سلامت نیوز:دریای زیبای خزر سال‌هاست که گرفتار معضلات مختلفی شده است. تصرف ساحل از یک سو و آلودگی ساحل با زباله‌ها و شیرابه‌ها اصلی‌ترین معضلات هستند؛ پسماندهایی که گاهی مسافران از خود به‌یادگار می‌گذارند و گاهی کشورهای همسایه.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو،  البته کارخانه‌های همجوار هم از کمبود نظارت سوءاستفاده کرده و فاضلاب‌های صنعتی خود را به دریا می‌ریزند. در‌این‌میان، رفتار برخی شهرداری‌ها هم به این فاجعه دامن می‌زند؛ وقتی‌که آن‌ها به‌جای انتقال زباله‌ها به مکان مناسب، زباله‌سوزی یا بازیافت آن، پسماندها را درکنار رودخانه دپو می‌کنند.

کاربران فضای مجازی فیلمی در صفحات خود به‌اشتراک گذاشتند که نشان می‌داد شهرداری شهرستان محمودآباد در اقدامی عجیب، زباله‌های شهری را در ۲۰ متری ساحل دپو می‌کند و شیرابه‌های سمّی آن به دریای خزر می‌ریزد.

انتشار این فیلم اعتراض فعالان محیط‌زیستی را در پی داشت؛ اعتراضی که پیش‌از‌این نیز درباره دپوی زباله در مناطق ساحلی دیگری همچون عباس‌آباد مازندران، ساری و شهرهای ساحلی خزر مشاهده شده بود.

با آنکه در پی اعتراض‌های مردمی و فعالان محیط‌زیست در سال‌های اخیر برخی از این پسماندها از مناطق مذکور خارج شدند، چندی بعد، بازهم دپوی زباله در منطقه دیگری خبرساز شده است. گویی تنها مشکل از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل می‌شود؛ اما هیچ وقت حل نمی‌شود. حال باید دید چه عواملی باعث شده این مسأله همچنان بدون راه‌حل باقی بماند.

تولید روزانه ۱۱هزار تن پسماند

روز گذشته، آقای کیومرث کلانتری، معاون جدید محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت از محیط‌زیست اعلام کرد روزانه بیش‌از ۱۱هزار تن پسماند تولید می‌شود و این میزان پسماند مشکلات زیست‌محیطی ایجاد کرده است. همچنین به‌گفته وی، سالانه ۸۵۰میلیون مترمکعب پساب خانگی تولید می‌شود.

این آمار در حالی ارائه می‌شود که حدود 15 سال قبل، یعنی در سال ۱۳۸۳، قانون مدیریت پسماند با هدف حمایت از اصل پنجاهم قانون اساسی به‌منظور جلوگیری از تخریب محیط‌زیست و حفظ منابع به تصویب نمایندگان رسید.

این قانون که مشتمل بر ۲۹ ماده و ۹ تبصره است، به تعریف و اقسام پسماند، وظایف، مجازات، نظارت سازمان‌ها، مسوولان و شهروندان پرداخته است. با وجود تصویب چنین قانونی، هنوزهم مدیریت کاملی برای دپو و امحای پسماندها صورت نمی‌گیرد، با آنکه راه‌های مختلفی برای مدیریت آن وجود دارد. دفن، سوزاندن، گرفتن انرژی، تبدیل‌کردن زباله به کمپوست یا کود عالی، بازیافت و درنهایت کاهش تولید پسماندها، تنها تعدادی از راهکارهای مختلف مدیریت پسماند هستند.

پول خرید زباله‌سوزها کجا صرف می‌شود؟

آقای محمد امینی، عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و رییس سابق مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران، با اشاره به اینکه موضوع مدیریت پسماند به معضلی حیاتی تبدیل شده است، می‌گوید:

همین هفته گذشته بود که در شهر کیاسر در منطقه جنوب‌ ساری، تجمع مردمی به‌دلیل دپوی پسماند صورت گرفت. به‌اعتقاد او، برخی مسوولان پول دستگاه زباله‌سوز را می‌گیرند تا این دستگاه‌ها را بخرند و نصب و بهره‌برداری کنند؛ اما در جای دیگر هزینه می‌کنند.

بااین‌حال، بازخواست یا مجازات نمی‌شوند و همین عامل باعث می‌شود وضعیت پسماندها سال‌ها به همین منوال بماند. اکنون شهرداران و استانداران باید پاسخگوی وضعیت نابسامان پسماند زباله باشند.

80درصد زباله‌های شمال تجزیه‌پذیرند

امینی درادامه می‌افزاید: مسأله پسماند سه مرحله کلی تولید، تفکیک و بازیافت دارد. در استان مازندران، سرانه تولید پسماند یک کیلوگرم است که 80درصد آن تجزیه‌شدنی است؛ یعنی وقتی به‌درستی دپو نشود و تنها در یک نقطه تخلیه شود، می‌تواند منبع تولید قارچ و انواع بیماری‌ها و مشکلات شود.

افزون‌براین، حیوانات، پرندگان و حشراتی که در مناطق شمالی زندگی یا رفت‌و‌آمد می‌کنند، این بیماری‌ها را به سایر سکونتگاه‌ها منتقل می‌کنند.این کارشناس محیط‌زیست نتیجه می‌گیرد که چون 80درصد زباله‌ها تجزیه‌پذیر هستند، هم می‌توانند با مدیریت صحیح تبدیل به کمپوست و کود و محصولات کاربردی و مفید شوند و هم آنکه با مدیریت نادرست تبدیل به کانون بیماری‌زا شوند.

امینی می‌افزاید: در‌حال‌حاضر، چون مدیریت صحیحی صورت نمی‌گیرد، مشکلات پسماند در حاشیه خزر روزبه‌روز بیشتر می‌شود. درضمن، زباله‌های بیمارستانی هم روز‌به‌روز بیشتر می‌شوند که معضلات بیماری‌زا را بیشتر می‌کنند.

به متخصصان داخلی اعتماد کنیدرییس سابق مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران پیشنهاد می‌دهد: دستگاه‌های زباله‌سوز پیچیدگی خاصی ازلحاظ فناوری ندارد؛ بنابراین، جوانان ما در دانشگاه‌ها می‌توانند این نوع دستگاه‌ها را با هزینه‌های معقول تولید کنند.

فقط کافی است به جوانان اطمینان کنند و سفارش تولید دهند. او مشکل برخی مسوولان را تمرکز در خرید محصولات از کشورهای خارجی می‌داند و می‌گوید: درحال‌حاضر، با مسأله تحریم روبه‌رو هستیم و باید با اقدامی شجاعانه، کار را به‌دست متخصصان داخلی بسپاریم.

توریست‌ها مشکل را بیشتر کرده‌اند

آقای حر منصوری، دیده‌بان میانکاله و فعال محیط‌زیست، معتقد است مشکل موجود در شهرهای شمالی بیش از آنکه وابسته به کمبود تجهیزات باشد، ناشی از تراکم مسافرانی است که در ایام تعطیلات به شمال کشور می‌آیند.منصوری  می‌گوید: زیرساخت‌ها برای جمع‌آوری، تفکیک و دپوی زباله برای شهر 100هزارنفری در شمال ایران به‌اندازه همان 100هزار نفر است؛ درحالی‌که وقتی این شهر با تعطیلات و سیل عظیم مسافران از استان‌های دیگر روبه‌رو می‌شود، 3 تا 5 برابر استاندارد جمعیت خود را پیدا می‌کند. همین امر باعث می‌شود تولید زباله نیز چندبرابر شود و فشار مضاعفی بر سیستم‌های جمع‌آوری زباله و شهرداری وارد کند.

این فعال محیط‌زیستی تغییر سبک زندگی در شهرهای شمالی را نیز عامل دیگری برای افزایش پسماندها می‌داند و توضیح می‌دهد: تا چندین سال قبل، شمالی‌ها خودشان محصولات موردنیاز خود را تولید می‌کردند؛ اما به‌یک‌باره و به‌صورت افراطی به مصرف‌گرایی روی آوردند؛ به‌طوری‌که حتی سفره‌ها و ظروف رنگی که برای توزیع نذری در حسینیه‌ها و مساجد استفاده می‌شد، همگی جمع شد و جای آن‌ها را ظروف یک‌بارمصرف گرفت.

تولید و مصرف محصولات محلی هم کمتر شده و ساکنان از محصولات کارخانه‌ای استقبال بیشتری می‌کنند و همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تولید پسماندها روز‌به‌روز بیشتر شود.کارشناسان و فعالان محیط‌زیستی بارها بر معضل آلودگی سواحل، جنگل‌ها و شهرهای شمالی کشور تأکید کرده‌اند؛ اما تکرار این مسائل و بازطرح هرازچند این معضلات در رسانه‌ها نشان می‌دهد محیط‌زیست و حفظ آن تقریبا جایگاهی در نگاه مسوولان امر ندارد.