سلامت نیوز: دکتر تاجیک اسماعیلی استادیار و عضو هیئت علمی گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با سلامت نیوز با بیان اینکه :«وقتی میزان موفقیت کشورهای متفاوت را در این زمینه بررسی می کنیم مشاهده می کنیم  که در کشورهای اروپایی مخصوصا اروپای شمالی ، کشورهای حوزه اسکاندیناوی و ایالات متحده امریکا آمار و اطلاعات بسیار دقیق است .»خاطر نشان کرد :« یک بی اعتمادی در جامعه در بین مردم وجود دارد که این پایگاه اطلاعات رفاهی  با چه هدفی  اطلاعات را جمع می کند  و با آن چه می کند؟ متاسفانه دولت آموزش کافی در این حوزه نداشته و یا اعتمادسازی و اطلاع رسانی کافی نکرده است. وقتی بدون اطلاع رسانی کافی  و زمینه چینی قبلی،  به یکباره شروع به انجام این اقدامات می کنیم و مردم آگاهی کافی در این زمینه ندارند و یا  فکر می کنند که در عمل انجام شده قرار گرفته اند، به جای کمک جهت انجام این امر به بهترین شکل، گاهی بی اعتمادی هایی در آنها ایجاد می شود که همین مسئله ممکن است زمینه ساز بروز مشکلاتی برای پیشبرد سریع و صحیح  این اقدامات شود.»

دکتر سمیه تاجیک اسماعیلی در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز گفت:« به نظر می رسد اقدامات اخیر دولت برای ایجاد بانک داده های اطلاعاتی و در پی آن تخصیص بسته های کمک معیشتی به خانواده های نیازمند در این حوزه، در راستای ارتقای اقدامات رفاه اجتماعی در ایران  باشد. اگر رفاه اجتماعی را مجموعه اقداماتی بدانیم که در نهایت به صیانت ذات و صیانت نوع موجود انسانی می پردازد، خدمات رفاهی امکانات، وسایل و ابزاری هستند که در جهت نیل به رفاه اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرند.»

وی در ادامه گفت:« نیازمندی ها و احتیاجات بشری ابعاد مختلفی دارد ؛ بعد مادی و بعد معنوی. بعد مادی، مبتنی بر لزوم فراهم کردن امکانات زندگی در حد مطلوب و کسب درآمد کافی برای ادامه زندگی است. بعد معنوی ابعادی را در بر می گیرد که به کرامت انسانی و عزت نفس ، خودشکوفایی، شناخت استعدادها ، نحوه گذران اوقات فراغت ، رضایت از زندگی و ... مربوط می شود. این بعد از نیازها به انتخاب  ها و تصمیم هایی مربوط می شود که فرد آزادانه  و نه از روی اجبار در حوزه های مختلف شغلی،  نحوه گذران اوقات فراغتش و غیره کسب  می کند.»

تاجیک اسماعیلی افزود :«بحث رفاه اجتماعی مانند بحث توسعه بسیار گسترده و پیچیده  است و ابعاد مختلفی دارد. همان گونه  که  زمانی که راجع به توسعه صحبت می کنیم ، بحث بسیار گسترده و چند بعدی است که ممکن است برخی از بخش های آن به اندازه بخش های دیگر مد نظر قرار نگیرند؛  بحث رفاه اجتماعی هم دقیقا همین حالت را دارد.  بدین معنی که  توجه  صرف به جنبه های مادی آن،  شاید گاهی باعث شود که در بعضی زمینه ها از جنبه های غیرمادی آن که بسیار مهمتر از مسایل مادی است غافل شویم.»

چه مسائلی بر روی خدمات رفاهی ایرانیان تاثیر می گذارد؟

وی خاطرنشان کرد:« بحث رفاه اجتماعی و در پی آن تامین اجتماعی در ایران بسیار متفاوت با دیگر کشورها است. به طور کلی اگر بخواهیم بگوییم چه مسائلی بر روی خدمات رفاهی ایرانیان تاثیر می گذارد می توانیم ابتدا به  شرایط جغرافیایی ، اوضاع و تنوع اقلیمی ،  شرایط فرهنگی و خرده فرهنگ های متفاوت، پاره فرهنگ ها و غیره اشاره کنیم».

 وی افزود:« ایران نسبت به کشورهای دیگر شرایط جغرافیایی و  اقلیمی خاص و متفاوتی دارد. ایران از بسیاری از کشورهای اروپایی بسیار پهناور تر است،  بنابراین  دسترسی به روستاها و شهر های کوچک  در این کشورها تعریف متفاوتی از دسترسی به روستاها در ایران را دارد. یعنی بعد مساحت باعث می شود که برخی از شهرستان ها و برخی از روستاها از نظر دسترسی سهل الوصوع نباشند و نتوانند از ابعاد توسعه به اندازه دیگر مناطق بهره ببرند. این مسئله  خود باعث ایجاد شرایط دشوار تری در دیگر جنبه های خدمات رسانی  می شود. به عبارتی شرایط اقلیمی متفاوت ، نیازها، علائق، آداب و رسوم  و در کل سبک های متعدد زندگی را به وجود می آورد. به عنوان مثال شرایط زندگی مردم در مناطقی که کوهستانی هستند و نیازهای آنها چه نیازهای مادی و چه نیازهای معنوی آنها با نیازهایی که ساکنان  زیستگاه های نزدیک دریاها و دریاچه  ها دارند ،  کاملا متفاوت باشد.همچنین نیازهای مادی  و معنوی آنان که در روستاهایی با ویژگی های آب و هوایی گرم و خشک زندگی می کنند با آنان که در روستاهای خنک، مرطوب و سرسبز زندگی  می کنند، متفاوت است.   بنابراین این تنوع اقلیمی، علاوه بر مزیت هایی که ایجاد می کند ، دشواری هایی نیز به همراه دارد. لزوم  شناخت این تفاوت ها و برنامه ریزی های مربوط به هر یک، اقدامات رفاهی را ظریف تر و حساس تر می کند».

 تاجیک اسماعیلی تاکید کرد:« وجود خرده فرهنگ های متفاوت در ایران شرایط را خاص می کند یعنی افراد به واسطه خرده فرهنگ های متفاوتی که دارند نگرش های متفاوتی نسبت به زندگی دارند، سبک زندگی متفاوتی دارند بنابراین تمام ظرافت هایی که در این حوزه  وجود دارد،  مسئله رفاه اجتماعی و فرایند توسعه انسانی را در ایران متفاوت و متمایز می کند. از سوی  دیگر مشکلات و محدودیت هایی را هم بوجود می آورد .یعنی زمانی که قصد داریم در حوزه ارتقاء  خدمات مربوط به رفاه اجتماعی  برنامه ریزی کنیم این خدمات  نمی تواند برای مردم تمام مناطق و تمام خرده فرهنگ ها و تمام سبک زندگی ها یکسان باشدو در برنامه ریزی ها و اجرای آن ها باید این تفاوت ها را کاملا در نظر بگیریم.»

وی در ادامه گفت:« اگر  به ایران از نظر شرایط  سیاسی نگاه کنیم ایران در منطقه استراتژیکی قرار دارد که خود این مسئله باعث می شود بسیاری از بودجه هایی که دارد در حوزه هایی خارج از صرفا خدمات رفاهی هزینه شود. مسئله دیگری که بر روی رفاه و خدمات رفاهی در ایران تاثیر می گذارد نگرش ها و تعابیر متفاوت نسبت به خود مفهوم رفاه اجتماعی است چون نگرش های صاحب نظران حوزه های مختلف درباره این مسئله متفاوت است و کارشناسان و صاحب نظران تعابیر متفاوتی نسبت به بحث رفاه اجتماعی و خدمات مربوط به آن دارند بنابراین طرز تلقی های متفاوت باعث می شود که اعمال، فعالیت ها و برنامه های متفاوتی در این زمینه مطرح شود که خود این تفاوت ها و نگرش ها در نهایت به تفاوت در عمل ها و گاهی اوقات به موازی کاری ، گاهی اوقات به دوباره کاری و گاهی اوقات به کنار گذاشتن غیرعمد بسیاری از مسائل مهم در این زمینه منجر می شود.»

شاخص های رفاه اجتماعی در ایران به خوبی تعریف نشده اند

دکتر تاجیک اسماعیلی افزود:« مسئله دیگر راجع به شاخص های رفاه اجتماعی است که شاید گاهی اوقات در ایران با دقت و گویا تعریف نشده باشند. بدین معنی که شاخص هایی که مسئولان ذی ربط  در نظر می گیرند چگونه تعریف می شوند؟ کمی هستند یا کیفی؟ و اینکه  آیا شاخص های کیفی به خوبی کمی شده اند؟ آیا شاخص های کمی ما به درستی و با روش های علمی  مورد سنجش قرار گرفته اند؟ گاهی اطلاعات و آماری که در بحث رفاه اجتماعی  به عنوان مبنای برخی تصمیمات در نظر گرفته می شوند، خیلی دقیق نیستند. حتی در همین بحث تشخیص خانواده هایی که نیازمند به دریافت کمک های معیشتی هستند نیز شاخص ها و برخی آمارها  خیلی دقیق و صحیح نیستند.»

 [quote-left] در ساختار سیستماتیک جامعه اگر بخواهیم در رده های بالایی مدیریت به مسئله  نگاه کنیم دولت موظف است برای فقرزدایی و ارتقای سطح زندگی مردم از نظر کمی و کیفی برنامه ریزی کند. در حقیقت دولت  باید در این زمینه  مسوول  و پاسخگو باشد. [/quote-left]

وی خاطرنشان کرد:«وقتی میزان موفقیت کشورهای متفاوت را در این زمینه بررسی می کنیم مشاهده می کنیم  که در کشورهای اروپایی مخصوصا اروپای شمالی ، کشورهای حوزه اسکاندیناوی و ایالات متحده امریکا آمار و اطلاعات بسیار دقیق است .حتی در زمینه هایی که درباره  نقاط ضعف خود می دهند. این آمارها بر این اساس که مبنای برنامه ریزی های حال و  آینده اند، دقیق و  بدون ملاحظات ایدئولوژیکی ارائه می شوند.»

لزوم داشتن برنامه های مدون و قانونمند برای فقرزدایی

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه گفت:« مسئله دیگر بحث اتکای خدمات رفاهی در ایران بر روش های سنتی است. در آموزه های دینی  ، احادیث، حکایت ها و متون ادبی به اندازه کافی پیام هایی  در حوزه کمک به مستمندان ، تهیدستان ،  فقرا و دستگیری از آنها،  وجود دارد  اما این آموزش های غیر رسمی بیشتر در الگوهای سنتی،  در بدنه اجتماع ، کف جامعه و جایی که مردم قرار است فعال باشند پاسخگو بوده و جریان دارد. وقتی می خواهیم به شکل سیستماتیک فقرزدایی کنیم ، دولت باید برنامه های منظم ، مدون و قانونمند داشته باشد و این برنامه ها را تا اجرای کامل ، مراقبت و نظارت کند. گاهی اتکای بیش از حد بر روش های سنتی باعث می شود ما از علم روز  در زمینه مدیریت ، برنامه ریزی  و ارائه خدمات در حوزه رفاه اجتماعی دور بمانیم.»

 وی خاطرنشان کرد:«علم روز در حوزه خدمات رفاهی و کمک هایی که مبتنی بر روش های سنتی است باید با هم در تعامل باشند و یکدیگر را تکمیل و حمایت کنند. در ساختار سیستماتیک جامعه اگر بخواهیم در رده های بالایی مدیریت به مسئله  نگاه کنیم دولت موظف است برای فقرزدایی و ارتقای سطح زندگی مردم از نظر کمی و کیفی برنامه ریزی کند. در حقیقت دولت  باید در این زمینه  مسوول  و پاسخگو باشد.»

وی افزود:« در اکثر کشورهای توسعه یافته وقتی می بینیم کشور سطح عمومی  زندگی مردم را بالا برده و توانسته از این لحاظ موفقیت های زیادی را کسب کند به این دلیل است که دولت خود را مسوول و پاسخگوی مردم دانسته است زمانی که دولت احساس کند قیم مردم است شاید گاهی خواسته یا ناخواسته کمکی که به مردم می کند با منتی همراه باشد ،  اما در حقیقت اینگونه نیست. اگر بخواهیم اینطور به قضیه نگاه کنیم مردم همیشه باید متشکراز دولت باشند که دارد به آنها بسته کمک معیشتی و یا یارانه می دهد. که این طرز تفکر و  این مسئله خود از نظر فقر فرهنگی قابل  تأمل است. باید جایگاه، دیدگاه و نگرش  مردم و دولت به این مسئله تغییر کند».

دولت باید در برابر رفاه ایرانیان خود را مسوول و پاسخگو بداند

 دکتر تاجیک اسماعیلی در ادامه گفت :« مردم باید از حقوق و همچنین از مسوولیت های شهروندی خود آگاه باشند. این دو در کنار هم باید در رشد فکری افراد جامعه تحقق  پیدا کند. مردم باید مسئولیت های خود را به عنوان شهروندان آگاه ، مطلع و مسئولیت پذیر انجام داده و از حقوق  خود نیز مطلع باشند. دولت هم به تبع آن باید خود را مسوول و پاسخگو بداند و باید این مسئله را مد نظر قرار بدهد که  در حوزه هایی که مردم درخواست های منطقی ، صحیح و به حق دارند،  در خدمت رسانی به مردم،  مسوول و پاسخگو است.»

وی تاکید کرد:« در لزوم وجود روش های سنتی در مدد رسانی  و خیریه هایی که مردم برپا  و اداره می کنند،  شکی وجود ندارد . حتی در برخی از کشورهای توسعه یافته مشاهده می کنیم  که بخش زیادی از کمک ها را مردم خودشان داوطلبانه  به خیریه ها اهدا می کنند،  و جالب است که در پایان سال که اظهارنامه مالیاتی که پر می کنند در این اظهارنامه ها بیان می کنند که تا چه مبلغی  به خیریه ها کمک کرده اند و اگر مبلغ این کمک ها کم باشد دولت بنا را بر روی صداقت می گذارد و از مالیاتشان همان مبلغ را کم می کند،  اگر کمک ها زیاد باشد یعنی در اظهارنامه نوشته باشند که کمک های زیادی به خیریه ها کرده اند،  دولت از آنها با سند و مدرک این  ادعا را می پذیرد و  مبلغ مورد نظر از مالیات آنها کسر می شود.»

وی افزود:« این کار از نظر فرهنگی خیلی با ارزش است و باعث فرهنگ سازی در این زمینه می شود . مردم ترجیح می دهند به جای اینکه مالیات به دولت بپردازند یک بخش آن را مدیریت کنند و صرف امور خیریه کنند. این مبحث در روش های سنتی بسیار مؤثر است  و از آن درخیلی از کشورهای دنیا استفاده می شود. به عنوان مثال در ایالات متحده و ژاپن هم این مسئله اتفاق می افتد.»

وی گفت:« نکته  مهم دیگر این است که در کشورهای توسعه یافته زمانی دولت ها توانستند به موفقیت های بالایی در زمینه ارائه خدمات رفاهی  دسترسی پیدا کنند که در سطوح بالای مدیریتی ، استراتژی ها و برنامه ریزی های مدون خود را انجام داده  و در نهایت به مدیرانی که در رده های میانی یا پایینی بودند در شیوه اجرای آن برنامه ها  تفویض اختیار کردند.  در حقیقیت این قوانین را در چارچوب تعیین شده با ملاحظاتی که مربوط به مناطق و ایالت های مختلف ، نیازهای متفاوت فرهنگی، پایگاه های اجتماعی گوناگون و ... است به مدیران رده های پایین تر ابلاغ می کنند و این مدیران با توجه به حوزه های تحت مدیریت خود، شرایط  را مدیریت  می کنند .»

چرا همچنان تعداد زیادی ایرانی زیر خط فقر هستند؟

  وی با طرح این سوال که چرا بحث رفاه اجتماعی در ایران آنطور که باید به نتیجه نرسیده است و با توجه به اینهمه اقدامات دولت ما همچنان می بینیم که تعداد افرادی که زیر خط فقر هستند به جای اینکه کم شود افزایش پیدا کرده است،‌گفت:« وقتی که  به تعریف سازمان ملل از رفاه اجتماعی مراجعه می کنیم  به این نکته می رسیم که سازمان ملل متحد، رفاه اجتماعی را  دامنه وسیعی از فعالیت ها و برنامه ها که تحت نظارت دولت و یا کمک دولت برای بهزیستی افراد و جامعه به انجام می رسد، تعریف می کند»

[quote-right] کشورهای توسعه یافته به این سمت رفته اند که منتظر بروز مشکل نبوده و اقداماتشان اکثرا پیشگیرانه است. وقتی می گوید بهزیستی افراد ضمن اینکه افراد نیازمند، سالخورده، بی سرپرست و غیره را مد نظر قرار می دهد، رفاه زندگی افراد دیگر را  نیز تحت پوشش قرار می دهد. [/quote-right]

دکتر تاجیک اسماعیلی در ادامه افزود:« در این تعریف چندین نکته مطرح است که می تواند راهگشای برنامه ریزی های ایران باشد: اول اینکه فعالیت ها و برنامه ها باید تحت نظارت دولت باشد این مسئله هم دولت را مسوول و پاسخگو می کند و هم دولت را موظف می کند که نظارت همه جانبه داشته باشد به این معنی که موازی کاری ها و دوباره کاری ها و کم و کاست ها به حداقل برسد . باید در این زمینه نظارت مستقیم دولت وجود داشته باشد یا کمک دولت. مسئله دیگر بهزیستی افراد و جامعه است یعنی ارتقای کیفیت زندگی و بالا بردن سطح زندگی مردم هم در حوزه سلامت و هم آموزش و هم حوزه اقتصادی و سطح درآمد. از سوی دیگر زمانی که به تعریف رفاه اجتماعی در ایران نگاه می کنیم، بسیاری از ابعاد مبهم قضیه در حوزه برخی عدم موفقیت ها در این زمینه ، برای ما روشن می شود.  خدمات رفاهی و تامین اجتماعی در ایران معطوف به مواردی مثل بازنشستگی، سالمندی، از کارافتادگی ، بی سرپرستی،حوادث ، بهداشت و درمان است که به صورت بیمه ای و غیربیمه ای حمایت می شوند.»

وی تاکید کرد:« مقایسه این تعریف از رفاه اجتماعی نشان می دهد که کشورهای توسعه یافته به این سمت رفته اند که منتظر بروز مشکل نبوده و اقداماتشان اکثرا پیشگیرانه است. وقتی می گوید بهزیستی افراد ضمن اینکه افراد نیازمند، سالخورده، بی سرپرست و غیره را مد نظر قرار می دهد، رفاه زندگی افراد دیگر را  نیز تحت پوشش قرار می دهد.  به این منظور که سطح زندگی آنها را از وضع موجود به وضع مطلوب برساند یا ارتقا دهد،  اما اکثر خدماتی که در ایران انجام شده است معطوف به  خدمات درمانی بوده است.  یعنی  ما منتظر شده ایم تا  اتفاقی پیش بیاید؛  مثل اینکه شخص بازنشسته ، سالمند و از کارافتاده و یا بیکار و بی سرپرست شود یا حادثه ای برایش اتفاق بیفتد،  بعد خدمات مشمول حالش شود و جالب اینجاست که حتی بعد از آن هم گاهی خدمات به درستی برای این افراد ارائه نمی شود و در این زمینه هم  گاهی دولت نتوانسته اقدامات خود را به شکل مطلوب انجام دهد.»

کمک های اندک در زمینه بسته های معیشتی

 این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در ادامه خاطرنشان کرد:« بحث سلسله مراتب نیازهای مزلو را که مد نظر قرار می دهیم، ردیف اول و دوم  این هرم مربوط به نیازهای اولیه است یعنی نیازهای مربوط به خوراک،پوشاک و مسکن و نیازهای ایمنی که هم بحث ایمنی شغلی مطرح است و هم بحث ایمنی سیاسی و اقتصادی و بحث امنیت در زندگی. سه ردیف دیگر این هرم مربوط به نیازهای اجتماعی ، عزت نفس و خودشکوفایی است. که  این سه سطح از نیاز ها معطوف به شکوفا شدن قابلیت های انسانی و بالفعل شدن استعدادهای وی از حالت بالقوه است. این نکته  خیلی مهم است  که در اقداماتی که دولت انجام داده مخصوصا اقداماتی که در زمینه بسته های کمک معیشتی و یارانه ها انجام می دهد، توجهات  بیشتر معطوف به کمک های مادی آن هم در سطح بسیار اندک است... این بدین معنی نیست که این اقدامات بی اهمیت هستند، بلکه منظور این است که مهم تر از کمک های مادی، ایجاد شرایطی است که افراد از نظر سلامت، تحصیلات، آموزش، اشتغال ، و دیگر نیازهای فردی و اجتماعی، شرایط مطلوبی را تجربه کنند...»

وی گفت:« وجود مشکلاتی را در  کشورمان در مورد تورم ، تحریم ها و فساد اقتصادی در بدنه بعضی سازمان ها ، فقر فرهنگی ، بیکاری، نیازهای جمعیت جوان و غیره می پذیریم و باید بگوییم اینها مانند موانعی هستند که در چرخ دنده های دولت و حکومت وجود داشته و غیرقابل انکار هستند،  اما از طرف دیگر وقتی دولت تمام اقدامات رفاهی خود را بر مبنای کمک های مادی به این خانواده ها در نظر می گیرد این مسئله باعث می شود که ابعاد مهم تر هرم نیازهای انسان یعنی بعد عزت نفس و خودشکوفایی  آنها مورد غفلت یا کم توجهی واقع شود.»

وی در ادامه تاکید کرد:« این بحث ، همان بحث ماهی دادن یا ماهیگیری یاد دادن به فرد است. وقتی در انتهای هر ماه یک مبلغ بسیار اندکی به این افراد می دهیم،آنها به این مبلغ وابسته می شوند و از نظر فرهنگی افراد منتظر دریافت مبلغ اندکی در زمان مشخصی می شوند . اگر به جای آن و یا در کنار آن به اشتغال زایی و به ارائه  کمک های فرهنگی و آموزش های لازم و شناخت استعدادهای افراد در این خانواده ها و هدایت این استعدادها در بازار کار بعد از آموزش آنها، بپردازیم ، اقدامات رفاهی به شکل مطلوب تری پیش خواهند رفت.»

وی افزود:« کشورهای توسعه یافته ، این کمک ها را به خوبی انجام می دهند. ما در ژاپن می بینیم اگر یک  فرد سالمند در اظهارنامه مالیاتی خود می نویسد مثلا یکی از وسایل خانه اش خراب شده و نیاز به تعمیر دارد، دولت  هزینه تعمیر یا خرید آن را محاسبه کرده و از مبلغ مالیات وی کسر می کند... یا اینکه در این کشور شیرخشک رایگان به خانواده های دارای  فرزند نوزاد تا دوساله می دهند... یا شهرداری منازلی را در اختیار افراد بی خانمان قرار می دهد و کمک های اینچنینی ... .  می بینیم  که این برنامه ها برای افراد کم درآمد در کشورهای توسعه یافته در نظر گرفته و اعمال می شود... با طرح این مسئله  نمی خواهیم بگوییم که نباید بسته های کمک معیشتی یا کمک های مادی وجود داشته باشد، خیر... وجود این کمک ها ضروری است ولی دولت باید بیشترین تلاشش را برای جنبه های مهم تر مثل ابعاد فرهنگی این مسئله داشته باشد.»

لزوم  آموزش و اطلاع رسانی جهت کاهش بی اعتمادی مردم به جمع آوری اطلاعاتشان توسط پایگاه اطلاعات رفاهی

دکتر تاجیک اسماعیلی خاطرنشان کرد:« یک بی اعتمادی در جامعه در بین مردم وجود دارد که این پایگاه اطلاعات رفاهی  با چه هدفی  اطلاعات را جمع می کند  و با آن چه می کند؟ متاسفانه دولت آموزش کافی در این حوزه نداشته و یا اعتمادسازی و اطلاع رسانی کافی نکرده است. وقتی بدون اطلاع رسانی کافی  و زمینه چینی قبلی،  به یکباره شروع به انجام این اقدامات می کنیم و مردم آگاهی کافی در این زمینه ندارند و یا  فکر می کنند که در عمل انجام شده قرار گرفته اند، به جای کمک جهت انجام این امر به بهترین شکل، گاهی بی اعتمادی هایی در آنها ایجاد می شود که همین مسئله ممکن است زمینه ساز بروز مشکلاتی برای پیشبرد سریع و صحیح  این اقدامات شود.»

وی تاکید کرد:« یکی از مهمترین نکاتی که باید مد نظر قرار بگیرد این است که در بررسی الگوهای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه همه جانبه بیش از پیش به این نتیجه می رسیم که کشورها فقط می توانند از مسیرها و روش ها و برنامه های یکدیگر ایده بگیرند و نمی توانند آن برنامه ها و ساختارها و اشکال متفاوت و مسیرهای طی شده را عینا در کشور خود پیاده کنند. چون شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشورها کاملا با هم متفاوت است.  به عنوان مثال کشوری مثل تانزانیا یکی از بهترین رتبه ها را در فقرزدایی به دست آورده است همچنین کشور چاد.....»

[quote-left] نبود یک ساختار کارآمد و متمرکز رفاهی در ایران منجر به عدم انسجام فعالیت ها شده است و  گاهی منجر به سوء‌استفاده از منابع رفاهی شده است. با وجودی که سالیان سال است که در این زمینه برنامه های مدون داشته ایم اما موازی کاری ها، نبود انسجام در عملکرد ، نبود یک ساختار کارآمد و متمرکز رفاهی که مبتنی بر اطلاعات بروز، دقیق و صحیح باشد منجر به این شده که پراکندگی منابع، سوء‌استفاده از منابع رفاهی و موازی کاری و بی اعتمادی بوجود بیاید. [/quote-left] 

وی افزود:« کشورهای اروپایی و ایالات متحده هم به صورت متفاوتی به توسعه رسیده اند و این حرکت هر روزه خود را به سمت توسعه با روش های متفاوتی طی می کنند.  اما نگاه کردن به ساختارهای تشکیلاتی آنها در امور خدمات رفاهی ، اجتماعی و کمک های یارانه ای و معیشتی ما را به این نکته می رساند که کشورهایی که در این حوزه حرفی برای گفتن دارند مثل آلمان، استرالیا ،اتریش، ژاپن ، سوئد ، فرانسه، کره جنوبی و اکثر کشورهای دیگر ساختارهای تشکیلاتی بسیار منظم دارند و اکثر این کشورها یک ساختار کارآمد و متمرکز رفاهی دارند که باعث می شود که علاوه بر اینکه این کشورها از کمک های موسسات موازی دولت و یا موسسه های غیردولتی هم استفاده کنند، اما همچنان دولت خود را در زمینه برنامه ریزی، مدیریت و اجرای اقدامات رفاهی موظف بداند و خود را اولین مسئول برای برطرف کردن فقر و تبعات منفی آن در کشور دانسته و سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های  خود را پیرامون آن شکل دهد.»

سوء‌استفاده از منابع رفاهی و موازی کاری

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در ادامه خاطرنشان کرد:« نبود یک ساختار کارآمد و متمرکز رفاهی در ایران منجر به عدم انسجام این فعالیت ها شده است و  گاهی منجر به سوء‌استفاده از منابع رفاهی شده است. با وجودی که سالیان سال است که در این زمینه برنامه های مدون داشته ایم اما موازی کاری ها، نبود انسجام در عملکرد ، نبود یک ساختار کارآمد و متمرکز رفاهی که مبتنی بر اطلاعات بروز، دقیق و صحیح باشد منجر به این شده که پراکندگی منابع، سوء‌استفاده از منابع رفاهی و موازی کاری و بی اعتمادی بوجود بیاید.»

وی تاکید کرد:« اگر اعتماد بین مردم ایجاد شود مردم  نه تنها آگاهانه این کار اقدامات را انجام می دهند بلکه داوطلبانه به ارائه کمک هایی در این زمینه اقدام می کنند. در برخی از کشورهای اسکاندیناوی مردم حدود  ۶۰ درصد درآمد خود را به دولت می دهند، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته مردم مالیات های بسیار سنگینی پرداخت می کنند ولی مردم در این کشورها انعکاس هزینه شدن این مالیات ها را در حوزه های مختلف آموزشی، بهداشتی، حوزه های سلامت، شهر سازی و .... مشاهده می کنند. مردم در این کشورها، درباره این اقدامات  آموزش دیده اند و از نظر فرهنگی سطح فکری شان افزایش پیدا کرده است و دولت توانسته این اعتماد را بوجود آورده و پایدار نگه دارد برای اینکه وقتی مردم بخش زیادی از درآمد خود را به دولت می دهند می دانند که تحصیلات، بهداشت و درمانشان ، آموزش و حوزه های مختلف زندگیشان تحت حمایت همه جانبه و صد در صدی دولت است بنابراین مالیاتی که پرداخت می کنند چندبرابر آن را در سطح کیفیت زندگی خود مشاهده می کنند همین مسیله باعث می شود که اعتماد بین دولت و مردم بوجود بیاید.»

وی افزود:« وقتی که اعتماد بوجود بیاید فرایند حرکت به سمت رفاه اجتماعی و ارتقای این رفاه افزایش پیدا می کند و سرعت آن بیشتر می شود، گام ها موثرتر است و مردم به این مسئله کمک می کنند. اگر مردم آموزش های لازم را دریافت کنند به جای اینکه با بی اعتمادی مانع انجام این طرح ها شوند، به انجام این طرح ها و برنامه ها کمک می کنند و نشانه های آن را و بازتاب آن را در زندگی خود می بینند.»

  وی تاکید کرد:« به نظر من اختصاص یارانه ها یا بسته های کمک معیشتی به اقشار کم درآمد و یا اقشار نیازمند از طرف دولت اقدام خوبی است،  بوجود آمدن پایگاه های اطلاعاتی هم مناسب است،  اما زمانی این مسئله مشکل ساز می شود که دولت تمام هم و غم و دغدغه ذهنی مردم را فقط معطوف به این اقدامات کند...در حقیقت این کف اقدامات رفاهی یک کشور  است که برای افزایش کیفیت زندگی مردم انجام می دهد. دولت باید اقدامات مهمی در زمینه فقرزدایی فرهنگی افزایش آموزش ها، اطلاع رسانی ها، ارتقای سطح فکری مردم انجام دهد.»

فقر فرهنگی و رقابت مردم برای دریافت بسته های معیشتی

وی افزود:« وقتی مردم از نظر ذهنی – روانی متحول شوند ناخودآگاه خودشان به دولت برای طی کردن این مسیر یاری می رسانند.  گاهی اوقات ممکن است خودشان داوطلبانه از دریافت بسته های معیشتی منصرف شوند .وقتی تمام هم و غم دولت بر روی یارانه ها و کمک های معیشتی در حد چند قلم مواد خوراکی باشد چه زمانی کشور توسعه پیدا می کند؟ مردم باید از نظر ذهنی – روانی توسعه پیدا کنند و باید از نظر فکری و فرهنگی به جایی برسند که فقر فرهنگی باعث نشود که برای دریافت این گونه کمک ها با هم رقابت کنند. این مسئله از نظر فرهنگی قابل تأمل  است.»

تاجیک اسماعیلی تاکید کرد:« مردم باید به جایی برسند که از نظر فکری-روحی-روانی آماده نشان دادن رفتارهایی باشند که این رفتارها مطابق با یک شهروند توسعه یافته است که دیگر خود را با دریافت بسته های کمک معیشتی تعریف نمی کنند.»

وی در پایان گفت:« دستگاه های ذی ربط باید به طور همزمان  برای رفع نیازهای مادی(مانند خوراک ، پوشاک، مسکن و...) و نیازهای معنوی( عزت نفس، خودشکوفایی و...)  برنامه ریزی و اقدام  کند. اینکه فقط بخواهد به برخی  خانواده ها آن هم به صورت ناچیز و به صورت مقطعی کمک های مادی کمی داشته باشد، مسلما  این امر به ریشه کن کردن فقر در کشور منجر نخواهد شد.»