سلامت نیوز-*امید جهانشاهی:بسیار شنیده ایم که تحقق جامعه ای سالم و مرفه در گرو شهروندانی آگاه است. اما کمتر گفته شده است که این آگاهی چگونه به دست می آید. این آگاهی اصطلاحاً همان سواد سیاسی است؛ چیزی که لازمه تحقق جامعه ای به اصطلاح دموکراتیک است و از همین رو به آن سواد دموکراتیک هم گفته اند.
مهارتهای اصلی سواد سیاسی یا سواد دموکراتیک عبارتند از: تحقیق کردن، بحث کردن و مشارکت کردن.
منظور از مهارت تحقیق کردن آن است که شهروند پرسشگر و جستجوگر باشد.
آموزش این مهارت را باید از مدرسه آغاز کرد. دانش آموز باید پرسشگری را از مدرسه بیاموزد. یاد بگیرد که برای هر پاسخی به یک منبع اکتفا نکند.
جانبداری رسانه ها را درک کند و به منابع مختلف رجوع کند. محور اصلی این مهارت همان تفکر انتقادی است.
منظور از "بحث کردن" مهارت به چالش کشیدن طرف مقابل در بحث و مناظره با سوالات مختلف همراه با حفظ احترام طرف مقابل است. چیزی که ساده به نظر می رسد اما مهارتی است که بسیاری از ما نیاموخته ایم. آموزش این مهارت را هم باید از مدرسه آغاز کرد، شهروندان باید از نوجوانی در مدرسه بیاموزند که چگونه با کسی که عقیده ای مخالف دارد با حفظ احترام بحث چالشی کنند.
مهارت سوم مشارکت کردن است. این مهارت نیز باید از مدرسه با ایجاد فضای مشارکت در تولید روزنامه دیواری، انتخابات شورای دانش آموزی و انواع کمپینهایی برای ارتقای وضعیت مدرسه یا محله با هدایت مسئولان مدرسه آغاز شود.
اگرچه مدرسه پایه و مبنای نهادینه سازی این مهارتها است اما بی تردید این مهم به مدرسه ختم نمی شود. تقویت و بقای این مهارتها نیاز به فرهنگ و فضای گفتگو دارد که حامی اصلی و بستر آن رسانه ها هستند.
بدون رسانه های متنوع و روزنامه نگاری توانمند، مهارت بحث کردن بکار نمی آید و مهارت مشارکت در حصار مدرسه می ماند و مهارت تحقیق کردن مجال بروز در زندگی نمی یابد. شهروندان باید پرسشگری را در رسانه ها ببینند تا پرسشگری زنده بماند.
شهروندان باید مناظره توام با احترام روشنفکران و سیاسیون دو جناح را در رسانه ها ببینند تا مهارت بحث کردن در جامعه زنده بماند.
به عبارت دیگر روزنامه نگاری باید گفتگو را پرچمداری و نمایندگی کند تا فضا و فرهنگ گفتگو در بین شهروندان وجود داشته باشد، تا این مهارتها مجال بروز بیابند.
این مهارتها برای کمک به گفتگوی شهروندان با هم و با حکومت هستند. در واقع جامعه سالم و مرفه جامعه ای است که در آن گفتگو جریان دارد.
از گفتگو در خانواده گرفته تا گفتگو میان احزاب و ارکان قدرت. گفتگو رکن یک جامعه سالم است و مهارتهای سواد دموکراتیک مهارتهایی برای گفتگو هستند.
جامعه سالم و مرفه جامعه ای به تعبیر فردوسی نامدار "جهانی سراسر پر از گفتگوی" است.
*دکترای مدیریت رسانه
*مدیر گروه آینده‌پژوهی رسانه مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما
نظر شما