سلامت نیوز:لرستان بار دیگر روی ویرانگر سیل را به خود دید. روز دوشنبه، پنجم اسفند تا ظهر چهارشنبه هفته پیش شهرها و روستاهای استان لرستان بارانی بود و حالا با آفتابی‌شدن آسمان، خسارت‌های میلیاردی، خصوصا در بخش‌های زیرساختی بار دیگر گریبان این استان را گرفته است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،گرچه استاندار لرستان پیش از این خسارت‌های سیل به زیرساخت‌های استان را بیش از ۲ هزار میلیارد تومان برآورد كرده است، اما مدیركل مدیریت بحران استان لرستان به می‌گوید كه اعلام نهایی خسارت‌ها تا زمان برآوردهای نهایی ممكن نیست و اعداد اعلامی در حال حاضر برآوردهای نهایی نیستند. سایه سیل و مصیبت‌های حاصل از آن در حالی بار دیگر بر سر شهرهای لرستان افكنده شده است كه رفع موانع و چاره‌اندیشی برای مقابله با بحران در این استان همچنان محل تردید و پرسش دارد.
دبیر شبكه تشكل‌های محیط‌زیستی استان لرستان ، بر تردیدهای جاری صحه می‌گذارد و می‌گوید آنطور كه بایسته بود از سیل فروردین ماه نیاموختیم. گرچه به زعم این كارشناس محیط‌زیست، شكل بارندگی‌های سیل اسفندماه مجاری تنفس را برای مسوولان و مردم باز نگاه داشت و از خسارت‌های سنگین‌تر جلوگیری كرد، اما همچنان اقدامات برخی نهادهای مدیریتی، از جمله شهرداری در مسیرهای بحرانی رودخانه خرم‌آباد قابل نقد است.
خسارت چشمگیر جاده‌ها
غلامرضا آقامیرزایی، مدیركل مدیریت بحران استان لرستان بیشترین آسیب سیل اسفندماه را متوجه زیرساخت‌های ارتباطی استان می‌داند و می‌گوید: «طی این سیل راه‌ارتباطی حدود ۴۰۰ روستا بسته شده بود كه تا ظهر جمعه، بخش اعظمی از راه‌های ارتباطی این روستاها باز شده است و تنها راه ارتباطی ۱۲۷ روستا همچنان مسدود است.»
آقامیرزایی با اشاره به اینكه وضعیت سایرزیرساخت‌ها، از جمله آب، برق و گاز روستاهای استان مساعد است، تاكید می‌كند كه تا عصر جمعه فقط ۵ روستا مشكل آب دارند كه اقدامات لازم برای آب‌رسانی به این مناطق در دستور كار قرار دارد.
مدیركل مدیریت بحران لرستان برآورد نهایی خسارت وارد شده را در حال حاضر ممكن نمی‌داند و می‌گوید كه ارزیابی خسارت‌ها از روز چهارشنبه آغاز شده است، اما برآورد نهایی خسارت‌ها ۱۰ روز زمان خواهد برد و تا پایان این زمان، ارقام منتشر شده از اعتبار خارج و مبلغ‌های اعلام شده غیرواقعی هستند.
آقامیرزایی در پاسخ به این پرسش كه آیا ستاد مدیریت بحران لرستان توانسته است از سیل فروردین ماه تجربه بیندوزد یا خیر، تاكید می‌كند كه اولا نحوه پوشش بارش‌های اسفندماه با فروردین متفاوت بود و دوما، سیل اخیر تمام استان را درگیر خود كرد. او با اشاره به موثربودن نحوه اطلاع‌رسانی این ستاد و اقدامات قبلی، تاكید می‌كند كه پس از سیل فروردین ماه، ۳۷ هزار واحد مسكونی ساخته شده بود و این واحدها در سیل اخیر آسیب ندیدند، زیرا در مسیل رودخانه‌ها احداث نشده‌اند. با اینكه سیل گذشته بیش از ۱۰ هزار میلیارد خسارت برای این استان باقی گذاشته است، اما به گفته آقامیرزایی، اموال منقول در سیل اسفند ماه آسیب جدی ندیده‌اند و به این سبب، آثار و تبعات سیل اسفند ماه به سنگینی سیل فروردین‌ماه نخواهد بود.
مدیركل مدیریت بحران لرستان با رد وقوع هرگونه خسارت یا آسیب جانی در این سیل، به اقدامات صورت گرفته در دیوار حفاظتی پلدختر اشاره می‌كند و می‌گوید كه دیواركشی در این منطقه، توانست حدود ۸۰ درصد از خطرات ممكن را از سر راه پلدختر بردارد. به تاكید این مسوول، اقداماتی نظیر لایروبی، جابه‌جایی موضعی و اطلاع‌رسانی در كاهش خسارات نقش عمده‌ای داشته است و تا امروز خسارت خودرو نیز گزارش نشده است.
آقامیرزایی تاكید می‌كند كه حتی اگر خسارات خودرو در این سیل گزارش شوند، این گزارش‌ها به ثبت نخواهند رسید. علت ممانعت ستاد مدیریت بحران لرستان از این كار، اطلاع‌رسانی به موقع است: «ما چهار روز پیش از وقوع سیل اطلاع‌رسانی كردیم.
در سیل گذشته از بیش از هزار دستگاه خودرو خسارت گرفتند، اما در این سیل خسارت نخواهیم پرداخت.» آقامیرزایی علاوه بر این از امتناع این ستاد برای توزیع مایحتاج و بسته‌های غذا می‌گوید: «ما اجازه ندادیم بسته‌های غدایی توزیع شود، اطلاع‌رسانی كرده و گفته بودیم خانواده‌ها برای پانزده الی بیست روز مایحتاج غذایی خود را تامین كنند.
تنها كاری كه كردیم، در شهر محمودان بود كه ۱۲الی ۱۳ هزار سوخت گرمایشی نفتی تامین كردیم.» این مسوول در بخش پایانی سخنان خود به خسارات وارد بر زمین‌های زراعی اشاره می‌كند و آنها را سنگین می‌داند، با این حال همچنان از ارایه آمار یا درصد امتناع می‌كند.
خسارت ۱۰ میلیارد تومانی آثار تاریخی
سیل هفته گذشته خسارت قابل‌توجهی به پل‌ها و پل‌های تاریخی وارد كرده است. «سیدامین قاسمی»، مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان در حالی خبر ورود خسارت ۱۰ میلیارد تومانی به آثار تاریخی این استان را می‌دهد كه به گفته او، تاكنون حتی یك ریال اعتبار برای استحكام‌بخشی و مرمت ابنیه تاریخی پس از وقوع سیل فروردین ماه به این استان تصویب و ابلاغ نشده است.
قاسمی با تاكید بر اینكه مرمت‌های اضطراری پیش از این با اعتبارات ملی صورت گرفته است،می‌گوید: «عمده آسیب‌های وارد بر ابنیه تاریخی متوجه پل‌های تاریخی و بافت تاریخی بروجرد است، علاوه بر آن دیوار برخی از خانه‌های تاریخی بروجرد نیز فرو ریخته است.»
مدیركل میراث فرهگی استان لرستان ورود هرگونه خسارت بر قلعه تاریخی فلك‌الافلاك را رد می‌كند و می‌گوید با اینكه تاكنون بودجه‌ای برای مرمت و استحكام‌بخشی به این بنای تاریخی صورت نگرفته است، اما با توجه به اخطارهای قبلی، میراث‌فرهنگی استان توانسته است با استفاده از پوشش‌های برزنتی مانع از نفوذ آب به این بنا شود.
سیل فروردین ماه حدود ۸۰ میلیارد ریال به ابنیه تاریخی، تاسیسات گردشگری و كارگاه‌های صنایع‌دستی خسارت وارد كرده بود. گرچه خسارت‌های وارد شده سیل اسفندماه به‌زعم قاسمی ناچیز است، اما خسارت‌های جدید نیز باری اضافی بر دوش بناها و ابنیه‌های تاریخی این استان خواهد بود.
آیا از سیل درس گرفتیم؟
میزان، نوع، مدت‌زمان و پراكندگی بارش‌های اسفندماه فرصت تنفسی را برای مسوولان و مردم فراهم كرد تا خسارت‌های سیل اسفند ماه ۱۳۹۸ چشمگیر‌تر از سیل فروردین ماه نباشد. «مجید دریكوند»، دبیر شبكه تشكل‌های محیط‌زیست استان لرستان تاكید می‌كند كه سیل فروردین‌ماه مهارت مسوولان و مردم را در مواجهه با سیلاب پربارتر كرده است.
گرچه همچنان نقدهایی به عملكردهای نهادهای متولی در فاصله یازده‌ماهه دو سیل مطرح است، اما رصدهای میدانی این كارشناس نشانگر آن است كه مردم لرستان، خصوصا ساكنین و دكان‌داران با تمهیداتی خودجوش از ورود خسارت به اموال خود جلوگیری كرده‌اند. تعویض درب‌ها، ایزوگام‌كشی، استفاده از پلاستیك و كیسه‌های شنی و جابه‌جایی اموال داخل فروشگاه‌ها از جمله اقدامات پیشگیری بود كه پیش از وقوع سیل در شهر خرم‌آباد توسط مردم صورت گرفته است.
این اقدامات گرچه از ورود آسیب جلوگیری كرده است، اما به‌زعم دریكوند، این اقدامات تنها نحوه مقابله با بحران است و می‌شد از سیل فروردین‌ماه درس‌هایی زیربنایی گرفت و آنها را به كار بست. یكی از این درس‌ها مواجهه صحیح با نقاط بحران‌زای رودخانه خرم‌آباد بود. این دانشجوی دكترای علوم محیط‌زیست با اشاره به پیچ‌های بحرانی رودخانه خرم‌آباد می‌گوید:«مقاطعی از رودخانه خرم‌آباد پیچ‌هایی با زاویه‌های بالا دارند.
بالاآمدن آب در رودخانه خرم‌آباد در این نقاط می‌تواند بحران‌زا باشد، زیرا آب در این پیچ‌ها می‌تواند با دیوارهای رودخانه برخورد كند و تغییر مسیر بدهد.» پیچ در محدوده خیابان ساحلی و در حوالی محوطه كاخ گلستان و مجاورت قلعه فلك‌الافلاك، به گفت دریكوند، به عنوان محل بحرانی شناسایی شده است. گرچه سیل فروردین‌ماه به همین محل بحران خسارت‌های قابل توجهی وارد كرد و بنا بر این بود كه با احداث صد متر دیواره بتنی در این بخش، از تكرار خسارت‌ها جلوگیری شود، اما این كارشناس محیط‌زیست می‌گوید كه احداث دیوار بتنی یازده ماه معطل ماند تا شب قبل از وقوع سیل اسفند ماه احداث شود.
انتشار اطلاعیه‌های ستاد مدیریت بحران و پیش‌بینی وقوع سیل نهایتا شهرداری خرم‌آباد را مجاب كرد تا شبانه ۳۵ متر از دیوار صدمتری پیش‌بینی شده را احداث كند، این در حالی است كه بتن‌ریزی در چنین شرایطی دوام نخواهد داشت و این دیوار در آینده نیز كارآمدی خود را از دست خواهد داد.
دبیر شبكه تشكل‌های محیط‌زیستی استان لرستان علاوه بر تاكید بر اقداماتی كه می‌توانستند در این بازه یازده ماهه صورت بگیرند اما نگرفتند، اشاره می‌كند كه وضعیت فعلی بارش‌های استان لرستان بسیار كم سابقه است و آسیب‌ها و خسارت‌های وارد شده، در سایه دستكاری‌ها و مداخلات انسانی بیش از پیش شده است.
او می‌گوید كه طی ۵۰ الی ۶۰ سال گذشته، نهرها و رودخانه‌های باستانی یا كانال‌های آبی در این منطقه فعال بودند و می‌توانستند آب‌های سطحی را جمع‌آوری كنند و مانع ورود این آب‌ها به مركز شهر خرم‌آباد بشوند. اما مداخلات انسانی در سال‌های گذشته، اصرار برای احداث خانه در مسیل‌ها و بستر رودخانه‌ها به تدریج این نهرها و رودخانه‌ها را از بین برده است. از این رو اقدامات پایه‌ای و زیربنایی آبخیزداری در استان لرستان بیش از پیش اهمیت دارد.
مشاهدات میدانی این فعال محیط‌زیستی حاكی از آن است كه در مناطقی از استان لرستان كه عملیات آبخیزداری صورت گرفته است، بحران سیلاب قابل كنترل است. اما در سایر مناطق، مثل مسیل‌های بین خرم‌آباد و پل دختر، اقدامات آبخیزداری و كنترل آب‌های سطحی قابل‌توجهی صورت نگرفته است و به همین دلیل بارش‌های بعدی می‌تواند بحران‌های جدیدی را برای این منطقه به وجود بیاورد.
این كارشناس تاكید می‌كند كه یكی از مهم‌ترین خسارت‌هایی كه سیلاب می‌تواند به لرستان وارد كند و متاسفانه مورد غفلت واقع می‌شود، فرسایش خاك است. فرسایش خاك در این منطقه علاوه بر اینكه می‌تواند گونه‌های گیاهی و جانوری خاصی، مثل بلوط و سنجاب ایرانی را برای همیشه نابود كند، می‌تواند آینده زندگی در حاشیه زاگرس را تحت‌الشعاع قرار دهد.
كشاورزی غیرعلمی و ناپایدار، شخم‌زنی در جهت شیب، جانمایی نامناسب توسعه شهری و سایر اقداماتی كه خلاف توسعه پایدار هستند كه در شكل‌گیری این وضعیت بی‌تاثیر نیستند و به‌زعم دریكوند، اگر قرار بود از سیل فروردین درسی اساسی بگیرم، باید می‌آموختیم كه توسعه‌های خود را خارج از مسیر پایدار تعریف نكنیم و به جنگ محیط‌زیست نرویم.
مجید دریكوند دبیر شبكه تشكل‌های محیط‌زیستی استان لرستان علاوه بر تاكید بر اقداماتی كه می‌توانستند در این بازه یازده ماهه صورت بگیرند اما نگرفتند، اشاره می‌كند كه وضعیت فعلی بارش‌های استان لرستان بسیار كم سابقه است و آسیب‌ها و خسارت‌های وارد شده، در سایه دستكاری‌ها و مداخلات انسانی بیش از پیش شده است.یكی از این درس‌ها مواجهه صحیح با نقاط بحران‌زای رودخانه خرم‌آباد بود.
نظر شما