سلامت نیوز:پرندگان مرده، خفته بر روی آب یا غلطیده در گل و لای ساحل. یک، دو، سه،... جسد ده‌ها، صدها و هزاران پرنده در آب‌های میانکاله دیده شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ابنکار ،رویدادی تلخ که سوال‌های بیپاسخ درباره دلیل آن باعث شده است بر مرموز بودن ماجرا و نگرانی‌های حاصل از آن افزوده شود.میانکاله، تالابی است در نزدیکی بهشهر در شرق استان مازندران که نه تنها زیستگاه بومی گونه‌های مختلف جانوری از جمله پرندگان است، که هر ساله در فصل سرما میزبان پرندگان مهاجر بسیاری محسوب می‌شود که این تالاب را به عنوان مقصد نهایی یا استراحتگاه بین راهی برای مهاجرت انتخاب می‌کنند.تالاب بین‌المللی میانکاله با احتساب پناهگاه حیات وحش حدود ۶۸ هزار هکتار مساحت دارد که افزون بر ۴۰ هزار هکتار از این مساحت را تالاب بین‌المللی تشکیل می‌دهد.

این منطقه که از شهرستان بهشهر در شرق مازندران تا اینجهبرون در غرب استان گلستان امتداد می‌یابد و سالانه در فصول مختلف و به ویژه زمستان، پذیرای حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار بال پرنده از ۱۳۰ تا ۱۵۰ گونه مختلف است.اردک سرسبز و سرحنایی، اردک تاج‌دار، مرگوس‌ها، غاز خاکستری و پیشانی سفید و قوها و پلیکان‌ها مهم‌ترین گونه‌های پرندگان مهاجر در این تالاب بین‌المللی محسوب می‌شوند.

همچنین اردک تاجدار، باکلان کوچک، اردک سرسفید، مرگوس بزرگ، سنقر تالابی، زنبورخوار، سنقر خاکستری، دلیجه، سنگ چشم، طاووسک، غاز پازرد، عروس غاز، گیلانشاه، قار، پرلا، کاکایی، پرستوی دریایی، بحری، پیغوی کوچک و چرخ‌ریسک دم‌دراز نیز پرندگان بومی این منطقه هستند.اواخر هفته گذشته بود که اولین اخبار و عکس‌ها از مرگ تعداد زیادی از پرندگان در تالاب میانکاله منتشر شد. عدد تعداد جسدهای پرندگان یافته شده روز به روز بالاتر رفت؛ 2 هزار، 3 هزار، 5 هزار و 900 و حالا خبر از یافته شدن جسد بیش از 6 هزار قطعه پرنده به گوش می‌رسد.

عمده لاشه‌های کشف شده از پرندگان مهاجر بوده که بیشترین آن‌ها از نوع چنگر، فلامینگو و اردک نوک‌ پهن هستند و اغلب در سواحل گلوگاه و روستای قلعه‌بان از توابع بهشهر یافته شده‌اند.به دنبال این اتفاق، ورود و خروج مردم عادی در منطقه میانکاله ممنوع اعلام شد و مسئولان ارشد استان از جمله استاندار و مسئولان سازمان دامپزشکی کشور برای بررسی دلایل این اتفاقات و حوادث احتمالی پس از آن در میانکاله جمع شدند.

همچنین ممنوعیت خرید و فروش پرندگان در بازارهای مازندران نخستین اطلاعیه محیطزیست مازندران بود که در آن از مردم خواسته شد تا اطلاع ثانوی برای جلوگیری از شیوع بیماری‌های پرندگان از خرید و فروش پرندگان خودداری کنند. همچنین به مردم توصیه شد که از شکار یا دست زدن به پرندگان وحشی و خرید و مصرف گوشت شکار خودداری کنند.درباره علت مرگ پرندگان گمانه‌زنی‌های مختلفی شده است.

از آنفولانزای پرندگان گرفته تا مسمومیت عمدی یا غیرعمدی در رژیم غذایی این گونه‌های جانوری.از اولین واکنش‌ها به این اخبار، صحبت‌های حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیطزیست مازندران در گفت‌وگو با ایرنا بود. وی با تایید مرگ مشکوک تعدادی از پرندگان مهاجر زمستان گذران در میانکاله گفت: «از روز چهارشنبه (2 دیماه) لاشه تعدادی زیادی از پرندگان مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله از سوی نیروهای حفاظت محیط‌زیست مستقر در منطقه مشاهده شد».

وی افزود: «به محض مشاهده لاشه این پرندگان، برای شناسایی علت مرگ و امحای لاشه، گروهی از نیروهای دامپزشکی و یگان حفاظت محیط‌زیست به منطقه اعزام شدند که همزمان کار نمونه‌برداری از لاشه پرندگان و امحاء آنها برای جلوگیری از سرایت به سایر پرندگان در دست اجرا قرار گرفت». ابراهیمی یادآور شد: «در شرایط فعلی تا قبل از مشخص شدن نتیجه نمونه‌گیری نمی‌توان هیچ اظهارنظری در مورد علت مرگ این پرندگان داشت و نمونه‌برداری و بیان علت مرگ نیز در حیطه وظیفه دامپزشکی استان قرار دارد».

سیدحسین رضوانی، مدیرکل دامپزشکی مازندران نیز در همان روز مرگ دسته‌جمعی تعدادی از پرندگان مهاجر را «مشکوک» توصیف کرد و گفت: «هم اکنون نیروهای دامپزشکی سرگرم نمونه‌برداری از لاشه پرندگان هستند و تعدادی از نمونه‌ها به آزمایشگاه ارسال شده است».

وی اضافه کرد: «تا قبل از مشخص شدن نتیجه نمونه‌گیری، هر گونه اظهارنظر پیرامون نوع بیماری یک گمانه‌زنی غیرمستند است که می‌تواند نگرانی مردم را به دنبال داشته باشد و باید برای نتیجه نمونه‌گیری نیز حداقل تا روز شنبه پنجم بهمن منتظر ماند». رضوانی اظهار کرد: «مرگ این پرندگان می‌تواند به علت آنفولانزا، نیوکاسل و حتی مسمومیت و هر عامل دیگری باشد ولی تنها با مشخص شدن نتیجه نمونه‌برداری همه چیز مشخص خواهد شد».

مدیرکل دامپزشکی مازندران همچنین تاکید کرد که تمامی اقدامات لازم برای جمع‌آوری و بین بردن لاشه پرندگان انجام شده تا چنان چه علت مرگ بیماری باشد، از شیوع آن جلوگیری شود.علی‌رغم این سخنان، در چند روز گذشته بازار گمانه‌زنی درباره علت مرگ و میر پرندگان داغ بوده است. برخی احتمال‌های مورد اشاره مدیرکل دامپزشکی مازندران را مطرح کردند و برخی دیگر دلایلی از قبیل مسمومیت عمدی با طعمه‌های آلوده یا غیرعمدی با مواد شیمیایی را مطرح کردند.در این میان انتشار خبری از قول یک دامپزشک معتمد محیط‌زیست، واکنش دامپزشکی و مدیرکل محیط‌زیست مازندران را برانگیخت.

در این خبر، آمده بود که «دامپزشک معتمد محیط‌زیست مازندران علت تلفات مشکوک چند هزار بال پرنده مهاجر زمستان‌گذران را در تالاب بین‌المللی میانکاله را مسمومیت غذایی اعلام کرد». اما حسینعلی کارنامی مدیرکل محیطزیست استان مازندران در گفت‌وگو با ایسنا، خبر منتشر شده مبنی بر اعلام علت مرگ و میر پرندگان آزاد در تالاب میانکاله و بهشهر را تایید نکرد و گفت: «دامپزشک معتمد محیطزیست صرفا نظر شخصی خود را اعلام کرده و این خبر مورد تایید ما نیست». وی خاطرنشان کرد:

«مرجع رسمی اعلام این موضوع، سازمان دامپزشکی کشور است و چون سازمان دامپزشکی همچنان علت مرگ پرندگان را اعلام نکرده، هر خبری مبنی بر علت مرگ پرندگان مورد تایید نخواهد بود».این گمانه‌زنی‌ها ادامه داشت تا دیروز که نتایج بررسی‌های اولیه روی لاشه پرندگان منتشر شد. بر این اساس برخی فرضیه‌های مطرح شده از گزینه‌های دلایل احتمالی مرگ پرندگان خارج شدند.شهاب‌الدین منتظمی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش در گفت‌وگو با  باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد:

«روز یکشنبه تیم‌های تخصصی از سوی سازمان محیط زیست برای بررسی و پیگیری علت تلف شدن پرندگان به استان مازندران اعزام شدند» .او بابیان این که آزمایشهای مورد نظر در حال انجام است، افزود: «نمونه‌برداری‌ها توسط ادارهکل دامپزشکی انجام شده و به نتایج قطعی نیز در این خصوص رسیده‌ایم. براساس آخرین نتایج  علت مرگ پرندگان آنفولانزای فوق حاد پرندگان و بیماری نیوکاسل نبوده است».

منتظمی با بیان اینکه پیگیر این هستیم تا علت این مسئله بهزودی مشخص شود، عنوان کرد: «آزمایش‌های تخصصی درباره این موضوع نیز انجام شده و تا سه روز آینده به صورت قطعی علت تلفات مشخص خواهد شد».

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش با اشاره به جمع آوری حدود ۵ هزار لاشه پرنده در این منطقه تصریح کرد: «پس از مشخص شدن علت مرگ این پرندگان بحث مدیریت زیستمحیطی این منطقه مطرح خواهد شد».به دنبال این اظهارنظرها، بار دیگر سایر گمانه‌زنی‌های رد نشده به عنوان دلیل احتمالی مرگ و میر پرندگان مطرح شدند.

به عنوان مثال، صفرعلی ماکنعلی، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی احتمال داد که علت تلف شدن پرندگان در میانکاله بر اثر سم بوتولیسم باشد، که منشا تولید آن احتمالا ریشه گیاهان پوسیده است. وی با اشاره به این که ابتلا به بیماری نیوکاسل و آنفولانزا منتفی است، گفت: «احتمال می‌رود دلیل این اتفاق سم بوتولیسم باشد. یعنی ریشه گیاهان پوسیده سمی تولید می‌کنند که بسیار کشنده است و ممکن است این موضوع عامل تلف شدن پرندگان باشد».

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی تصریح کرد: «علت این موضوع ظرف یک هفته آینده مشخص می‌شود که چه نوع سمی بوده، همچنین در کنار آن نیز سایر علت‌ها همچون باکتری و انگل نیز بررسی می‌شود». وی با بیان اینکه پیش‌بینی ما از تجارب گذشته از جمله در منطقه ارس و رفتار پرندگان نشان می‌دهد که تلفات به حدود ۴تا ۵ هزار قطعه می‌رسد، گفت:

«در این منطقه تمام اقدامات دفن بهداشتی  انجام می‌شود و مشکل خاصی وجود ندارد».با این حال، حسین عرفانی، رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایسنا احتمال تلف شدن پرندگان مهاجر به دلیل سم بوتولیسم که منشا تولید آن ریشه گیاهان پوسیده است، را نیز رد کرده است.

وی گفته است: «این موضوع بعید به نظر می‌رسد و تاکنون نیز شواهدی مبنی بر این موضوع وجود نداشته، مگر این که پس از بررسی نتایج آزمایشات و سایر بررسی‌های صورت گرفته این نتیجه به شکل رسمی از سوی سازمان دامپزشکی به عنوان مرجع ذی‌صلاح اعلام شود».به نظر می‌رسد تا زمان اعلام نظر دقیق و قطعی سازمان دامپزشکی، باید منتظر ماند و دید دلیل اصلی مرگ و میر پرندگان در میانکاله چه بوده است.

با این حال دلیل این رویداد هر چه باشد، از تلخی آن و تاسف برای محیط‌زیست در معرض خطر کم نمی‌کند. شاید این اتفاق باعث شود که ملاحظات درباره محیط‌زیست و بهویژه مناطق خاصی مثل تالاب میانکاله جدی‌تر گرفته شود. همچنین لازم است با اطلاع‌رسانی بهموقع و دقیق درباره این اتفاق، از آسیب‌دیدن سایر بخش‌ها از جمله گردشگری منطقه و آسیبدیدن زندگی مردم بومی و محلی جلوگیری شود.