سلامت نیوز: پس از نیم سال رویایی، پاییز سرنوشت‌ساز برای زاینده‌رود از راه رسید؛ فصلی که میزان بارش و سیراب شدن سد زاینده‌رود می‌تواند زندگی یا مرگ رودخانه‌ای را رقم بزند که همه برنامه‌ها برای بازگشت آن به جمع رودخانه‌های دائمی کشور روی کاغذ مانده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،در آستانه یک فصل آبی جدید، باز هم پرونده زاینده‌رود و تصمیم‌گیری درباره مهم‌ترین بهانه جاری بودن رودخانه یعنی سهم حقابه‌داران روی میز شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود آمد. سال 98 برای زاینده‌رود، سالی نکو بود که با جاری شدن آب در بستر همواره خشک رودخانه در چند روز مانده به تحویل سال آغاز شد و تا پایان بهار ادامه یافت.
هنوز چند روزی از خشکی تابستانه زاینده‌رود نگذشته بود که اعضای شورای هماهنگی اعلام کردند با توجه به بارش‌های خوب بهار برای نخستین بار در طول 10 سال گذشته، رودخانه در تابستان هم زنده می‌ماند. حالا با نزدیک شدن به فصل پاییز و در آستانه یک سال آبی جدید، اما و اگرهای فراوانی برای دائمی شدن شاهرگ حیاتی فلات مرکزی ایران مطرح می‌شود.
شرایط زاینده‌رود عادی نیستبراساس مصوبه نوزدهمین نشست شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز زاینده‌رود، قرار بود در ماه‌های مرداد و شهریور، حدود 20 روز در شرق اصفهان و 15 روز در غرب، آب تحویل کشاورزان داده شود.
با وجود این، جریان رودخانه در تابستان قطع نشد و حتی به درخواست کشاورزان، مسئولان آب منطقه‌ای و استانداری تصمیم گرفتند توزیع آب از سد زاینده‌رود تا دوازدهم مهر برای آبیاری مزارع شرق و غرب استان ادامه یابد.همه این چانه‌زنی‌ها برای جلوگیری از مرگ دوباره رودخانه‌ای است که تا همین یک دهه پیش یکی از رودهای دائمی کشور بود، اما حالا سرنوشتش به بارش‌های بالادست و میزان اضافه برداشت‌های مسیر گره خورده.رئیس کانون خبرگان کشاورزی اصفهان درباره موانعی که بر سر راه دائمی شدن دوباره زاینده‌رود وجود دارد می‌گوید: یکی از مهم‌ترین موانع این است که شرایط رودخانه در ساماندهی و لایروبی نرمال نیست.
در بالادست سد زاینده‌رود و همچنین پایین‌دست یعنی محدوده لنجان و مبارکه هنوز مشکلات زیادی در بستر رودخانه وجود دارد که به داخل شهر اصفهان هم کشیده می‌شود، زیرا بستر رودخانه کاملا صاف شده تا به زیبایی شهر کمک کند. اسفندیار امینی صافی و پهن شدن بستر رودخانه در شهر اصفهان را موجب پرت و نفوذ بیشتر آب به داخل زمین می‌داند و می‌افزاید:
شکل طبیعی رودخانه، آبراهه‌ای بود که موجب می‌شد حتی در زمانی که جریان آب اندکی از آن عبور می‌کند، خشک نشود. همچنین بعضی محدودیت‌ها موجب شده است امکان جریان دائمی آب در رودخانه وجود نداشته باشد. یعنی اگر قرار شود یک جریان حداقلی، مثلا 5 متر مکعب آب در ثانیه، در رودخانه رها شود تا دوباره مشکلات زیست‌محیطی اصفهان شدت نیابد، این حجم از آب تا مسافت کوتاهی پیش می‌آید و به سرعت تمام می‌شود.
لایروبی نشدن بستر رودخانهرئیس کانون خبرگان کشاورزی اصفهان لایروبی نشدن بستر رودخانه را یکی از موانع بازگشت این رود به حالت عادی و طبیعی‌اش می‌داند و می‌گوید: همچنین در مسیر این رود از بالادست تا پایین‌دست، چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق و بندهای فراوانی به دست کشاورزان یا برای طرح‌های آبخیزداری ایجاد شده که دائمی شدن جریان زاینده‌رود را ناممکن کرده است.وی با انتقاد از روی کاغذ ماندن همه طرح‌هایی که برای ساماندهی و احیای زاینده‌رود تصویب شده است، ادامه می‌دهد:
مختصر ساماندهی سال‌های اخیر برای این رودخانه دستاورد قراردادهای بین صنف کشاورزان با شرکت آب منطقه‌ای بوده است. با این همه، بسیاری از قانون‌ها مانند مصوبه‌های 9 ماده‌ای یا حتی بسیار قبل‌تر از آن یعنی طومار شیخ بهایی و قول‌های دولت برای حل مشکل زاینده‌رود در حال حاضر اجرا نمی‌شوند.
چاه‌هایی که سالی 4 میلیارد متر مکعب آب می‌بلعندچاه‌های غیرمجازی که در مسیر زاینده‌رود حفر شده‌اند، یکی از بزرگ‌ترین دلایل کاهش حجم آب این رودخانه و مصرف بیش از اندازه در بخش کشاورزی معرفی می‌شوند. مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان هم با اشاره به شناسایی بیش از 17 هزار چاه غیرمجاز در اصفهان می‌گوید: حدود 9 هزار حلقه از این چاه‌ها فعالند و سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب از دلِ زمین استخراج می‌کنند.
همچنین بیش از ۴۳ هزار چاه مجاز در استان وجود دارد که هر سال حدود 3 میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب استخراج می‌کنند.سید مهدی میرباقری شناسایی چاه‌های مجاز در بخش کشاورزی را حدود ۳۵ هزار حلقه برمی‌شمرد و می‌افزاید: این چاه‌ها هم سالانه بیش از 3 میلیارد و۳۰۰ متر مکعب آب از زمین خارج می‌کنند. همچنین بخش صنعت با بیش از ۶ هزار چاه موجب خروج ۲۰۰ میلیون متر مکعب و بخش آشامیدنی با 1735 چاه موجب استخراج ۱۳۲ میلیون متر مکعب از آب‌های زیرزمینی می‌شوند.
مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، مصرف بی‌حساب و کتاب منابع زیرسطحی را موجب اختلال در تعادل آب‌های زیرزمینی می‌داند و هشدار می‌دهد: متوسط کسری سالانه مخازن آب زیرزمینی استان ۶۰۲ میلیون متر مکعب است. متوسط افت درازمدت سالانه آب زیرزمینی ۴۱ سانتی‌متر و مجموع کسری آبخوان‌های زیرسطحی استان بیش از ۱۲ میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود در حالی که میزان آب تجدیدپذیر در حوضه زاینده‌رود کمتر از ۶۰۰ متر مکعب در سال است که در رده کم‌آب قرار می‌گیرد و به همین دلیل میزان برداشت100 درصدی از آب‌های تجدیدپذیر موجب کم‌آبی شدید در این منطقه شده است.
ستاد احیای زاینده‌رود تشکیل نشدنماینده برخوار، شاهین‌شهر و میمه در مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به عملی نشدن وعده‌های دولت پس از استعفای دسته‌جمعی نمایندگان اصفهان یادآور می‌شود: وعده‌های دولت درباره آب اصفهان فقط در حد حرف و صدور چند دستور کتبی باقی ماند و نه تنها ستاد احیای زاینده‌رود تشکیل نشد بلکه ما با اقداماتی علیه حقوق مردم اصفهان روبه‌رو شدیم.حسینعلی حاجی‌دلیگانی تغییر خط مرزی استان را یکی از تصمیم‌های نادرست در حوزه آب می‌داند و می‌گوید:
در یک ماه گذشته در کمال ناباوری و به صورت پنهانی برخی از اسناد آب اصفهان از استان خارج شده است و هیچ جایی هم این مطلب مطرح نشده. با وجود این، صدمه‌های این اقدام به آب آشامیدنی اصفهان بیش از آن چیزی خواهد بود که تا به حال به آب آشامیدنی اصفهان وارد شده است.
قطع و بازگشایی آب در مهر و آبان عضو هیات مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان درباره سرنوشت زاینده‌رود در فصل پاییز می‌گوید: براساس وعده و تصمیم شورای هماهنگی زاینده‌رود در وزارت نیرو، قرار بود در صورتی که ذخیره سد زاینده‌رود تا پایان سال آبی جاری 450 میلیون متر مکعب باشد، آب برای کشت پاییزه و غله در سال آبی جدید و در موعد مشخص تحویل کشاورزان شود.حسین محمدرضایی بر این اساس از بسته شدن جریان زاینده‌رود از 12 مهر خبر می‌دهد و می‌افزاید: قرار است حدود یک ماه جریان رودخانه قطع و دوباره از نیمه آبان آب برای کشت غله رهاسازی شود.
رئیس کانون خبرگان کشاورزی اصفهان: لایروبی نشدن بستر رودخانه یکی از موانع بازگشت این رود به حالت عادی و طبیعی‌اش است. همچنین در مسیر این رود از بالادست تا پایین‌دست، چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق به دست کشاورزان یا برای طرح‌های آبخیزداری ایجاد شده که دائمی شدن جریان زاینده‌رود را ناممکن کرده است.
عضو هیات مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان: براساس وعده و تصمیم شورای هماهنگی زاینده‌رود در وزارت نیرو، قرار بود در صورتی که ذخیره سد زاینده‌رود تا پایان سال آبی جاری 450 میلیون متر مکعب باشد، آب برای کشت پاییزه و غله در سال آبی جدید و در موعد مشخص تحویل کشاورزان شود
نظر شما