکه جمعیت حاشیه شهرهای بزرگ بخصوص تهران زیاد شده است فرض کنیم که مستاجران به آن سمت رفته اند یا فرض کنیم که یک شرایط غیرمعمولی پیش آمده است.»
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا در ادامه گفت:« قبلا هم این مناطق حاشیه ای اطراف شهرهای بزرگ همینطور افراد را جذب می کرد و قیامدشت یا پاکدشت و پرند همه به همین صورت شکل گرفته اند و اکثر کسانی که به این مناطق رفته اند کسانی نبودند که در شهر تهران خانه های خوب و مرفه داشته اند قاعدتا این افراد کسانی هستند که یا صاحب خانه ای نبودند و یا خانه بسیار کوچکی داشته اند و میخواستند شرایط رفاهی خود را بهتر کنند بنابراین در اصل مساله سوال وجود دارد که آیا واقعا مستاجران به حاشیه شهرها کشیده شده اند یا خیر.»
دکتر کمالی افزود:« البته افزایش جمعیت مناطق حاشیه شهرهای بزرگ می تواند ناشی از تحرک عادی جمعیت باشد بلاخره جمعیتی که در تهران ساکن است روز به روز بیشتر می شود و قاعدتا بخشی از این مهاجرین به سمت حاشیه تهران می روند. اما اگر این اتفاق واقعا افتاده باشد و مستاجران به دلیل عدم توانایی مالی به سمت حاشیه های شهر رفته اند و اگر ما شواهد عینی قابل استنادی به لحاظ آماری پیدا کنیم که نسبت به گذشته تفاوت های جدی را نشان دهد این اشکال وجود دارد که ما شکاف فرادست و فرودست بین مناطق شهری و مناطق حاشیه ای اعم از شهرهای حاشیه ای مثل پردیس و پرند و یا مناطق جنوبی تر مثل روستاهای اطراف قیامدشت و پاکدشت و غیره ایجاد می کنیم به عبارت دیگر نظام طبقاتی را ما در ابعاد بزرگتری از داخل شهر بازتولید می کنیم.»
وی خاطرنشان کرد:« در گذشته چنین بود که در شهرها مناطق کم برخوردار و مناطق برخودارتر داشتیم که به آن در اصطلاح جنوب و شمال شهر گفته میشد که این فاصله طبقاتی به اطراف تهران کشیده می شود بنابراین اگر واقعا مستاجران به حاشیه های شهر پناه برده باشند گذشته از این که دسترسی های رفاهی این دسته از افراد کم می شود و مشکلات عینی ایجاد می کند جدای از آن احساس محرومیت نسبی را در این افراد تقویت می کند یعنی باعث می شود که این دسته از افراد تصور کنند که از جامعه رانده شده =اند و احساس تعلق آنها نسبت به اجتماع کمتر می شود.»
وی در پاسخ به اینکه آیا دولت ها تاکنون برنامه ای برای حل مشکل حاشیه نشینی داشته اند و آیا مشکل حاشیه نشینی نسبت به گذشته تشدید شده است یا خیر، گفت:« از سال های دهه ۴۰ بعد از آنکه تقسیم اراضی روستاها در انقلاب شاه و ملت اتفاق افتاد نظام توزیع درآمدی به گونه ای شد که روستاها در سطح پایین قرار گرفتند و شهرها مزیت های اقتصادی و اجتماعی پیدا کردند چه از لحاظ اموزش و چه از لحاظ ویژگی های فرهنگی و بخصوص اقتصادی و بسیاری از مناطقی که در اطراف شهرهای بزرگ وجود دارند که تنها مختص به تهران نمی شود اساسا از همان دهه ۴۰ بوجود آمدند.»
دکتر کمالی افزود:« حاشیه نشینی به دلایل جمعیتی هم اتفاق افتاده است به عنوان مثال برخی از شهرها چون به لحاظ طولی به صورت افقی رشد کردند در نتیجه روستاهای اطراف خود را بلعیدند و اینقدر بزرگ شدند که آن روستاها دیگر وجود ندارند به عنوان مثال ده ونک یک ده بود ولی به مرور که تهران بزرگتر شده در وسط شهر قرار گرفته است ولی سبک زندگی که در آنجاها باقی مانده همچنان تقریبا با یک فرازونشیبی همانی است که قبلا بوده است پس حاشیه نشینی از گذشته وجود داشته است.»
وی گفت:« متاسفانه سیاست های واحد و کارآمدی برای اینکه روستاها بتوانند جمعیت خوبی را جذب کنند وجود نداشته است البته به لحاظ مکانیسم اجرایی هم اگر بخواهیم به آن فکر کنیم شکل کشاورزی قدیمی ما دستی و سنتی بوده و الان در بسیاری از مناطق مکانیزه شده که معنی آن به طور ضمنی این است که کارگر کمتری لازم است بعلاوه اراضی کوچک و خورد شده اند و کسانی که صاحب اراضی بودند فوت کردند و این اراضی میراث بوده و به کسانی که به ارث رسیده کوچک شده بنابراین کار اقتصادی و کشاورزی در یک زمین کوچک سودآور نیست.»
دکتر کمالی در ادامه تاکید کرد:«ما جدای از اینکه هیچ سیاستی برای اشتغال زایی در روستاهای خود نداشته ایم تا برای داشتن زندگی بهتر مهاجرت نکنند جدای از آن یکسری عوامل ناخواسته ای هم این قضیه را تشدید کرده است و فکر نمی کنم که الان یک اتفاق ویژه ای در زمینه حاشیه نشینی رخ داده باشد من فکر می کنم آنچه که درباره حاشیه نشینی مستاجران گفته می شود بیشتر گمانه زنی است ضمن اینکه این نقاطی که ما می گوییم حاشیه نشین هستند استارت آنها در زمان دولت احمدی نژاد زده شده است.»
وی افزود:«این سیاست که شهرک های حاشیه ای و مسکن های مهر ایجاد کردند مثل پردیس و پرند اگر بخواهد موفق باشد معنی اش این است که بتواند جذب جمعیت کند و جمعیت باید از درون شهرها به این مناطق بیایند نه اینکه از مناطق محروم به سمت این شهرک های حاشیه ای روی آورده شود. این جمعیت ساکن نیستند به عبارتی توریست مانند هستند اما دایمی تر هستند ولی در زمان ساخت شهرک ها در اطراف شهرهای بزرگ فرض بر این بود که افراد سکونت دایم در انها داشته باشند و کسانی هم که جذب می شوند صاحب خانه نباشند سیستم سهمیه بندی آن هم همین بود که به کارمندان و کارگران و کسانی که صاحب خانه نیستند امتیازات بیشتری داده شود که بتوانند این مسکن ها را تهیه کنند. »
وی خاطرنشان کرد:« الان ما اثر این سیاست ها را می بینیم که سال ها از آن گذشته است. ممکن است برخی از گروه ها در ابتدای ساخت شهرک ها که امکاناتشان پایین بود این خانه ها را نگه می داشتند اما ساکن آن نمی شدند چون امکاناتی وجود نداشته است اما الان که این شهرک ها امکانات بیشتری دارند معلوم است که بخش بیشتری از جمعیت به سمت این شهرک های حاشیه ای روی می آورند. کاری که وزارت راه و شهرسازی کرده این است که در نحوه ساخت این شهرک ها بازنگری کرده تا مردم ساکن این شهرک ها شوند.»
وی درباره آسیب های ناشی از حاشیه نشینی گفت:« آسیب های اجتماعی در این مناطق لانه می کند به دلیل اینکه افراد از اقوام و فرهنگ های مختلف ساکن این شهرک ها شده اند. چون حتی وقتی می گوییم طبقات پایین تر به سمت این مناطق حاشیه ای می روند همه این افراد یکجور نیستند ولی در کنار هم قرار می گیرند بنابراین چالش فرهنگی در وهله اول برای آنها پیش می آید بعلاوه اینکه چون آنجا هنوز حاکمیت دولتی وجود ندارد قطعا چالش های امنیتی و نابهنجاری ها در این مناطق زیاد خواهد شد همچنین چون این افراد از جامعه اصلی به این مناطق رانده شده اند و تعلق خاطر آنها قطعا به این است که به شهر برگردند و این مناطق حاشیه ای را یک سکونتگاه واسطه می دانند تا یک مدت با هزینه های کمتری در مناطق حاشیه ای سکونت کنند و پس انداز کنند و بتوانند به شهر برگردند بنابراین در این مناطق احساس تعلق ندارند از لحاط فاصله طبقاتی و گرفتاری هایی که پیدا می کنند محرومیت در انها نیز بیشتر می شود.»
نظر شما