سلامت نیوز :اداره کل انتقال خون استان تهران در عمارتی كه روزگاری قوام در آن سكونت داشت، در خیابان وصال شیرازی قرار دارد، ساختمانی كه با یكصد سال قدمت، همچنان در كنار چنارهایش استوار است.

 اداره کل انتقال خون تهران كه روزگاری با ظرفیت پذیرش و خدمت‌رسانی روزانه 200 الی 300 اهداكننده كار خود را آغاز كرد، امروز با توجه به 10 برابری شدن شمار اهداكنندگان، افزایش جمعیت تهران و گستردگی بیمارستان‌ها برای ادامه حیات نیازمند تزریق ویژه  اعتبارات در رگ‌هایش است.


اداره کل انتقال خون تهران روزانه‌ پذیرای 2000 مراجعه كننده است، مراجعه كنندگانی كه از جنس مراجعه كنندگان سایر ادارات نیستند، اهداكنندگانی كه بی‌هیچ چشمداشتی عصاره وجودی خود، خونشان را اهداء می‌كنند تا زندگی را به دیگر همنوعشان هدیه كنند؛ اهداکنندگانی که شایسته تکریمند.

انتقال خون استان تهران امروز در حالی حدود یک چهارم نیازهای خونی و فرآورده‌های خونی کشور را تامین می‌کند که با حدود 520 نیروی انسانی و در فضایی محدود فعالیت دارد و کمبود شدید نیروی انسانی و اعتبارات از مشکلات عمده این اداره کل در مسیر انجام امور جاری آن است؛ اما با وجود این مشکلات،  از تب و تاب نیفتاده، با روی باز پاسخگوی اهدا‌كنندگان و بیماران است.


دكتر بشیر حاجی بیگی، مدیر كل انتقال خون استان تهران در گفت‌وگو با ایسنا، به بیان برنامه‌ها و اولویت‌های اداره کل انتقال خون تهران می‌پردازد، برنامه‌هایی كه تحت‌الشعاع مشكلات مزمن سازمان قرار گرفته‌اند و در دست‌اندازهای كمبود اعتبارات و نیروی انسانی از سرعت می‌افتند.

وی با اشاره به اینكه اداره كل انتقال خون استان تهران وظیفه تهیه و توزیع خون و فراورده‌های خونی بیش از 150 بیمارستان و مركز درمانی تهران را برعهده دارد، می‌گوید: این مركز روزانه بیش از 1200 واحد خون، 900 واحد پلاكت، 600 واحد پلاسما و 100 تا 200 واحد کرایو را تامین و بر اساس نیاز مراكز درمانی در اختیار آنها قرار می دهد. ناگفته نماند كه نیازهای خونی استان تهران به دلیل تمركز مراكز درمانی فوق تخصصی، گسترش روزافزون اعمال جراحی و ارجاع بیماران سایر استان ها به تهران همواره روبه افزایش است.

حاجی بیگی به آمار اهداكنندگان اشاره می‌كند كه شمار آنها در هر سال افزایش می‌یابد، اهداكنندگانی كه 40 درصد آنها «مستمر» خوانده می‌شوند و با اشاره به عملكرد انتقال خون استان تهران در سال گذشته می‌گوید: سال گذشته در مجموع 827 هزار و 372 واحد خون و فرآورده‌های خونی در بیمارستان‌ها و مراكز درمانی استان تهران توزیع شد كه از این تعداد 369 هزار و 939 واحد گلبول قرمز فشرده شده و خون كامل، 229 هزار و 884 واحد پلاكت و 227 هزار و 549 واحد از مشتقات پلاسما (كرایو، پلاسمای منجمد تازه) بوده است.

به گفته حاجی بیگی، سال گذشته 10 هزار و 388 واحد خون شسته شده جهت بیماران دیالیزی و تالاسمی و بیمارانی كه نسبت به تزریق خون واكنش ایمنی یا تب‌زا نشان می‌دهند، 2 هزار و 646 واحد خون اشعه دیده جهت بیماران پیوندی و نوزادان و 37 هزار و 302 واحد خون با استفاده از كیسه‌های فیلتردار جهت بیماران خاص توزیع شد. همچنین در سال گذشته 51 هزار و 672 واحد خون در میان بیماران تالاسمی كه از عمده‌ترین مصرف‌كنندگان این ماده حیاتی هستند، توزیع شد.

كمبود نیرو و فعالیت یک روز در میان واحدهای خون‌گیری

بهره‌برداری از ساختمان جدید انتقال خون استان تهران پشت دیوار تامین اعتبار

حاجی بیگی در ادامه با اشاره به مشكلات اداره کل انتقال خون استان تهران، كمبود بودجه و نیروی انسانی را درصدر آنها معرفی می‌كند و می‌گوید: به رغم افزایش شمار بیمارستان‌ها و مراكز درمانی در تهران به ویژه مراكز تخصصی و فوق تخصصی در این شهر و رشد تعداد تخت‌های بیمارستانی در تهران، شمار پرسنل و نیروی انسانی متخصص انتقال خون تهران تغییر نكرده است به عبارت دیگر به رغم توسعه فضاهای خون‌گیری و راه‌اندازی واحدهای جدید خون‌گیری در شهرستان‌های اطراف، سازمان انتقال خون تهران با مشكل‌های بسیاری از نظر تامین نیروی انسانی مواجه است.

وی در حالی كه از كمبود نیروی انسانی متخصص سخن می‌گوید، به ساختمان جدید‌الاحداث انتقال خون تهران اشاره می‌كند كه در مقابل ساختمان کنونی این اداره کل در خیابان وصال شیرازی قرار دارد. ساختمانی كه با صرف حدود چهار میلیارد تومان احداث شد و به دلیل ناكافی بودن اعتبارات و عدم وجود نیروی انسانی با گذشت یك سال هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.

حاجی بیگی، پایگاه انتقال خون جدیدالاحداث ابوذر در جنوب شهر تهران را نیز مورد اشاره قرار می دهد که به دلیل کمبود اعتبارات و نیروی انسانی همچنان فعالیت آن مسکوت مانده و می گوید: این پایگاه انتقال خون می تواند اهداکنندگان جنوب شهر تهران و پخش خون به بیمارستان های آن منطقه را پوشش دهد اما نیرو و تجهیزات لازم برای بهره برداری از آن را نداریم.

به گفته مدیر کل انتقال خون استان تهران، تجهیز، نگهداری و پشتیبانی از ساختمان جدید انتقال خون استان تهران و همچنین پایگاه جدید ابوذر نیازمند 3 میلیارد تومان اعتبار است.

وی همچنین به فعالیت 22 پایگاه ثابت انتقال خون در استان تهران اشاره می کند که تمام آنها نیازمند تعمیرات و بازسازی هستند و سالانه دو مرتبه از سوی شرکت‌های انتقال خون دنیا مورد بازرسی قرار می گیرند و ادامه می دهد: هر چند تمام این پایگاه ها نیازمند تعمیرات هستند اما همیشه در بازرسی ها موفق بوده اند. در اینجا باید تاکید کرد که پایگاه های انتقال خون باید ساختمان باشند نه كانكس و ساختمان پیش ساخته تا با بهره مندی از فضایی مناسب به بحث تکریم اهدا کنندگان بیش از پیش توجه شود؛ این درحالیست که اکنون نیمی از پایگاه ها، ساختمان پیش ساخته هستند.

حاجی بیگی با تاکید بر لزوم در دسترس بودن پایگاه های انتقال خون، ادامه می دهد: در وضعیت فعلی به دلیل كمبود نیروی انسانی، ناچار به دایر بودن اغلب واحدهای خونگیری به صورت یك روز درمیان وعدم بازگشایی واحدهای اهدای خون جدید نظیر ابوذر هستیم. این موضوع از یك سو باعث نارضایتی شهروندان داوطلب اهدای خون شده و از طرف دیگر سازمان را با كاهش آمار اهدای خون و تامین خون مورد نیاز مراكز درمانی مواجه كرده است. این معضل همچنین موجب شده تا در مراكز ثابت خونگیری نظیر واحدهای اهدای خون ولی‌عصر(عج)، رسالت و نارمك در یك روز كاری ( به دلیل كمبود پرسنل) تنها حدود 70 واحد خون دریافت شود.

وی یادآور می‌شود: در سال 1385، تعداد پرسنل انتقال خون استان تهران در بخش اهدا 199 نفر بوده كه این تعداد در سال گذشته به 210 نفر افزایش یافت در حالی كه از سال 1385 تاكنون تعداد واحدهای ثابت از 12 واحد به 22 واحد رسیده است. همچنین طی این مدت تعداد متوسط تخت‌ها و تیم‌های سیار از 20 تخت سیار به 50 تخت و از 2 تا 3 تیم در روز به 5 تا 7 تیم در روز رسیده است. در مجموع اکنون تعداد تخت‌های آماده در واحدهای ثابت هر نوبت 150 تخت و تعداد تخت‌های آماده سیار 50 تخت بوده كه به علت كمبود پرسنل، تنها 110 تخت فعال است.

مدیر كل انتقال خون استان تهران به تلاش های وزیر بهداشت و مسئولان سازمان انتقال خون ایران برای اخذ مجوز 50 نیروی استخدامی اشاره می کند و می گوید: با توجه به افزایش نیازهای مراکز درمانی به خون و فرآورده های آن و همچنین با توجه به گسترش فعالیت های این اداره کل، 50 نیروی استخدامی پاسخگوی نیازها نخواهد بود. برآوردها نشان می‌دهد كه برای رسیدن به یك آمار ثابت متوسط در روز كه بتواند تامین كننده بخش اعظم درخواست‌های مراكز درمانی باشد و به منظور بالا بردن استانداردها و دستورالعمل‌های ارسالی از سوی ستاد مركزی به حداقل 330 نفر نیروی انسانی در بخش اهدا‌ نیازمندیم.

خروج گسترده نیروهای بازنشسته و باتجربه و عدم جایگزینی آنها به دلیل فقدان مجوزهای استخدامی از دیگر مشكلاتی بود كه دكتر حاجی‌بیگی بیان و اظهار می‌كند: این مساله موجب شد كه انتقال خون تهران ناگزیر به استفاده از نیروهای طرحی (طرح نیروی انسانی فارغ‌التحصیلان رشته‌های پزشكی، علوم آزمایشگاهی و ...) و یا قراردادی و شركتی شود كه در این مقوله نیز با توجه به محدودیت‌های اعمال شده قانونی، استخدام نیروهای قراردادی و شركتی در شهر تهران به آسانی میسر نبوده و ممنوع است و ‌باید جهت تامین نیروهای مورد نیاز متوسل به بكارگیری نیروهای معرفی شده به صورت طرحی از سوی وزارت بهداشت باشیم كه در این بخش نیز با كاهش سهمیه اختصاص یافته نیروهای طرحی در خصوص جذب این نیروها با مشكل جدی روبه‌رو شده‌ایم.

وی در عین حال اظهار می‌كند: یكی از مهمترین مشكلات استفاده از نیروهای طرحی محدود بودن زمان اشتغال آنها (یك الی دوسال) است و مسلما پس از مدتی كوتاه پرسنل طرحی كه در اواخر دوران طرخ خود دارای تجربه بیشتری می‌گردند، خدمت آنها به پایان می‌رسد و امكان عقد قرارداد با آنها وجود ندارد. از طرف دیگر استفاده از نیروهای طرحی شایسته انتقال خون نیست؛ فعالیت انتقال خون منحصر به فرد است و لازم است نیروهای متخصص و تحصیلکرده به کار گرفته شوند.

 اداره کل انتقال خون تهران سال‌هاست با كمبود اعتبارات دست و پنجه نرم می‌كند

مدیركل انتقال خون استان تهران در ادامه عدم تصویب چارت تشكیلاتی انتقال خون استان تهران مطابق با بررسی های کارشناسی و استانداردها را از دلایل اصلی مشکلات این اداره کل در تامین نیروی انسانی و اعتبارات عنوان می کند و در این‌باره نیز می‌گوید: در حالیكه تعداد پست‌های مصوب فعلی 313 نفر است اکنون 596 نفر در این اداره كل انجام وظیفه می کنند و این در حالیست كه تعدادی از كاركنان به دلیل خدمات خاص این اداره كل نظیر (آفرزیس، اشعه‌دهی، آموزش و پژوهش، اتولوگ و ...) هیچ نقشی در امر اهدای خون ندارند. بنابراین به دلیل واقعی نبودن چارت تشكیلاتی و از طرفی تامین اعتبار فصل یك براساس تعداد پرسنل مطابق با چارت فعلی، بودجه در نظر گرفته شده بسیار غیر واقعی و به ناچار ‌باید از سایر فصول هزینه‌های پرسنلی تامین شود.

وی با بیان اینکه بودجه انتقال خون استان تهران مطابق با رشد بیمارستان‌ها رشد نکرده، تاکید می کند: انتقال خون تهران سال‌هاست با كمبود اعتبارات دست و پنجه نرم می‌كند، كمبود اعتباری كه گاه مانع از تهیه ساده‌ترین اقلام مصرفی همچون ساندیس برای اهداكنندگان می‌شود.

به گفته دكتر حاجی بیگی، هر چند انتقال خون تهران در بحث بودجه عمرانی مشکلی ندارد اما در بحث هزینه ای بامشکلات اعتباری زیادی روبروست؛ چرا که برخی موارد مصرفی در بودجه لحاظ نمی شود.

حاجی بیگی می گوید: انتقال خون تهران در حال حاضر با توجه به كمبود اعتبارات كه متاسفانه مبنای محاسبه آن بر اساس برآورد سال‌های قبل بوده جوابگوی نیازهای فعلی و آینده فعالیت‌های خود نیست، بر این اساس در سال گذشته علیرغم تخصیص كامل بودجه (شش میلیارد تومان) حدود سه میلیارد تومان كسری داشت.

حاجی بیگی در عین حال تصریح می‌كند كه تمامی تلاش مدیران و كاركنان زحمتكش این اداره در جهت خدمت‌رسانی هر چه بهتر به مردم نوع‌دوست معطوف بوده و قطعا با پتانسیل موجود در این مجموعه، در صورت رفع كمبودهای مالی و پرسنلی دستیابی به پیشرفت‌های علمی نوین و اجرای SOPهای جدید میسر خواهد بود.

وی بار دیگر تاكید می‌كند: اداره انتقال خون تهران با وضعیت پرسنلی موجود، با بحران جدی روبه‌رو بوده و با توجه به فعالیت شبانه‌روزی واحدهای خونگیری و آزمایشگاه‌ها و نیز به دلیل متغیر بودن زمان و مكان جمع‌آوری خون و انجام كار در سردخانه‌های 4+ و 30- درجه سانتیگراد نیاز به انجام اضافه‌كاری توسط پرسنل الزامی و اجتناب‌ناپذیر است.

وی با بیان اینكه تمام سرمایه انتقال خون اهداكنندگان هستند، افزود: تامین خون و فرآورده‌های مورد نیاز بیماران صرفا با حضور داوطلبانه مردم نوعدوست جهت اهدای خون میسر بوده و ضرورت دارد با تسهیل و تسریع مراحل اهدای خون نسبت به جذب آنها و جوابگویی به حضور مشتاقانه و تكریم آنها اقدام شود.



 انتقال خون یكی از شریان‌های حیاتی در مواقع بحران

سازمان انتقال خون را می‌توان یكی از شریان‌های حیاتی در مواقع بروز بحران و حوادث غیر مترقبه دانست كه حسب وظایف خود، نقش حیاتی و ملی را در سیستم سلامت كشور ایفا می‌كند.

حاجی‌بیگی درباره تمهیدات اداره كل انتقال خون تهران برای تامین خون، هنگام وقوع بحران و حوادث غیرمترقبه نیز اظهار می‌كند: بر اساس سیاست‌های اتخاذ شده در بحث پدافند غیرعامل مقرر شده است تا در چهارنقطه تهران ساختمان‌هایی منطبق با اصول پدافند غیر عامل به منظور انجام فعالیت‌های انتقال خون ساخته شود تا در زمان بروز بحران با مشكل كمتری در تامین خون مراكز درمانی مواجه شویم. در این خصوص طی پنج سال گذشته اقدام‌هایی در جهت گسترش فضاهای فیزیكی به عمل آمده كه از آن جمله می‌توان به افتتاح ساختمانی جدید در خیابان وصال شیرازی به عنوان ساختمان مركزی انتقال خون استان تهران و ساختمان ابوذر در جنوب غرب تهران، اشاره كرد. البته باید خاطرنشان كنم كه به رغم تلاش های انجام شده به دلیل كمبود اعتبارات، از نظر تجهیز ساختمان‌های یاد شده با مشكل جدی مواجه هستیم و نمی‌توان تاریخ دقیقی را برای افتتاح این مراكز اعلام كرد.

علیرغم تمامی مشكلات اعتباری و پرسنلی كه بر اداره کل انتقال خون تهران سایه افكنده، حاجی بیگی از جایگاه ممتاز و بالای انتقال خون تهران در سطح بین‌المللی و منطقه مدیترانه شرقی خبر می‌دهد و می‌گوید: ناظران و بازرسان موسسات معتبر بین‌المللی مراكز انتقال خون ( ISBT ) همه ساله بر عملكرد اداره انتقال خون تهران نظارت دارند كه خوشبختانه تاكنون هیچ موردی از تخلف و خطا در كارنامه این اداره ثبت نشده است و از نظر فنی از شاخص بالایی برخوردار است.

انتقال خون تهران علیرغم تمامی مشكلات، سال گذشته در سیزدهمین جشنواره شهید رجایی در بخش تكریم ارباب رجوع مقام نخست را كسب كرد.

 اهمیت کار انتقال خون را باور کنید ...

حاجی بیگی در ادامه همان طور که کمک‌های مالی دولت،  ادارات آب، برق، مخابرات و مترو به اداره کل انتقال خون استان تهران را مورد اشاره قرار می‌دهد،  از نامه‌نگاری‌های بی‌پاسخی نیز سخن می‌گوید كه طی هشت ماه فعالیت خود در سمت مدیرکلی انتقال خون تهران به امید باز کردن روزنه‌ای برای حل مشکلات به برخی از مسوولان داشته است و با نشان دادن تك‌تك این نامه‌ها، تاكید می‌كند: گویا برخی از مسوولان هنوز به اهمیت و حساسیت این سازمان واقف نشده‌اند.

وی با اشاره به بودجه 11 میلیاردی انتقال خون تهران در سال 90، ضمن تشكر از توجه ویژه دولت و مجلس با ابراز امیدواری از اینكه با تصویب و تخصیص 100 آن، یكبار برای همشه مشكلات اعتباری این سازمان پایان یابد، تاكید می‌كند: ماهیت كار مراکز انتقال خون با بسیاری از سازمان‌های خدماتی و درمانی كشور متفاوت است و برطرف نشدن مشكلات اینجا، می‌تواند روند درمانی كشور را با مشكل مواجه كند.

حاجی بیگی در خاتمه امیدوار است مردم اهدای خون را در گوشه ای از تقویم زندگی روزانه خود ثبت كنند و حداقل سالی دو بار به مراكز اهدای خون مراجعه كنند.

و كلام آخر  امروز شریان‌های مراكز درمانی پایتخت كه شمارشان روز به روز افزایش می‌یابد، توسط اداره‌ای تغذیه می‌شوند كه به دلیل مشكلات مالی، كمبود نیروی انسانی متخصص و محدودیت فضا، نفسش به شماره افتاده و اگر امروز برای آن تدبیری نشود، شاید فردا دیر باشد.